Śladkowska Ewa, Wydanie decyzji administracyjnej bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa w ogólnym postępowaniu administracyjnym

Celem postępowania administracyjnego jest rozstrzygnięcie przez organ administracji publicznej indywidualnej sytuacji prawnej podmiotu w formie decyzji administracyjnej. Skuteczna realizacja powyższego celu uzależniona jest od prawidłowości rozstrzygnięcia wydanego przez organ administracyjny. Tymczasem w praktyce funkcjonowania administracji publicznej, jak w każdej dziedzinie ludzkiej działalności, trudno ustrzec się błędów, zarówno w postępowaniu poprzedzającym wydanie decyzji administracyjnej, jak i w samej decyzji.

Niniejsza praca poświęcona została analizie fragmentu materii dotyczącej wadliwości decyzji administracyjnej, a mianowicie wydaniu decyzji administracyjnej bez podstawy prawnej oraz wydaniu decyzji administracyjnej z rażącym naruszeniem prawa. Pole badawcze zawężone zostało do ogólnego postępowania administracyjnego. Prowadzone rozważania mogą być jednak przydatne przy rozwiązywaniu problemów pojawiających się na gruncie, pozostawionych poza zakresem rozważań, postępowań szczególnych. Ogólne postępowanie administracyjne ma bowiem zasadnicze znaczenie dla ustalenia standardów postępowania obowiązujących w relacji administracja publiczna – obywatel. Rozwiązania prawne przyjęte w kodeksie postępowania administracyjnego stanowią wzorzec naśladowany w regulacjach pozakodeksowych.

Celem niniejszej pracy była próba zinterpretowania przesłanek stwierdzenia nieważności decyzji zawartych w przepisie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Wybór tematu uzasadniają następujące argumenty. Po pierwsze, zagadnienie to nie zostało dotychczas w sposób kompleksowy opracowane przez doktrynę prawa administracyjnego. Po drugie, „rażące naruszenie prawa” jest najczęstszą przyczyną stwierdzenia nieważności decyzji i jednocześnie rodzi największe trudności i wątpliwości interpretacyjne spośród wszystkich przesłanek określonych w art. 156 § 1 k.p.a. I choć koncepcje wypracowane przez doktrynę i orzecznictwo stanowią nieocenioną pomoc i wskazówkę interpretacyjną, a także zasadniczo zaakceptowana została koncepcja, według której „rażące naruszenie prawa” to naruszenie oczywiste, dyskusja w tej materii trwa nadal, wskazując na złożoność zagadnienia.

Podjęcie łącznej analizy obu wad wynika z faktu, że z jednej strony w doktrynie prawa administracyjnego i orzecznictwie podnoszone są głosy, że przesłanki wymienione w art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. są alternatywnie rozłącznie, z drugiej zaś strony, ich rozróżnienie rodzi problemy i prowadzi niejednokrotnie do ich zamiennego stosowania.

Powyższe rozbieżności wymagają jednoznacznego ustalania czy wspomniane przesłanki mogą być stosowane zamiennie, a więc czy można postawić pomiędzy nimi znak równości czy też są odrębnymi wadami decyzji. Przyjęcie drugiego stanowiska wymagać będzie wypracowania kryteriów umożliwiających dychotomiczny podział obu wad.

Monografia oparta została w przeważającej mierze na metodzie analityczno-prawnej posługującej się materiałem normatywnym, orzecznictwem sądowym oraz osiągnięciami doktryny. W pracy podjęto działania celem ustalenia treści norm prawnych oraz wskazania istniejących pomiędzy nimi związków, aby doprowadzić do zrekonstruowania podstawowych elementów instytucji stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej ze szczególnym wyeksponowaniem tytułowych przesłanek jej stosowania. Wykorzystano także metodę historyczną, która pozwoliła nawiązać do poprzednio obowiązujących uregulowań w zakresie objętym przedmiotem pracy.

Niniejsza książka stanowi zmodyfikowaną wersję rozprawy doktorskiej obronionej w grudniu 2006 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Korzystając więc z okazji, wyrazy serdecznej wdzięczności chciałabym złożyć mojemu promotorowi – Panu Prof. dr. hab. Andrzejowi Matanowi. Życzliwość Pana Profesora, wsparcie, gotowość służenia cenną radą były mi niezwykle pomocne na każdym etapie prac. Słowa podziękowania kieruję ponadto pod adresem recenzentów rozprawy – Pana Prof. dr. hab. Wojciecha Chróścielewskiego oraz Pana dr. hab. Grzegorza Łaszczycy.