Rozdział 10 - Odpowiedzialność firm audytorskich, jednostek zainteresowania publicznego oraz osób trzecich - Biegli rewidenci, firmy audytorskie oraz nadzór publiczny.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2023.1015 t.j.
Akt obowiązujący Wersja od: 15 listopada 2023 r. do: 21 czerwca 2025 r.
Rozdział 10
Odpowiedzialność firm audytorskich, jednostek zainteresowania publicznego oraz osób trzecich
Odpowiedzialność firm audytorskich, jednostek zainteresowania publicznego oraz osób trzecich
1.
Firma audytorska podlega karze administracyjnej za naruszenie przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014, w przypadku gdy:1)
nie przestrzega wymogów dotyczących wynagrodzenia za badanie, o których mowa w art. 80, oraz limitów wynagrodzenia za usługi dozwolone niebędące badaniem wynikających z art. 4 rozporządzenia nr 537/2014, z uwzględnieniem art. 137;2)
nie przestrzega limitu wynagrodzenia całkowitego od jednostki innej niż jednostka zainteresowania publicznego, o którym mowa w art. 70, oraz limitu wynagrodzenia całkowitego od jednostki zainteresowania publicznego, o którym mowa w art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 537/2014;3)
przeprowadza badanie z naruszeniem wymogów określonych w art. 49 pkt 1, art. 69 ust. 2-7 i 9, art. 71 oraz art. 72;4)
świadczy usługi zabronione w rozumieniu art. 5 rozporządzenia nr 537/2014 oraz art. 136 lub narusza warunki ich świadczenia;5)
nie przestrzega wymogów świadczenia usług dozwolonych niebędących badaniem, określonych w art. 73 oraz art. 5 ust. 4 i 5 rozporządzenia nr 537/2014;6)
nie dokonuje oceny ani nie dokumentuje w zakresie określonym w art. 74 oraz art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 537/2014 w przypadku badań jednostek zainteresowania publicznego;7)
nie składa przed przystąpieniem do badania oświadczenia w sprawie niezależności, o którym mowa w art. 74 ust. 2;8)
nie omawia z komitetem audytu zagrożeń dla niezależności firmy audytorskiej lub biegłego rewidenta oraz zabezpieczeń zastosowanych w celu ograniczenia tych zagrożeń w przypadku określonym w art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 537/2014;9)
nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 6 ust. 2 rozporządzenia nr 537/2014;10)
przed sporządzeniem sprawozdania z badania sprawozdania finansowego jednostki zainteresowania publicznego oraz sprawozdania dodatkowego, o którym mowa w art. 11 rozporządzenia nr 537/2014, nie przeprowadza kontroli jakości wykonania zlecenia, o której mowa w art. 8 tego rozporządzenia, lub narusza warunki przeprowadzenia, zakresu lub dokumentowania takiej kontroli, określone w art. 8 tego rozporządzenia, krajowych standardach kontroli jakości oraz polityce kontroli jakości wykonania zlecenia badania, o której mowa w art. 132;11)
nie przestrzega przepisów art. 83-87, a w przypadku badań jednostek zainteresowania publicznego również przepisu art. 10 rozporządzenia nr 537/2014, dotyczących sprawozdania z badania;12)
nie przestrzega przepisów art. 81 ust. 2 i art. 131 oraz przepisu art. 11 rozporządzenia nr 537/2014, dotyczących sprawozdania dodatkowego;13)
nie przekazuje informacji dotyczących badanej jednostki zainteresowania publicznego, o których mowa w art. 12 ust. 1 rozporządzenia nr 537/2014, Komisji Nadzoru Finansowego lub nie przekazuje informacji, o których mowa w art. 138, Agencji;14)
nie prowadzi dialogu, o którym mowa w art. 12 ust. 2 rozporządzenia nr 537/2014, z Komisją Nadzoru Finansowego lub nie uwzględnia w prowadzeniu tego dialogu wytycznych, o których mowa w akapicie trzecim tego przepisu;15)
