Kidyba Andrzej, Przekształcenie spółki cywilnej w Prostą Spółkę Akcyjną - Rada Dyrektorów - cz. 3 faza rejestracji i ogłoszenia

Przekształcenie spółki cywilnej w Prostą Spółkę Akcyjną - Rada Dyrektorów - cz. 3 faza rejestracji i ogłoszenia

Opracowana procedura ma na celu omówienie zgłoszenia Prostej Spółki Akcyjnej-Rada Dyrektorów dalej jako PSA-RD do sądu rejestrowego. Jednocześnie przedstawia następstwa prawne, jakie wynikają z wpisu do rejestru przedsiębiorców. Uwzględniono również normatywny obowiązek ogłoszenia o przekształceniu spółki cywilnej w PSA-RD.

W umowie PSA akcjonariusze mogą postanowić, że decydują się na system monistycznego zarządzania PSA w postaci powołania Rady Dyrektorów; nazwa tego organu pochodzi z systemu anglosaskiego, tzw.-board of directors; szerzej w tym zakresie por. uzasadnienie do projektu ustawy o Prostej Spółce Akcyjnej, s. 70–71. W takiej sytuacji znajdą zastosowanie przepisy Tytułu. III, Działu Ia, Rozdziału.3 Organy spółki., Oddział 1. Przepisy ogólne art. 300^52-61 k.s.h., jak również właściwe tylko dla tego organu w strukturze PSA jakim jest Rada Dyrektorów art. 300^73-79 k.s.h. Ustawodawca we wskazanej powyżej regulacji prawnej określił uprawnienia Rady Dyrektorów PSA, jej skład, jak również ogólne zasady funkcjonowania, w tym powoływanie, odwoływanie, a także zawieszenia w wykonywanych czynnościach (z tzw. ważnych powodów) jej członków, czyli poszczególnych Dyrektorów.

Warto zauważyć, że w PSA alternatywnym systemem (modelem) zarządzania jest, tzw. dualistyczny; polega on na ustanowieniu w umowie PSA zarządu (por. art. 300⁶² k.s.h. i nast.) oraz rady nadzorczej, (por. art. 300⁵² § 1-2 k.s.h., art. 300⁶⁸ k.s.h. i nast. ). Jest to zgodne z art. 300⁵² § 1 k.s.h., który stanowi, że można ustanowić zarząd (tzw. dualistyczny system (model) zarządzania PSA) albo radę dyrektorów (tzw. monistyczny system (model) zarządzania PSA).

Jak już zaznaczono, w monistycznym systemie (modelu) zarządzania PSA Rada Dyrektorów jest organem ustanawianym obowiązkowo-obligatoryjnie (por. art. 300⁵² § 3 k.s.h., art. 38 k.c.). W przypadku gdy w Rozdziale 3. Oddział 1. Przepisy ogólne (art. 300⁵²-300⁶¹ k.s.h.) ustawodawca wspomina o organie, należy przez to rozumieć odpowiednio zarząd, radę nadzorczą albo radę dyrektorów.

Tym samym, Rada Dyrektorów stanowi stały element struktury prawnej PSA, który działa za osobę prawną (por. art. 38 k.c.), tj. PSA w ramach jej zdolności prawnej oraz zdolności do czynności prawnych. W praktyce gospodarczej oznacza to, że Rada Dyrektorów nie może być fakultatywnie powołana w systemie dualistycznego zarządzania PSA (czyli zarząd i rada nadzorcza). Jest to związane z tym, że jej główne kompetencje zostały w tym systemie w części przydzielone zarządowi (tzw. prowadzenie spraw i reprezentacja por. art. 300⁶² k.s.h. i nast.) oraz radzie nadzorczej (nadzór nad prowadzeniem spraw spółki por. art. 300⁵² § 1-2 k.s.h., art. 300⁶⁸ k.s.h. i nast.).

Należy podkreślić, że obok Rady Dyrektorów w PSA zawsze występuję w jej strukturze normatywnej jeszcze jeden inny organ, tj. walne zgromadzenie akcjonariuszy (por. art. 300^80-101 k.s.h.). A zatem, obok tych dwóch organów w PSA nie mogą funkcjonować inne, dodatkowe organy, przykładem może być rada nadzorcza czy też komisja rewizyjna.

