IV/4306-0005/IN/07/EJ - Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn świadczenia z polisy ubezpieczeniowej wypłaconego spadkobiercom tytułem dziedziczenia.

Działając na podstawie art. 14b § 5 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), po rozpatrzeniu Pani zażalenia na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego (...) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi odmawia zmiany ww. postanowienia. Decyzja niniejsza jest ostateczna w administracyjnym toku instancji.

Wnioskiem z dnia 1 czerwca 2007 r. (wpływ do organu podatkowego) podatniczka zwróciła się do Naczelnika Urzędu Skarbowego (...) o dokonanie pisemnej interpretacji w zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego, na podstawie art. 14a powołanej w sentencji ustawy Ordynacja podatkowa. Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że firma ubezpieczeniowa (...) z siedzibą w Londynie prowadziła postępowanie w przedmiocie świadczeń z polisy ubezpieczeniowej na życie, wystawionej w dniu 1 czerwca 1933 r., na rzecz Pana (...), który zmarł w czasie II wojny światowej. W wyniku przeprowadzonego postępowania ustalono, iż jedną z osób uprawnionych do otrzymania świadczeń z przedmiotowej polisy jest Pan (...) - ojciec podatniczki - zmarły w dniu 26 października 1969 r. Natomiast zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi spadek po zmarłym (...) nabyła podatniczka oraz jej matka - po ½ części. Następnie, stosownie do punktu 2 powołanego wyżej postanowienia, spadek po zmarłej matce nabyła w całości skarżąca. Zdaniem podatniczki, przyznana jej, jako zstępnej uprawnionego (...), kwota świadczenia, stanowiąca część sumy ubezpieczenia, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

W postanowieniu z dnia 28 września 2007 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego uznał ww. stanowisko podatniczki za nieprawidłowe - stwierdzając, że skoro tytuł prawny do otrzymania przez skarżącą części świadczenia z polisy ubezpieczeniowej wynika dopiero z dziedziczenia po (...), to skarżąca nie ma przymiotu "uprawnionego" o jakim stanowi przepis art. 831 § 3 Kodeksu cywilnego. Tym samym ww. świadczenie jest jednym ze składników masy spadkowej, która podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia organ podatkowy zawarł również stwierdzenie, że w świetle art. 831 § 3 k.c. jedynie suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym.

W zażaleniu z dnia 8 października 2007 r. (data stempla pocztowego) podatniczka wnosi o uchylenie w całości przedmiotowego postanowienia i uznanie, że otrzymana przez nią kwota nie należy do spadku i w związku z tym nie podlega podatkowi od spadków i darowizn. Zaskarżonemu postanowieniu podatniczka zarzuca:

Jednocześnie podatniczka podaje, że ani firma (...) ani spadkobiercy nie są w posiadaniu informacji czy ubezpieczony (...) wskazał osobę do odbioru sumy ubezpieczenia. Firma ubezpieczeniowa poszukiwała spadkobierców zmarłego (...). Skarżąca zgłosiła się do powyższej firmy, przedkładając postanowienia sądu o nabyciu spadku, dokumentując przy tym swoje prawa nabyte w drodze spadku. Tym samym, skoro organ podatkowy uznał jej ojca jako uprawnionego do odbioru sumy ubezpieczenia bez zaliczania jej do spadku po ubezpieczonym - tylko z tytułu następstwa prawnego i wymienienia go na liście spadkobierców - to i jej przysługuje takie samo prawo.

Po przeanalizowaniu przedłożonych dokumentów oraz obowiązujących przepisów prawa podatkowego i cywilnego, Dyrektor Izby skarbowej w Łodzi stwierdza, co następuje.

Na wstępie podkreślić należy, że w myśl art. 14b § 5 Ordynacji podatkowej organ odwoławczy zmienia albo uchyla postanowienie w sprawie interpretacji podatkowej w trybie zażaleniowym (na wniosek) bądź nadzorczym (z urzędu). W obu tych trybach organ odwoławczy nie rozpoznaje sprawy, jedynie dokonuje kontroli postanowienia w sprawie interpretacji podatkowej i:

Tym samym, złożony przez podatniczkę wniosek o uchylenie zaskarżonego postanowienia potraktowano jak wniosek o zmianę tego postanowienia.

