Partyk Aleksandra (red.), Proces cywilny. Sprawa o alimenty. Od wniesienia pozwu do prawomocnego zakończenia postępowania

Co roku najwięcej spraw o alimenty wnoszonych jest z powództwa dzieci (w 2019 r. stanowiły one 41,2 tys.) . Z tego względu znajomość zagadnień materialnoprawnych, jak i procesowych związanych z alimentacją małoletniego dziecka stanowi pożądaną kompetencję z perspektywy osób zamierzających wykonywać lub już wykonujących zawody prawnicze. Skutecznie przybliża tę problematykę niniejsza książka autorstwa Aleksandry Partyk i Tomasza Partyka. Autorzy kontynuują konwencję znaną już z ich poprzednich publikacji. Oferują Czytelnikowi przewodnik po procesie cywilnym na przykładzie sprawy o alimenty na rzecz małoletniego dziecka w oparciu o konkretny fikcyjny stan faktyczny. Opracowanie rozpoczyna się od analizy czynności podejmowanych przed wszczęciem postępowania i prowadzone jest przez czynności podejmowane przed sądem pierwszej instancji, aż do zakończenia postępowania w drugiej instancji. Szczególnie cenne są wskazówki dotyczące działań podejmowanych na etapie postępowania zabezpieczającego. Czytelnik zapoznając się z poszczególnymi etapami postępowania w tej fikcyjnej sprawie, otrzymuje komentarz naukowy do omawianych instytucji, informacje o ważnych na danym etapie przepisach, przykłady z orzecznictwa oraz wzory pism procesowych. Sprawne zapamiętywanie przebiegu postępowania wspierają również schematy zamieszczone na końcu książki. Podkreślić należy, że Autorzy nie ograniczają się do zagadnień ściśle procesowych. Pełne zrozumienie działań podejmowanych w tym postępowaniu wymaga także znajomości materialnoprawnych aspektów alimentacji małoletniego dziecka. Taka kompleksowa prezentacja umożliwia Czytelnikowi spojrzenie na materialnoprawną i procesową sytuację uczestników tego postępowania. Formuła ta jest niezwykle cenna z perspektywy studentów poznających polski proces cywilny. Jest to z pewnością jeden z najtrudniejszych egzaminów na studiach prawniczych. Lektura tej książki stanowi cenną alternatywę dla teoretycznych analiz i „suchych” komentarzy do przepisów. Ułatwi z pewnością zrozumienie zasad i funkcji poszczególnych etapów postępowania, a tym samym w przyszłości zwiększy szanse na udzielenie skutecznej pomocy prawnej klientowi. Podkreślić w tym miejscu wypada walory językowe tej publikacji, gdyż Autorom udało się tę skomplikowaną tematykę przedstawić w bardzo przystępny językowo sposób. Materiał zgromadzony w tej publikacji stanowi cenne wsparcie w nauczaniu postępowania cywilnego i prawa rodzinnego na studiach prawniczych i aplikacjach. Książka ta stanowi przykład wykorzystania w dydaktyce prawa nowoczesnych metod nauczania. Autorzy wykorzystują w książce nie tylko własne doświadczenia związane z pracą w sądzie, ale również te zdobywane w czasie prowadzenia zajęć ze studentami. Nie ma wątpliwości, że sama znajomość przepisów nie jest wystarczająca do zrozumienia mechanizmów funkcjonujących w postępowaniu przed sądem. Konieczne jest bowiem powiązanie nauczanych treści z praktyką dnia codziennego. Zadanie to Autorzy zrealizowali na wysokim poziomie.

Kraków, 1.10.2021 r.

Agnieszka Kubiak-Cyrul

Niniejsza książka – trzecia już z serii roboczo określonej przez nas jako „postępowanie cywilne krok po kroku” – stanowi kolejną próbę zaprezentowania przebiegu procesu cywilnego, tym razem na przykładzie sprawy o alimenty, do których łożenia obowiązany jest rodzic względem małoletniego dziecka. Tak jak w poprzednich opracowaniach, również w niniejszym tło rozważań prawnych stanowi rozwijający się fikcyjny stan faktyczny, w którym toczy się spór o alimenty pomiędzy małoletnią powódką (reprezentowaną przez matkę) a jej ojcem – pozwanym. Naszą intencją było przedstawienie Czytelnikom kluczowych zagadnień, które są istotne w sporze tego rodzaju. Skoncentrowaliśmy się na tym, aby wskazać, jak można sformułować pozew i inne pisma procesowe, a także przedstawić poszczególne czynności procesowe, które mogą być podejmowane w sprawie tego rodzaju, w szczególności w toku postępowania dowodowego.