Końcowym etapem procedury przekształcenia spółki cywilnej w PSA-RD jest tzw. faza rejestracji i ogłoszenia.

Faza rejestracji i ogłoszenia obejmuje swym zakresem czynności w postaci: zgłoszenia PSA-RD do sądu rejestrowego oraz jej wpis do rejestru przedsiębiorców (por. art. 569 k.s.h. w zw. z art. 551 § 2 k.s.h. i art. 551 § 3 k.s.h.).

Istotną czynnością na tym etapie jest ogłoszenie o przekształceniu spółki cywilnej w PSA-RD (por. art. 570 k.s.h. w zw. z art. 551 § 2 k.s.h. i art. 551 § 3 k.s.h.).

Przekształcenie spółki cywilnej w Prostą Spółkę Akcyjną-Rada Dyrektorów dalej jako PSA-RD zostało uregulowane w Kodeksie spółek handlowych w Rozdziale 1. Przepisy ogólne (art. 551–570 k.s.h.), Dziale III. Przekształcenia spółek, Tytule IV. Łączenie, podział i przekształcanie spółek.

W myśl art. 551 § 2 k.s.h. spółka cywilna może być przekształcona w spółkę handlową inną niż spółka jawna. Przepis ten nie narusza przepisów art. 26 § 4–6 k.s.h.

Do przekształcenia o którym mowa w art. 551 § 2 k.s.h. zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przekształcenia spółki jawnej w inną spółkę handlową, z tym, że do skutków przekształcenia stosuje się art. 26 § 5 k.s.h. (por. art. 551 § 3 k.s.h.). Zgodnie z art. 26 § 5 k.s.h. z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców spółka cywilna staje się spółką handlową. Spółce tej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników. Przepisy art. 553 § 2 i § 3 należy stosować odpowiednio.

Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów (por. art. 860 § 1 k.c.).

Istotą czynności zgłoszenia PSA-RD do sądu rejestrowego jest złożenie wniosku o wpis przekształcenia do rejestru przedsiębiorców.

Jak stanowi art. 569 k.s.h. wniosek do sądu rejestrowego o wpis przekształcenia wnoszą wszyscy członkowie Rady Dyrektorów spółki przekształconej.

Rada Dyrektorów PSA prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz oraz sprawuje nadzór nad prowadzeniem spraw spółki (por. art. 300⁷³ k.s.h.).

W myśl art. 300⁵⁴ k.s.h. członek Rady Dyrektorów przy wykonywaniu swoich obowiązków powinien dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki.

W przypadku gdy Rada Dyrektorów jest wieloosobowa, wszyscy dyrektorzy mają prawo i obowiązek wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa PSA lub regulamin Rady Dyrektorów stanowią inaczej (por. art. 300⁷⁵ § 1 k.s.h.).

Uchwały Rady Dyrektorów, poza innymi sprawami wymienionymi w ustawie lub umowie PSA, wymaga:

1) podejmowanie decyzji o strategicznym znaczeniu dla spółki;

2) ustalanie rocznych i wieloletnich planów biznesowych;

3) ustalenie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa spółki i ukształtowanie podstawowych funkcji związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa (por. art. 300⁷⁵ § 2 k.s.h.).

Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich dyrektorów. Odwołać prokurę może każdy dyrektor (por. art. 300⁷⁵ § 3 k.s.h.).

Z wyjątkiem decyzji-spraw wskazanych w art. 300⁷⁵ § 2 i 3 k.s.h., umowa PSA, regulamin Rady Dyrektorów lub uchwała Rady Dyrektorów mogą delegować niektóre albo wszystkie czynności prowadzenia przedsiębiorstwa spółki na jednego Dyrektora albo niektórych dyrektorów (Dyrektorzy Wykonawczy). Dyrektorzy niebędący Dyrektorami Wykonawczymi (Dyrektorzy Niewykonawczy) sprawują stały nadzór nad prowadzeniem spraw spółki (por. art. 300⁷⁶ § 1 k.s.h.).

W celu wykonywania czynności prowadzenia przedsiębiorstwa spółki może zostać powołany Komitet Wykonawczy, w którego skład wchodzą wyłącznie Dyrektorzy Wykonawczy (por. art. 300⁷⁶ § 2 k.s.h.).

