Wiśniewski Jarosław T., Przedstawienie ksiąg i dokumentów przedsiębiorstwa

Przedstawienie ksiąg i dokumentów przedsiębiorstwa

W przypadku dowodu z ksiąg i dokumentów przedsiębiorstwa (w rozumieniu art. 55¹ pkt 9 k.c.) często konieczne jest zbadanie ich w sposób całościowy, co może być trudne do przeprowadzenia ze względów organizacyjnych czy też technicznych. Stąd też sposób przeprowadzenia dowodu z tego rodzaju dokumentów został szczegółowo uregulowany przez ustawodawcę w art. 249 k.p.c.

Otóż w sprawach dotyczących przedsiębiorstwa handlowego lub przemysłowego, w razie powołania się jednej ze stron na księgi i dokumenty przedsiębiorstwa, należy je przedstawić sądowi, jeżeli sąd uzna wyciąg za niewystarczający (art. 249 § 1 k.p.c.), a gdy zachodzi istotna trudność w dostarczeniu ksiąg do sądu, sąd może przejrzeć je na miejscu lub zlecić sędziemu wyznaczonemu ich przejrzenie i sporządzenie niezbędnych wyciągów (art. 249 § 2 k.p.c.).

Wynikający z art. 249 k.p.c. obowiązek przedstawienia ksiąg handlowych obejmuje wszystkich przedsiębiorców, niezależnie od formy prawnej, w jakiej działają.

„Można rozważać zastosowanie tego przepisu w drodze analogii także do podmiotów nieprowadzących działalności handlowej lub przemysłowej (por. wyrok SN z 4.11.2005 r., V CK 201/05, LEX nr 407125), ale jedynie w odniesieniu do ksiąg i dokumentów księgowych, a nie każdego rodzaju dokumentów” (M. Sieńko [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, red. M. Manowska, LEX/el. 2020, komentarz do art. 249).

„Przedstawienie ksiąg i dokumentów sądowi następuje bez względu na to, czy strona powołuje dowód z ksiąg własnych, ksiąg przeciwnika czy też osoby trzeciej” (T. Ereciński [w:] P. Grzegorczyk, J. Gudowski, M. Jędrzejewska, K. Weitz, T. Ereciński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2016, komentarz do art. 249).