SPS-023-25593/14 - Stanowisko MPiPS w sprawie dodatków z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym

Na podstawie art. 10 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1456) matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka (opiekun faktyczny to osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka) albo opiekunowi prawnemu dziecka (jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką) w okresie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Świadczenie to, w kwocie 400 zł miesięcznie, przysługuje nie dłużej jednak niż przez okres:

- 24 miesięcy kalendarzowych;

- 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu;

- 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

W przypadku równoczesnego korzystania z urlopu wychowawczego przez oboje rodziców lub opiekunów prawnych dziecka przysługuje jeden dodatek. Jeden dodatek przysługuje niezależnie od liczby wychowywanych dzieci i liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu.

Istotą ww. dodatku jest częściowe zrekompensowanie rodzicowi dziecka utraty wynagrodzenia związanej z korzystaniem z bezpłatnego urlopu wychowawczego. Zgodnie z art. 186 Kodeksu pracy, niezależnie od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu, pracownikowi przysługuje jeden urlop wychowawczy i z tytułu przebywania na tym urlopie wychowawczym wypłacany jest przedmiotowy dodatek, a nie z tytułu urodzenia dziecka czy też wychowywania większej niż jedno liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu. Urodzenie więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu nie uprawnia do dwóch urlopów wychowawczych, do dwóch wynagrodzeń z pracy, do dwóch urlopów macierzyńskich, do dwóch zasiłków macierzyńskich ani do dwóch dodatków z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego.

Preferencją w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu jest możliwość pobierania ww. dodatku przez okres 36 miesięcy, a więc 12 miesięcy dłużej niż w przypadku urodzenia jednego dziecka podczas porodu. Poza tym na każde z urodzonych dzieci przysługuje zasiłek rodzinny, dodatek z tytułu urodzenia dziecka oraz jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka.

Powyższe zasady przyznawania dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego funkcjonują od 1 maja 2004 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Opierają się one na analogicznych, obowiązujących przez wiele lat zasadach przyznawania zasiłku wychowawczego na podstawie obowiązującej do 30 kwietnia 2004 r. ustawy z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych (Dz. U. z 1998 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.).

W związku z powyższym nie są prowadzone prace nad zmianami ustawy o świadczeniach rodzinnych, w wyniku których osoba przebywająca na urlopie wychowawczym w ramach tego jednego urlopu miałaby prawo do więcej niż jednego dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że minister pracy i polityki społecznej nie jest organem ustalającym w indywidualnych sprawach prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków ani instancją odwoławczą w sprawach dotyczących świadczeń rodzinnych, nie ma też wpływu na indywidualne rozstrzygnięcia indywidualnych spraw dokonywane przez samorządowe kolegia odwoławcze i sądy administracyjne.

Ostateczne rozstrzygnięcie indywidualnej sprawy dotyczącej zasiłku rodzinnego i dodatków (czy też innych świadczeń rodzinnych) należy do kompetencji organu właściwego, tj. wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego dla miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się (lub reprezentującego go kierownika/pracownika ośrodka pomocy społecznej), który dokonuje rozstrzygnięcia w formie decyzji administracyjnej, od której stronie przysługuje odwołanie w terminie i trybie wskazanych w pouczeniu decyzji.

Ponadto uprzejmie informuję, że zgodnie z art. 15a ustawy o świadczeniach rodzinnych wsparcie rodzin może być także realizowane przez samorząd lokalny poprzez podwyższenie z własnych środków kwoty dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, jak i każdego innego dodatku do zasiłku rodzinnego. Wiele gmin w Polsce wsparcie dla rodzin wielodzietnych realizuje także w drodze samorządowych kart dużych rodzin.

Ponadto minister pracy i polityki społecznej prowadzi zaawansowane prace nad wprowadzeniem Ogólnopolskiej Karty Dużej Rodziny, która umożliwi korzystanie - na terenie całego kraju - przez rodziny posiadające troje i więcej dzieci pozostających na utrzymaniu rodziców ze zniżek proponowanych przez podmioty publiczne i niepubliczne przystępujące do programu rządowego związanego z tą kartą.