Do szczególnych obowiązków Dyrektorów Niewykonawczych należy ocena prawidłowości i rzetelności sprawozdań, o których mowa w art. 300⁸² § 2 pkt 1 k.s.h. i składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny (por. art. 300⁷⁶ § 3 k.s.h.).

W celu sprawowania stałego nadzoru nad prowadzeniem spraw spółki może zostać powołany Komitet Rady Dyrektorów, w skład którego wchodzą wyłącznie Dyrektorzy Niewykonawczy (por. art. 300⁷⁶ § 4 k.s.h.).

Każdy Dyrektor Niewykonawczy może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od Dyrektorów i pracowników spółki sprawozdań i wyjaśnień, dokonywać rewizji stanu majątku spółki oraz żądać od Dyrektorów i pracowników spółki przedstawienia Radzie Dyrektorów lub jej Komitetowi na ich najbliższych posiedzeniach określonych dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień (por. art. 300⁷⁶ § 5 k.s.h.).

Jak stanowi art. 300⁵³ k.s.h. wobec PSA Dyrektorzy (Wykonawczy i Niewykonawczy) podlegają ograniczeniom ustanowionym w umowie PSA oraz, jeżeli umowa PSA nie stanowi inaczej, w uchwałach akcjonariuszy.

Z kolei, prawo Dyrektora do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki (por. art. 300⁷⁷ § 1 k.s.h.).

Prawa Dyrektora do reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich (por. art. 300⁷⁷ § 2 k.s.h.).

W przypadku gdy Rada Dyrektorów jest wieloosobowa, a umowa PSA nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu PSA jest wymagane współdziałanie dwóch Dyrektorów albo jednego Dyrektora łącznie z prokurentem (por. art. 300⁷⁸ § 1 k.s.h.).

Oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą być dokonywane wobec jednego Dyrektora lub prokurenta (por. art. 300⁷⁸ § 2 k.s.h.).

Przepisy art. 300⁷⁸ § 1 i 2 k.s.h. nie wyłączają ustanowienia prokury i nie ograniczają praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze (por. art. 300⁷⁸ § 3 k.s.h.).

Uchwała akcjonariuszy zgodnie z art. 300⁷⁹ § 2 k.s.h. może określić wynagrodzenie Dyrektorów.

Jak stanowi art. 300⁵⁸ § 1 k.s.h. uchwała Rady Dyrektorów może być podjęta, jeżeli wszyscy członkowie organu zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu organu albo głosowaniu na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

Rada Dyrektorów podejmuje uchwały, jeżeli w posiedzeniu albo głosowaniu na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość uczestniczyła co najmniej połowa jej członków. Umowa PSA może przewidywać surowsze wymagania dotyczące kworum Rady Dyrektorów (por. art. 300⁵⁸ § 2 k.s.h.).

Członków Rady Dyrektorów uczestniczących w głosowaniu na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość uwzględnia się przy ustalaniu kworum, chyba że umowa PSA lub regulamin organu stanowią inaczej (por. art. 300⁵⁸ § 3 k.s.h.).

Uchwały Rady Dyrektorów zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że umowa PSA stanowi inaczej. Umowa PSA może przewidywać, że w przypadku równości głosów decyduje głos prezesa, przewodniczącego lub innego członka organu (por. art. 300⁵⁸ § 4 k.s.h.).

Uchwały Rady Dyrektorów są protokołowane. Protokół powinien wymieniać członków organu uczestniczących w głosowaniu oraz zawierać treść podjętych uchwał i wynik głosowania (por. art. 300⁵⁸ § 5 k.s.h.).

Zgodnie z art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 k.s.h. Rada Dyrektorów PSA może podejmować uchwały w różny sposób. Jednym z nich może być podjęcie uchwały przez Radę Dyrektorów PSA na jej posiedzeniu gdzie w trybie głosowania zostanie podjęta decyzja przez jej członków; w tym przypadku członkowie Rady Dyrektorów PSA są bezpośrednio i fizycznie obecni przy podejmowaniu uchwały.