nie przestrzega przepisu art. 13 rozporządzenia nr 537/2014, dotyczącego sporządzania, publikowania i aktualizowania sprawozdania z przejrzystości oraz informowania właściwego organu o publikacji sprawozdania z przejrzystości;16)
nie przestrzega przepisów dotyczących rotacji firmy audytorskiej i kluczowego biegłego rewidenta;17)
nie przestrzega obowiązku zapewnienia zastępującej firmie audytorskiej dostępu do wszelkich informacji na temat badanej jednostki i ostatniego badania tej jednostki lub do akt badania, o którym mowa w art. 82 oraz art. 18 rozporządzenia nr 537/2014;18)
nie przestrzega wymogów, o których mowa w art. 46, dotyczących składu swoich organów;19)
prowadzi działalność w obszarach innych niż określone w art. 47;20)
nie przestrzega przepisów dotyczących ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, o których mowa w art. 53;21)
nie przestrzega przepisów art. 49, art. 50 oraz art. 65-67 w zakresie wdrożenia i funkcjonowania systemu wewnętrznej kontroli jakości, w tym nie posiada lub nie wdraża:a)
polityk, procedur, rozwiązań i mechanizmów, o których mowa w art. 64,b)
polityk i procedur przeprowadzania badań przez podwykonawców,c)
polityki, o której mowa w art. 132,d)
procedur, o których mowa w art. 199;22)
nie przestrzega obowiązku zgłaszania zmian danych podlegających wpisowi na listę, o którym mowa w art. 57 ust. 3;23)
nie przestrzega obowiązków dotyczących wnoszenia opłat z tytułu nadzoru, o których mowa w art. 55;24)
nie przestrzega przepisów art. 78 i art. 79 dotyczących zachowania tajemnicy zawodowej oraz przekazywania dokumentów organowi nadzoru publicznego z państwa trzeciego;25)
nie przestrzega przepisów dotyczących badania grupy kapitałowej, o których mowa w art. 81;26)
nie przestrzega przepisów dotyczących poddania się kontroli, o których mowa w art. 106 ust. 1, art. 123 ust. 1, art. 123a ust. 1 i art. 124 ust. 1, w tym nie stosuje się do żądania Agencji, o którym mowa w art. 111 ust. 3, lub nie stosuje się do żądania okazania dokumentów, przekazania poświadczonych przez pracownika firmy audytorskiej kopii dokumentów lub udzielenia informacji i wyjaśnień w zakresie objętym kontrolą, o której mowa w art. 106 ust. 1, art. 123 ust. 1, art. 123a ust. 1 lub art. 124 ust. 1;27)
nie wykonuje zaleceń, o których mowa w art. 121 ust. 1 pkt 1;28)
nie wypełnia obowiązków informacyjnych, o których mowa w art. 51 oraz art. 14 rozporządzenia nr 537/2014;29) 16
świadczy usługi atestacyjne inne niż badanie lub usługi pokrewne niezgodnie z krajowymi standardami wykonywania zawodu;30)
nie wypełnia obowiązku w zakresie przekazywania informacji, o którym mowa w art. 90 ust. 6a.2.
Na członków zarządu lub innego organu zarządzającego oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego firmy audytorskiej, oraz członków zespołu wykonującego badanie podejmujących decyzję co do wyniku badania, oraz osoby, o których mowa w art. 23 ust. 3 akapit drugi lit. e rozporządzenia nr 537/2014, niebędących biegłymi rewidentami, za naruszenia, o których mowa w ust. 1, może zostać nałożona kara administracyjna, o której mowa w art. 183 ust. 1 pkt 1, 2 lub 6.1.
Karami administracyjnymi są:1)
kara upomnienia;2)
kara pieniężna;3)
zakaz przeprowadzania badań;4)
zakaz wykonywania czynności rewizji finansowej;5)
zakaz świadczenia usług objętych standardami wykonywania zawodu;6)
zakaz pełnienia funkcji członka zarządu lub innego organu zarządzającego lub członka rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego w firmach audytorskich przez osoby odpowiedzialne za naruszenie przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014;7)
skreślenie z listy.2.
Nakładając karę, o której mowa w ust. 1 pkt 1, nakazuje się zaprzestanie określonego postępowania i powstrzymanie się od niego w przyszłości.3.
