WPI/200000/43/43/2016 - Brak tytułu obowiązkowego ubezpieczenia społecznego w przypadku zawarcia nieodpłatnej umowy zlecenia z małżonką zleceniodawcy.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 15 stycznia 2016 r. przez przedsiębiorcę

W dniu 15 stycznia 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, że prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Jego żona jest zgłoszona do ZUS jako osoba współpracująca przy prowadzeniu jego działalności gospodarczej i na chwilę obecną pobiera zasiłek macierzyński z tytułu tej współpracy. Po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego żona zamierza sprawować osobistą opiekę nad dziećmi i podlegać w ZUS ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu sprawowania przedmiotowej opieki. W trakcie sprawowania przez żonę opieki nad dziećmi chciałbym aby żona mogła zdobyć doświadczenie w pracy i uzyskać w przyszłości wpis na listę adwokatów i chciałbym zawrzeć z nią nieodpłatną umowę zlecenia.

Wnioskodawca powziął wątpliwość czy nieodpłatna umowa zlecenia z której jasno będzie wynikać, że zleceniobiorca nie otrzymuje z tytułu wykonywania umowy żadnego wynagrodzenia podlega obowiązkowi zgłoszenia do ubezpieczeń w ZUS oraz czy rodzi obowiązek odprowadzania z tego tytułu składek na ubezpieczenia społeczne czy zdrowotne?, czy zawarcie takiej umowy nie pozbawi żony prawa do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych w ZUS jakim żona będzie podlegać z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dziećmi?

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie, w którym wskazał, że w jego opinii gdy zawrze z żoną nieodpłatną umowę zlecenia nie należy jej zgłaszać do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS. Nieodpłatne wykonywanie takiej umowy nie rodzi obowiązku ubezpieczeń, nie są też opłacane za taką osobę składki ubezpieczeniowe do ZUS. Skoro nieodpłatna umowa zlecenia żony nie stanowi tytułu do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych to jej zawarcie nie będzie stanowić przeszkody w podleganiu przez żonę ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dziećmi.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od 1 stycznia 2013 r., Zakład wydaje interpretacje indywidualne w formie decyzji wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zakład wskazuje ponadto, że w oparciu o treść cytowanego powyżej art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określającego zakres przedmiotowy interpretacji organ nie może wypowiadać się w trybie pisemnej interpretacji przepisów co do możliwości zawarcia przez wnioskodawcę rzeczonej umowy zlecenia, a jedynie jest uprawniony do wskazania skutków zawarcia umowy zlecenia z członkiem rodziny w sferze ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 11 ust. 2 oraz art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, natomiast ubezpieczeniu chorobowemu zleceniobiorcy podlegają na swój wniosek. Jednocześnie w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 tejże ustawy - obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami współpracującymi z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą.

Ponadto zgodnie z art. 8 ust. 2 powołanej ustawy - jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. Natomiast stosownie do ustępu 11 powyższego artykułu, za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca zamierza zatrudnić żonę na podstawie umowy zlecenia, zatem taka osoba dla celów ubezpieczeń społecznych nie będzie traktowana jako osoba współpracująca, bowiem w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do zleceniobiorców brak jest przepisu odpowiadającego treści zawartej w art. 8 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych regulacji dotyczącej pracowników, jak również wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia stanowi odrębny, od współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, tytuł do ubezpieczeń społecznych.

Należy zauważyć, że umowa zlecenia jest umową regulowaną przez przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.), odmienną w swej charakterystyce prawnej od umowy o pracę. W świetle art. 135 § 1 kodeksu cywilnego zleceniobiorca może się zobowiązać do wykonywania określonych usług na rzecz zleceniodawcy bez pobierania z tego tytułu wynagrodzenia. Nieodpłatny charakter zlecenia powinien jednak jasno wynikać z zawartej umowy. Zleceniobiorca wykonujący tego typu umowę nie podlega ubezpieczeniom społecznym. Tym samym nie powinien być zgłaszany do ubezpieczeń i nie powinny być za niego opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 12 stycznia 2016 r. w sprawie niepodlegania żony Wnioskodawcy, z którą zostanie zawarta nieodpłatna umowa zlecenia ubezpieczeniom społecznym na zasadach właściwych dla zleceniobiorców, a tym samym braku obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu wykonywania takiej umowy.

Jednocześnie należy zauważyć, iż powyżej cytowany przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wskazuje jednoznacznie, że nie każda sprawa leżąca we właściwości organu lub państwowej jednostki organizacyjnej jest możliwa do rozstrzygnięcia poprzez wydanie interpretacji w tym trybie. Art. 10 ust. 1 wyznacza podmiotowe granice jego stosowania tzn. wydana interpretacja może dotyczyć wyłącznie indywidualnej sprawy wnioskodawcy będącego przedsiębiorcą. W rezultacie brak jest podstaw do wydania interpretacji m.in. w sytuacji gdy wniosek złożony przez przedsiębiorcę, jakim jest niewątpliwie Wnioskodawca, dotyczy sfery uprawnień i obowiązków podmiotu trzeciego (tu żony Wnioskodawcy).

Z zaprezentowanego we wniosku z dnia 12 października 2016 r., zdarzenia przyszłego jednoznacznie wynika, że Przedsiębiorca jakim jest Wnioskodawca, zwraca się z wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji w części nie we własnej indywidualnej sprawie, a w sprawie ustalenia istnienia obowiązku ubezpieczeń społecznych dla innego podmiotu (osoby dla której tytułem do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych będzie sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem).

W świetle powyższego brak jest możliwości wydania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie pisemnej interpretacji przepisów na podstawie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej na przedmiotowy wniosek w części dotyczącej obowiązków osoby fizycznej dla której tytułem do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych będzie sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, która jest osobą współpracującą. W konsekwencji, w niniejszej sprawie organ odmówił wydania decyzji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Sądu Okręgowego (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.