Innym dopuszczonym przez ustawodawcę sposobem podjęcia uchwały przez Radę Dyrektorów PSA w myśl art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 k.s.h. jest możliwość podjęcia uchwały poza bezpośrednim posiedzeniem Rady Dyrektorów, tj. w trybie głosowania na piśmie. Jego istota polega na złożeniu przez członków Rady Dyrektorów PSA podpisu pod projektem określonej uchwały, która z reguły wysyłana jest za pośrednictwem posłańca bądź drogą korespondencyjną.

Także Kodeks Spółek Handlowych dopuścił możliwość podjęcia uchwały przez Radę Dyrektorów PSA przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (por. art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 k.s.h.).

W spółce kapitałowej tu: w PSA, w strukturze której występuje Rada Dyrektorów, ustawodawca wprowadził do modelu ustawowego funkcjonowania Rady Dyrektorów dodatkowy sposób uczestnictwa w jej posiedzeniu, tj. przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (por. art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 k.s.h.). W praktyce oznacza to, że obok osobistej obecności wszystkich członków Rady Dyrektorów w jednym miejscu na posiedzeniu można także w inny sposób odbywać posiedzenia Rady Dyrektorów, tj. z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. W takim przypadku członkowie Rady Dyrektorów mogą uczestniczyć w posiedzeniu tego organu z każdego miejsca, w którym się aktualnie znajdują, (por. art. 300⁵⁸ § 1 k.s.h.). W tym zakresie na podstawie argumentu (ściślej wykładni) systemowego w związku z luką prawną (i brakiem odesłania jak w przypadku zarządu spółki akcyjnej gdzie ustawodawca w myśl art. 371 § 3¹ k.s.h. nakazał odpowiednio zastosować do zarządu spółki akcyjnej regulację prawną w zakresie uczestnictwa WZA przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, tj. art. 406⁵ § 3 k.s.h.) jak się wydaje należy stosować odpowiednio przepisy art. 300⁹² k.s.h. i nast., które szczegółowo regulują od strony technicznej uczestnictwo w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej.

Członkowie Rady Dyrektorów korzystając z tego sposobu odbycia posiedzenia muszą połączyć się w tym samym czasie z pozostałymi uczestnikami posiedzenia, wykorzystując w tym celu środki bezpośredniego porozumiewania się na odległość (por. w tym zakresie stanowisko i komentarz dotyczące posiedzenia, tj. głosowania w organach spółki kapitałowej, w tym w szczególności członków rad nadzorczych w spółce akcyjnej, szerzej por. J. Sokołowski, K. Oplustil, Wykorzystanie internetu przy organizacji i przeprowadzaniu walnego zgromadzenia akcjonariuszy, Pr. Sp. 2003, Nr 2, s. 14; W.J. Kocot, Korzystanie z sieci teleinformatycznych w praktyce korporacyjnej spółek akcyjnych, w: Prawo handlowe XXI wieku. Czas stabilizacji, ewolucji czy rewolucji. Księga jubileuszowa Profesora J. Okolskiego (red. M. Modrzejewska), Warszawa 2010, s. 392 i nast.

Jednym z nich może być telekonferencja lub wideokonferencja zorganizowana za pośrednictwem różnego rodzaju programów do odbywania spotkań on-line. Celem tego typu posiedzenia Rady Dyrektorów wskazanego w art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 w zw. z art. 300⁹² § 1 pkt 1-2 k.s.h. jest zrównanie posiedzeń Rady Dyrektorów, w których uczestniczy się za pośrednictwem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, z tymi, które odbywają się w sposób tradycyjny, czyli z reguły w postaci osobistych spotkań, (art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 w zw. z art. 300⁹² k.s.h.).