Z przedstawionego przez skarżącą stanu faktycznego oraz załączonych dokumentów niezaprzeczalnie wynika, że tytuł prawny do otrzymania świadczenia z polisy ubezpieczeniowej wystawionej na rzecz Pana,.., został ustalony dopiero po przedstawieniu kolejnych postanowień sądów o stwierdzeniu nabycia praw do spadku.

W celu otrzymania od firmy ubezpieczeniowej przedmiotowego świadczenia podatniczka musiała udokumentować, iż jest spadkobierczynią po zmarłym ojcu, na którego, na mocy postanowienia Sądu Grodzkiego (...) przeszły prawa spadkowe po stryjecznym bracie (...).W złożonym zażaleniu podatniczka podała, że zarówno firma (...) jak i spadkobiercy nie są w posiadaniu informacji, czy ubezpieczony (...) wskazał osobę do odbioru sumy ubezpieczenia oraz, że firma ubezpieczeniowa poszukiwała spadkobierców (...). Tym samym przedmiotowe świadczenie zostało wypłacone podatniczce jako spadkobiercy - uprawnionego tytułem spadku do otrzymania uposażenia, a nie uprawnionemu sensu stricto, o którym mowa w art. 831 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że "ubezpieczony może wskazać jedną lub więcej osób uprawnionych do otrzymania ubezpieczenia na wypadek śmierci". Wobec czego w omawianym przypadku nie będzie miał zastosowania przepis § 3 powołanego wyżej artykułu, w myśl którego "suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym". W odniesieniu do powyższego za słuszny należy uznać zarzut podatniczki w kwestii dokonania przez Naczelnika Urzędu Skarbowego błędnej interpretacji pojęcia "uprawniony". Zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia stwierdzenie organu podatkowego, że "w świetle art. 831 § 3 Kodeksu cywilnego jedynie suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu (tj. w rozpatrywanej sprawie Panu (...)) nie należy do spadku po ubezpieczonym ", nie znajduje uzasadnienia w stanie faktycznym sprawy. Jednakże powyższe stwierdzenie, mimo iż przyczyniło się do powstania słusznych (w tej kwestii) wątpliwości podatniczki, to i tak pozostaje bez wpływu na sentencję zaskarżonego postanowienia, w której organ podatkowy nie podziela stanowiska wnioskodawczyni, że przyznane jej świadczenie nie podlega podatkowi od spadków i darowizn.

Ustosunkowując się końcowo do zawartego w zażaleniu zarzutu w kwestii pominięcia przepisu art. 922 § 2 Kodeksu cywilnego, stanowiącego, że "nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami" stwierdzić należy, iż nie jest on zasadny. W obrębie zakresu pojęcia praw ściśle związanych z osobą spadkodawcy znajdują się prawa, mające służyć zaspokojeniu określonych interesów konkretnej osoby ze względu na jego indywidualną sytuację, np. roszczenia alimentacyjne. Natomiast w zakresie praw i obowiązków przechodzących na określone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami chodzi o sytuacje, które wynikają wyraźnie z przepisu przewidującego taki skutek śmierci osoby uprawnionej lub zobowiązanej. Nabycia przez skarżącą przedmiotowego świadczenia, na podstawie kolejnych postanowień Sądów, nie można zaliczyć ani do pierwszej ani do drugiej przesłanki § 2 powołanego artykułu. Odnosząc bowiem powyższe do stanu faktycznego omawianej sprawy należy zauważyć, że wypłacone przez firmę ubezpieczeniową świadczenie nie wchodziłoby do spadku po ubezpieczonym (...), gdyby zostało wypłacone do rąk uprawnionego, wskazanego wyraźnie przez właściciela polisy, a nie (jak w analizowanej sytuacji) do rąk kolejnego zstępnego, uprawnionego tytułem spadku. Ponadto bez postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym ojcu, podatniczka nie mogłaby otrzymać przedmiotowego świadczenia.

Biorąc pod uwagę powyższe, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi postanawia jak w sentencji.