Kara pieniężna nakładana na firmy audytorskie nie może przekroczyć 10% przychodów netto ze sprzedaży usług świadczonych w ramach działalności, o której mowa w art. 47 ust. 1 i 2, osiągniętych przez firmę audytorską w poprzednim roku obrotowym. Jeżeli w poprzednim roku obrotowym firma audytorska nie osiągnęła przychodów z tytułów, o których mowa w zdaniu pierwszym, wysokość kary odnosi się do ostatniego roku obrotowego, w którym firma osiągnęła przychody z tych tytułów.4.
Kara pieniężna nakładana na poszczególne osoby, o których mowa w art. 182 ust. 2, nie może przekraczać 250 000 zł.4a.
Kara, o której mowa w ust. 4, nakładana w przypadku gdy naruszenie:1)
dotyczyło usługi świadczonej w związku z przygotowaniem lub przeprowadzeniem emisji, wystawieniem lub zbyciem instrumentu finansowego lub2)
związane było z badaniem ustawowym jednostki zainteresowania publicznego- nie może przekraczać kwoty 500 000 zł.
5.
Kary, o których mowa w ust. 1 pkt 3-6, nakładane są na okres od roku do 3 lat.6.
Ustalając rodzaj i wymiar kary nakładanej na firmę audytorską lub osoby, o których mowa w art. 182 ust. 2, uwzględnia się w szczególności:1)
wagę naruszenia i czas jego trwania;2)
stopień przyczynienia się do powstania naruszenia;3)
sytuację finansową wyrażającą się w szczególności w wysokości rocznych przychodów lub dochodów;4)
kwotę zysków osiągniętych lub strat unikniętych, w zakresie, w jakim można je ustalić;5)
stopień współpracy z Agencją;6)
popełnione dotychczas naruszenia.7.
Nie wszczyna się postępowania w sprawie nałożenia kary administracyjnej, o której mowa w ust. 1, jeżeli od dnia naruszenia przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 upłynęło 8 lat.8.
Kara administracyjna, o której mowa w ust. 1, nie może zostać nałożona, jeżeli upłynęło 10 lat od dnia naruszenia przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014.Nakładając jedną z kar, o których mowa w art. 183 ust. 1, organ postanawia również o nakazie podania do publicznej wiadomości nazwy wraz z numerem, pod którym firma audytorska jest wpisana na listę, lub imienia i nazwiska osoby, o której mowa w art. 182 ust. 2, chyba że podanie tych danych do publicznej wiadomości będzie środkiem nieproporcjonalnym do naruszenia, będzie stanowiło zagrożenie dla stabilności rynków finansowych, zagrozi prowadzonemu postępowaniu karnemu lub wyrządzi niewspółmierną szkodę jednostce, dla której firma audytorska świadczyła swoje usługi, lub zaangażowanym instytucjom lub osobom. Nie podlegają ujawnieniu dane podmiotu, dla którego wykonywane były czynności rewizji finansowej.
Kary administracyjne, o których mowa w art. 183 ust. 1, nakłada Agencja.
1.
W przypadku gdy naruszenie przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 było związane z badaniem ustawowym, nakładając jedną z kar administracyjnych określonych w art. 183 ust. 1, organ stwierdza, czy sprawozdanie z badania spełnia wymogi, o których mowa w:1)
art. 83 oraz2)
art. 10 rozporządzenia nr 537/2014 - w przypadku badania jednostek zainteresowania publicznego.2.
W przypadku stwierdzenia, że sprawozdanie z badania nie spełnia wymogów, o których mowa w art. 83 lub art. 10 rozporządzenia nr 537/2014, informacja ta publikowana jest w trybie, o którym mowa w art. 191.1.
(uchylony).2.
Do decyzji w sprawie nałożenia kar administracyjnych, o których mowa w art. 183 ust. 1, stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.1.
(uchylony).2.
Od decyzji Agencji wydanych w pierwszej instancji w sprawie nałożenia kary nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zgodnie z art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.1.
(uchylony).2.
Wpływy z tytułu kar pieniężnych stanowią dochód budżetu państwa, a w przypadkach, o których mowa w art. 183 ust. 4a - przychód Funduszu Edukacji Finansowej, o którym mowa w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego, o Rzeczniku Finansowym i o Funduszu Edukacji Finansowej.3.
Kary pieniężne podlegają egzekucji w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.4.
Do kar pieniężnych stosuje się ustawę z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.5.