Należy zaznaczyć, że z treści art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 k.s.h. w czasach COVID-19 wynika domniemanie dopuszczalności tego typu odbywania posiedzeń Rady Dyrektorów PSA, chyba że zostanie on wyłączony stosownym postanowieniem zawartym w umowie PSA (tzw. model opt-out). W rezultacie, w umowie PSA można również wprowadzić ograniczenia w zakresie uczestnictwa w posiedzeniach Rady Dyrektorów PSA w omawianym trybie, np. zawężając tę możliwość do określonych spraw bądź wyłączając ją w odniesieniu do określonych spraw, (szerzej por. szczegółowe omówienie tego trybu posiedzenia na przykładzie zarządu spółki akcyjnej i spółki z o.o. w piśmiennictwie, którego komentarz i wskazówki można wykorzystać przy posiedzeniu Rady Dyrektorów PSA, F. Ostrowski, Nowa regulacja posiedzeń zarządów i rad nadzorczych odbywanych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, PPH 2020, nr 5, s. 34 i nast., (por. art. 371 § 3¹-3³ k.s.h.); obok umowy PSA reguły procedowania Rady Dyrektorów przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, może również precyzować regulamin (por. art. 300⁷⁵ § 1 k.s.h.); sytuacja taka występuję wówczas gdy umowa PSA wskazuje regulamin jako miejsce, w którym można określić formę oraz sposoby uczestnictwa w posiedzeniach Rady Dyrektorów oraz w podejmowaniu jej uchwał; główną funkcją regulaminu jest wskazanie kwestii technicznych, dlatego też uszczegóławia on i precyzuje postanowienia umowy PSA.

Zgodnie z art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 w zw. z art. 300⁷⁵ i art. 300⁹² § 2 k.s.h. regulamin określa szczegółowe zasady dotyczące sposobu uczestnictwa w posiedzeniu Rady Dyrektorów PSA przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Tym samym, regulamin wyznacza limit wymogów i ograniczeń, dotyczących udziału w posiedzeniu Rady Dyrektorów PSA przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Mogą one być ustanawiane tylko w takich granicach, które są niezbędne do identyfikacji członków Rady Dyrektorów PSA i zapewnienia bezpieczeństwa komunikacji elektronicznej (por. art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 i art. 300⁷⁵ § 1 w zw. z art. 300⁹² § 2 k.s.h.).

Dodatkowo, ustawodawca wykorzystując nowoczesne technologie w obszarze ładu korporacyjnego w myśl art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 w zw. z art. 300⁹² § 2 k.s.h. wprowadził możliwość podejmowania uchwał Rady Dyrektorów PSA nie tylko w trybie pisemnym ale również przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Zastosowano w tym przypadku tzw. model opt-out, tj. możliwość podejmowania uchwał w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (por. art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 k.s.h.), chyba że w postanowieniach umowy PSA zostanie on wyłączony. Należy podkreślić, że art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 k.s.h. odnosi się wyłącznie do czynności w postaci podejmowania uchwały, a nie odbywania się posiedzenia Rady Dyrektorów PSA. W rezultacie, należy z tego wnioskować, że tryb ten dotyczy podejmowania uchwał poza posiedzeniami Rady Dyrektorów PSA, (por. art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 k.s.h.).

Warto zauważyć, że rozwiązaniem, którego nie wprowadził prawodawca do Rady Dyrektorów PSA jest możliwość uczestnictwa w podejmowaniu uchwał przez członka Rady Dyrektorów po poprzez oddanie swojego głosu na piśmie za pośrednictwem innego członka Rady Dyrektorów (por. obowiązującą w tym zakresie regulację prawną w odniesieniu do zarządu spółki z o.o. - art. 208 § 5³ k.s.h. oraz zarządu spółki akcyjnej - art. 371 § 3³ k.s.h.). W takim wypadku, jak się wydaje uwzględniając argument systemowy i funkcjonalny mający na celu ochronę interesu członka Rady Dyrektorów można w sposób odpowiedni zastosować w przypadku zaistniałej luki prawnej przepis art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 w zw. z art. 300⁹⁵ k.s.h. Dotyczy on uczestnictwa w WZA oraz wykonywania prawa głosu przez akcjonariusza, w trybie osobistym lub przez pełnomocnika (por. art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 w zw. z art. 300⁹⁵ § 1 k.s.h.). W sytuacji gdy członek Rady Dyrektorów PSA nie będzie mógł osobiście uczestniczyć w posiedzeniu tego organu to skorzysta z pełnomocnika. W myśl art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 w zw. z art. 300⁹⁵ § 2 k.s.h. pełnomocnictwo do uczestnictwa w posiedzeniu Rady Dyrektorów i wykonywania prawa głosu wymaga formy dokumentowej pod rygorem nieważności. Kopię pełnomocnictwa dołącza się do księgi protokołów. Spółka podejmuje odpowiednie, proporcjonalne do celu działania służące identyfikacji członka Rady Dyrektorów i pełnomocnika w celu weryfikacji ważności pełnomocnictwa. Celem takiego zabiegu interpretacyjnego jest przede wszystkim przekazanie głosu członka Rady Dyrektorów przez swojego pełnomocnika, który nie może być osobiście, obecny na posiedzeniu, na którym ma być podejmowana konkretna uchwała (por. art. 300⁵⁸ § 1 w zw. z art. 300⁷³ § 1 w zw. z art. 300⁹⁵ § 2 k.s.h.).