Naszym pierwotnym zamysłem było przede wszystkim zaprezentowanie na łamach niniejszego opracowania istotnych instytucji procesu cywilnego, które nie zostały ujęte w poprzednich dwóch książkach, a to: wyroku zaocznego, postępowania zabezpieczającego oraz przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej. Kwestie te faktycznie przedstawiliśmy, opatrując je komentarzami naukowymi. W monografii przedstawiono wiele orzeczeń Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Dzięki zaprezentowanym orzeczeniom Czytelnik może zapoznać się z poglądami wyrażanymi w judykaturze w odniesieniu do kluczowych instytucji prawa procesowego oraz do materii alimentów. Niektóre z przytoczonych orzeczeń dotyczą problemów powstałych w dobie pandemii koronawirusa, np. kwestii uznawania kosztu zakupu masek ochronnych i środków dezynfekcji za usprawiedliwiony koszt utrzymania.

Należy zwrócić uwagę, że rozwój pandemii COVID-19 i związane z tym nowe regulacje prawne doprowadziły do stanu, w którym typowy proces cywilny w niemałym stopniu różni się od modelu, jaki był upowszechniony jeszcze do niedawna. Dlatego też uznaliśmy, że niniejsza książka nie może pomijać najnowszych rozwiązań prawnych, które będą obowiązywać co najmniej przez rok od ustania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, a niektóre z nich być może ukształtują przyszły model procesu cywilnego również w okresie postpandemicznym. Ostatecznie w opracowaniu znalazła się więc prezentacja instytucji zeznań świadka na piśmie, rozprawy zdalnej oraz wydania wyroku po zamknięciu rozprawy na posiedzeniu niejawnym. W książce zostały uwzględnione również zmiany proceduralne wprowadzone ustawą z 28.05.2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1090), które weszły w życie z dniem 3.07.2021 r.

Książka ta nie stanowi kompendium z zakresu procesu cywilnego, jest natomiast swego rodzaju przewodnikiem ukazującym wybrane przez nas kluczowe instytucje procesowe, ze szczególnym naciskiem na ich praktyczne znaczenie. Obok informacji z zakresu procedury cywilnej, w monografii zaprezentowane zostały najistotniejsze zagadnienia materialnoprawne odnoszące się do problematyki alimentacji małoletniego dziecka.

Podobnie jak poprzednie opracowania z serii, również niniejsze adresowane jest w pierwszej kolejności do studentów prawa i aplikantów zawodów prawniczych, stanowiąc lekturę uzupełniającą, prowadzącą Czytelnika po meandrach procesu cywilnego, na przykładzie sprawy o alimenty na rzecz małoletniego dziecka. Naszym celem było bowiem przygotowanie takiego „przewodnika po procesie cywilnym”, z którego mogłyby korzystać osoby dopiero rozpoczynające zgłębianie tajników tej gałęzi prawa. Niemniej może ono stanowić pomoc również dla praktykujących przedstawicieli zawodów prawniczych, zwłaszcza dla adwokatów i radców prawnych, stanowiąc swoistą prezentację typowego procesu cywilnego w dobie epidemii COVID-19, z uwzględnieniem najnowszych rozwiązań legislacyjnych z tym związanych. Może ona również stanowić cenną lekturę dla mediatorów sądowych, asystentów sędziów oraz innych osób, które interesują się postępowaniami o alimenty.

Mamy nadzieję, że lektura niniejszej pozycji okaże się dla Czytelników owocna, a perypetie procesowe stron pobudzą Ich zainteresowanie niewątpliwie fascynującą dziedziną prawa, jaką jest postępowanie cywilne.

Autorzy