Na postanowienia w sprawach rozstrzygnięć i stanowiska wierzyciela dotyczących postępowania egzekucyjnego zażalenie nie przysługuje.W przypadku wypełnienia obowiązku, którego niezrealizowanie stanowiło naruszenie, o którym mowa w art. 182 ust. 1, można odstąpić od wymierzenia kary. W przypadku odstąpienia od wymierzenia kary postępowanie umarza się.
1.
Agencja, po uprawomocnieniu się decyzji nakładającej karę, podaje do publicznej wiadomości, bez zbędnej zwłoki, publikując na swojej stronie internetowej, informację o popełnionym przez firmę audytorską lub osobę, o której mowa w art. 182 ust. 2, naruszeniu oraz nałożonej za to naruszenie karze.2.
W przypadku, o którym mowa w art. 184, obok informacji, o której mowa w ust. 1, podaniu do publicznej wiadomości podlegają również nazwa wraz z numerem, pod którym jest wpisana na listę firma audytorska, na którą nałożono karę, lub imię i nazwisko osoby, o której mowa w art. 182 ust. 2.3.
Informacje, o których mowa w ust. 1 i 2, są publikowane przez 5 lat, licząc od dnia, w którym decyzja nakładająca karę stała się prawomocna.W sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie do kar administracyjnych, o których mowa w art. 183 ust. 1, stosuje się przepisy działu IVa ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.
1.
Jednostka zainteresowania publicznego, członek jej zarządu lub innego organu zarządzającego lub rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego, lub komitetu audytu oraz podmioty z nimi powiązane oraz powiązane strony trzecie, o których mowa w art. 23 ust. 3 akapit drugi lit. c rozporządzenia nr 537/2014, podlegają karze administracyjnej za naruszenie przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 nakładanej przez Komisję Nadzoru Finansowego w przypadku, gdy:1)
nie posiadają polityki w zakresie świadczenia dodatkowych usług przez firmę audytorską, podmiot powiązany z firmą audytorską lub członka jego sieci;2)
nie posiadają polityki w zakresie wyboru firmy audytorskiej;3)
nie przestrzegają przepisów dotyczących:a)
wyboru firmy audytorskiej, w tym stosowania klauzul zabronionych,b) 17
zawarcia umowy o badanie na okres nie krótszy niż 2-letni i nie dłuższy niż wskazany w art. 17 ust. 1 zdanie drugie rozporządzenia nr 537/2014, z uwzględnieniem przypadku, o którym mowa w art. 17 ust. 6 rozporządzenia nr 537/2014,c)
obowiązkowych okresów karencji,d)
procedury wyboru firmy audytorskiej,e)
obowiązku informowania Komisji Nadzoru Finansowego o fakcie, że wyboru firmy audytorskiej dokonuje organ inny niż organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe;4)
nie przestrzegają obowiązków związanych z rotacją firmy audytorskiej badającej sprawozdanie finansowe danej jednostki zainteresowania publicznego;5)
nie przestrzegają przepisów dotyczących powołania, składu i funkcjonowania komitetu audytu;6)
wywierają wpływ na wynik badania.2.
W przypadku jednostek zainteresowania publicznego, którymi są otwarte fundusze emerytalne, dobrowolne fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne otwarte, specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte albo publiczne fundusze inwestycyjne zamknięte, karze administracyjnej nakładanej przez Komisję Nadzoru Finansowego podlegają, będące ich organami, powszechne towarzystwa emerytalne albo towarzystwa funduszy inwestycyjnych lub działające w imieniu tych towarzystw osoby, o których mowa w ust. 1.1.
Karami administracyjnymi nakładanymi przez Komisję Nadzoru Finansowego są:1)
kara pieniężna;2)
zakaz pełnienia funkcji członka zarządu lub innego organu zarządzającego lub członka rady nadzorczej lub innego organu nadzorczego w jednostkach zainteresowania publicznego przez osoby odpowiedzialne za naruszenie przepisów ustawy lub rozporządzenia nr 537/2014 przez okres od roku do 3 lat.2.
Kara pieniężna nakładana na jednostkę zainteresowania publicznego nie może przekroczyć 10% przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów, osiągniętych przez tę jednostkę w poprzednim roku obrotowym. Jeżeli w poprzednim roku obrotowym jednostka zainteresowania publicznego nie osiągnęła przychodów z tytułów, o których mowa w zdaniu pierwszym, wysokość kary odnosi się do ostatniego roku obrotowego, w którym jednostka ta osiągnęła przychody z tych tytułów.3.