Wprowadzone przez prawodawcę zmiany mają charakter trwały, a nie tylko przejściowy (zob. rozważania w literaturze odnoszące się do organów innych spółek kapitałowych, szerzej por. A. Szumański, Nowa regulacja udziału w zgromadzeniu spółki kapitałowej przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, PPH 2020, nr 5, s. 5 i nast.). Ratio wprowadzonej regulacji prawnej jest poszerzenie możliwości uczestnictwa w posiedzeniach Rady Dyrektorów PSA oraz rozszerzenie katalogu sposobów podejmowania na niej uchwał; jest to niezwykle istotna zmiana, zwłaszcza w zakresie funkcjonowania PSA w sytuacjach nadzwyczajnych.

W myśl art. 589¹ k.s.h. kto, będąc członkiem zarządu albo likwidatorem prostej spółki akcyjnej (i odpowiednio członkiem Rady Dyrektorów Wykonawczych w PSA na podstawie argumentu systemowego-art. 300⁵² § 3 k.s.h. podkreślenie moje M.W.), dopuszcza do wydania przez spółkę dokumentów na akcje, warranty subskrypcyjne lub na inne tytuły uczestnictwa w dochodach lub podziale majątku spółki – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 6 miesięcy.

Jak stanowi art. 589² k.s.h. kto, będąc uprawnionym samodzielnie lub łącznie z innymi osobami na podstawie ustawy do prowadzenia spraw i reprezentowania spółki akcyjnej (i odpowiednio członek Rady Dyrektorów Wykonawczych w PSA na podstawie argumentu systemowego-art. 300⁵² § 3 k.s.h. podkreślenie moje M.W.), dopuszcza do wydania przez spółkę dokumentów na akcje, warranty subskrypcyjne, świadectwa użytkowe, świadectwa założycielskie, lub na inne tytuły uczestnictwa w dochodach lub w podziale majątku spółki – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 6 miesięcy (por. art. 589² k.s.h.).

Członek zarządu (a także jak się wydaje na podstawie argumentu systemowego członek Rady Dyrektorów Wykonawczych w PSA-art. 300⁵² § 3 k.s.h. podkreślenie moje M.W.), który dopuszcza do wydania dokumentów akcji: 1) niedostatecznie opłaconych, 2) przed zarejestrowaniem spółki, 3) w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego – przed zarejestrowaniem podwyższenia – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (por. art. 592 § 1 k.s.h.). Tej samej karze podlega ten, kto będąc uprawnionym samodzielnie lub łącznie z innymi osobami na podstawie ustawy lub statutu do prowadzenia spraw i reprezentowania spółki akcyjnej (a także jak się wydaje na podstawie argumentu systemowego członek Rady Dyrektorów Wykonawczych w PSA-art. 300⁵² § 3 k.s.h. podkreślenie moje M.W.), dopuszcza do zarejestrowania akcji w rejestrze akcjonariuszy albo depozycie papierów wartościowych: 1) przed zarejestrowaniem spółki; 2) w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego – przed zarejestrowaniem podwyższenia (por. art. 592 § 2 k.s.h.).

Zgodnie z art. 592 § 3 k.s.h. tej samej karze podlega członek zarządu (a także jak się wydaje na podstawie argumentu systemowego członek Rady Dyrektorów Wykonawczych w PSA-art. 300⁵² § 3 k.s.h. podkreślenie moje M.W.), który dopuszcza do zarejestrowania akcji w rejestrze akcjonariuszy przed:

1) zarejestrowaniem prostej spółki akcyjnej;

2) wpisem do rejestru zmiany liczby akcji – w przypadku emisji nowych akcji prostej spółki akcyjnej.

Równocześnie, kto, będąc członkiem zarządu spółki handlowej (i odpowiednio członkiem Rady Dyrektorów Wykonawczych w PSA na podstawie argumentu systemowego podkreślenie moje M.W.), wbrew obowiązkowi dopuszcza do tego, że zarząd: nie składa sądowi rejestrowemu listy akcjonariuszy (por. art. 594 § 1 pkt 1 k.s.h.), nie prowadzi księgi akcyjnej zgodnie z art. 341 § 1 k.s.h. (i odpowiednio w PSA na podstawie argumentu systemowego-art. 300⁵² § 3 k.s.h. podkreślenie moje M.W.),albo dopuszcza do nieprowadzenia rejestru akcjonariuszy zgodnie z przepisami ustawy lub nierejestrowania akcji w depozycie papierów wartościowych (por. art. 594 § 1 pkt 2 k.s.h.), nie zwołuje walnego zgromadzenia (por. art. 594 § 1 pkt 3 k.s.h.), odmawia wyjaśnień osobie powołanej do rewizji lub nie dopuszcza jej do pełnienia obowiązków (por. art. 594 § 1 pkt 4 k.s.h.), nie przedstawia sądowi rejestrowemu wniosku o wyznaczenie biegłych rewidentów (por. art. 594 § 1 pkt 5 k.s.h.), nie ogłasza wzmianki o złożeniu opinii przez biegłego rewidenta w sądzie rejestrowym zgodnie z przepisem art. 312 § 7 k.s.h. (i odpowiednio w PSA na podstawie argumentu systemowego podkreślenie moje M.W.) – podlega grzywnie do 20 000 złotych (por. art. 594 § 1 pkt 6 k.s.h.). Tymczasem w myśl art. 594 § 2 k.s.h., kto, będąc członkiem zarządu (i odpowiednio członkiem Rady Dyrektorów Wykonawczych w PSA na podstawie argumentu systemowego-art. 300⁵² § 3 k.s.h. podkreślenie moje M.W.), dopuszcza do tego, że spółka przez czas dłuższy niż trzy miesiące wbrew prawu lub umowie pozostaje bez rady nadzorczej w należytym składzie – podlega grzywnie w tej samej wysokości. Należy zaznaczyć, że przepisy § 1 i § 2 również stosuje się odpowiednio do likwidatorów (por. art. 594 § 3 k.s.h.). Grzywnę nakłada sąd rejestrowy (por. art. 594 § 4 k.s.h.).

W myśl art. 595 § 1 k.s.h. kto, będąc członkiem zarządu spółki kapitałowej (i odpowiednio członkiem Rady Dyrektorów Wykonawczych w PSA na podstawie argumentu systemowego-art. 300⁵² § 3 k.s.h. podkreślenie moje M.W.), dopuszcza do tego, że pisma i zamówienia handlowe oraz informacje, o których mowa w art. 300⁶¹ § 1 k.s.h. nie zawierają danych określonych w tych przepisach podlega grzywnie do 5000 złotych. Zgodnie z art. 595 § 2 k.s.h. przepisy art. 594 § 3 i § 4 należy stosować odpowiednio. Jak stanowi art. 594 § 4 k.s.h. grzywnę nakłada sąd rejestrowy.

Jak stanowi art. 568 k.s.h. osoby działające za spółkę przekształcaną odpowiadają solidarnie wobec spółki, wspólników oraz osób trzecich za szkody wyrządzone działaniem lub zaniechaniem, sprzecznym z prawem albo postanowieniami umowy lub statutu spółki, chyba że nie ponoszą winy (por. art. 568 § 1 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 568 k.s.h., LEX/el, 2021.

Z kolei, biegły rewident, jeśli był powołany, odpowiada wobec spółki i wspólników spółki przekształcanej za szkody wyrządzone z jego winy. W przypadku gdy biegłych jest kilku, ich odpowiedzialność jest solidarna (por. art. 568 § 2 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 568 k.s.h., LEX/el, 2021.

Powyższe roszczenia, o których stanowi art. 568 § 1 i § 2 k.s.h., przedawniają się w okresie trzech lat, licząc od dnia przekształcenia (por. art. 568 § 3 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 568 k.s.h., LEX/el, 2021.