Kara pieniężna nakładana na poszczególne osoby, o których mowa w art. 192 ust. 1, nie może przekraczać 250 000 zł.3a.
Kara, o której mowa w ust. 3, nakładana w przypadku gdy naruszenie:1)
dotyczyło usługi świadczonej w związku z przygotowaniem lub przeprowadzeniem emisji, wystawieniem lub zbyciem instrumentu finansowego lub2)
związane było z badaniem ustawowym jednostki zainteresowania publicznego- nie może przekraczać kwoty 500 000 zł.
4.
Ustalając rodzaj i wymiar kary nakładanej na jednostkę zainteresowania publicznego lub osoby, o których mowa w art. 192 ust. 1, uwzględnia się w szczególności:1)
wagę naruszenia i czas jego trwania;2)
stopień przyczynienia się do powstania naruszenia;3)
sytuację finansową wyrażającą się w szczególności w wysokości rocznych przychodów lub dochodów;4)
kwotę zysków osiągniętych lub strat unikniętych w zakresie, w jakim można je ustalić;5)
stopień współpracy z Komisją Nadzoru Finansowego;6)
popełnione dotychczas naruszenia.5.
Do wszczęcia postępowania w sprawach, o których mowa w art. 192, oraz do terminu nakładania kar administracyjnych w tych sprawach przepisy art. 183 ust. 7 i 8 stosuje się odpowiednio.1.
Wpływy z tytułu kar pieniężnych nałożonych przez Komisję Nadzoru Finansowego stanowią przychód Funduszu Edukacji Finansowej, o którym mowa w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego, o Rzeczniku Finansowym i o Funduszu Edukacji Finansowej.2.
Nakładając jedną z kar, o których mowa w art. 193 ust. 1, Komisja Nadzoru Finansowego postanawia również o nakazie podania do publicznej wiadomości nazwy i siedziby jednostki zainteresowania publicznego lub imienia i nazwiska osoby, o której mowa w art. 192 ust. 1, chyba że podanie tych danych do publicznej wiadomości będzie środkiem nieproporcjonalnym do naruszenia, będzie stanowiło zagrożenie dla stabilności rynków finansowych, zagrozi prowadzonemu postępowaniu karnemu lub wyrządzi niewspółmierną szkodę zaangażowanym instytucjom lub osobom.3.
Komisja Nadzoru Finansowego, po uprawomocnieniu się decyzji nakładającej karę, podaje do publicznej wiadomości, bez zbędnej zwłoki, publikując na swojej stronie internetowej, informację o popełnionym przez jednostkę zainteresowania publicznego lub osobę, o której mowa w art. 192 ust. 1, naruszeniu oraz nałożonej za to naruszenie karze.4.
W przypadku, o którym mowa w ust. 2, obok informacji, o której mowa w ust. 3, podaniu do publicznej wiadomości podlega nazwa i siedziba jednostki zainteresowania publicznego, a w przypadku osoby, o której mowa w art. 192 ust. 1, również imię i nazwisko osoby, na którą nałożono karę.5.
Informacje, o których mowa w ust. 3 i 4, są publikowane przez 5 lat, licząc od dnia, w którym decyzja nakładająca karę stała się prawomocna.5a.
Komisja Nadzoru Finansowego przekazuje Agencji informację o nałożonych karach, o których mowa w art. 193 ust. 1, niezwłocznie po ich uprawomocnieniu się.6.
Przepisy art. 189 ust. 3-5 i art. 190 stosuje się odpowiednio.7.
Do postępowań prowadzonych przez Komisję Nadzoru Finansowego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 660, z późn. zm.).16 Art. 182 ust. 1 pkt 29 zmieniony przez art. 31 pkt 9 ustawy z dnia 16 sierpnia 2023 r. (Dz.U.2023.1723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 2023 r.
17 Art. 192 ust. 1 pkt 3 lit. b zmieniona przez art. 31 pkt 10 ustawy z dnia 16 sierpnia 2023 r. (Dz.U.2023.1723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 2023 r.