Treść zgłoszenia regulują zarówno przepisy ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, jak również Kodeks spółek handlowych, w tym art. 300¹² § 1 k.s.h., szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 300¹² k.s.h., LEX/el. 2021.

Zgodnie z art. 300¹² § 1 k.s.h. Rada Dyrektorów zgłasza zawiązanie PSA-RD do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki w celu wpisania spółki do rejestru. Wniosek o wpis spółki do rejestru podpisują wszyscy członkowie Rady Dyrektorów.

Zgłoszenie PSA-RD do rejestru powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki; 2) przedmiot działalności spółki; 3) liczbę akcji; 4) jeżeli umowa spółki przewiduje emisję różnych rodzajów akcji – liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania;5) jeżeli umowa spółki przewiduje przyznanie uprawnień indywidualnych określonym akcjonariuszom albo tytuły uczestnictwa w dochodach lub majątku spółki niewynikające z akcji – zaznaczenie tych okoliczności; 6) wysokość kapitału akcyjnego; 7) jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności; 8) nazwiska i imiona członków Rady Dyrektorów oraz sposób reprezentowania PSA-RD; 9) nazwiska i imiona członków Rady Dyrektorów (wykonawczych i niewykonawczych), jeżeli umowa PSA-RD tak stanowi; 10) czas trwania PSA-RD, jeżeli jest oznaczony; 11) jeżeli umowa PSA-RD wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń PSA – oznaczenie tego pisma (por. art. 300¹² § 2 k.s.h.).

Do zgłoszenia PSA-RD do rejestru należy dołączyć: 1) umowę spółki; 2) oświadczenie wszystkich członków Rady Dyrektorów o wysokości kapitału akcyjnego, ustalonej na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów, przeznaczonych na kapitał akcyjny; 3) oświadczenie wszystkich członków Rady Dyrektorów, że wkłady na pokrycie akcji zostały wniesione w części przewidzianej w umowie spółki; 4) jeżeli o powołaniu członków organów spółki nie stanowi akt notarialny zawierający umowę spółki – dowód ich ustanowienia z wyszczególnieniem składu osobowego; 5) adresy do doręczeń elektronicznych członków Rady Dyrektorów, (por. art. 300¹² § 3 k.s.h.).

Jednocześnie ze zgłoszeniem PSA-RD do rejestru należy złożyć podpisaną przez wszystkich członków Rady Dyrektorów listę akcjonariuszy z podaniem nazwiska i imienia albo firmy (nazwy) oraz liczby i serii akcji objętych przez każdego z nich (por. art. 300¹² § 4 k.s.h.).

Wszelkie zmiany danych wymienionych w art. 300¹² § 2 k.s.h. Rada Dyrektorów powinna zgłosić sądowi rejestrowemu w celu wpisania do rejestru lub ujawnienia w aktach rejestrowych (por. art. 300¹² § 6 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 300¹² k.s.h., LEX/el. 2021.

Do wniosku o wpis osób reprezentujących podmiot wpisany do Rejestru i prokurentów należy dołączyć oświadczenia tych osób obejmujące zgodę na ich powołanie oraz ich adresy do doręczeń. Wymogu dołączenia oświadczenia obejmującego zgodę nie stosuje się, jeżeli wniosek o wpis jest podpisany przez osobę, która podlega wpisowi albo która udzieliła pełnomocnictwa do złożenia wniosku o wpis, albo której zgoda jest wyrażona w protokole z posiedzenia organu powołującego daną osobę lub w umowie spółki (por. art. 19a ust. 5 u.k.r.s.).

Jeżeli adres do doręczeń osób, o którym stanowi art. 19a § 5 znajduje się poza obszarem Unii Europejskiej, należy wskazać pełnomocnika do doręczeń w Rzeczypospolitej Polskiej (por. art. 19a ust. 5a u.k.r.s.).

Każdorazową zmianę adresu do doręczeń osób, o których stanowi ust. 5 lub danych pełnomocnika, o którym mowa w ust. 5a należy zgłosić sądowi rejestrowemu, załączając oświadczenie, o którym mowa w ust. 5. Zgłoszenia dokonują podmiot wpisany do Rejestru albo osoby, o których mowa w ust. 5 i ust. 5a. Do chwili zgłoszenia zmiany adresu doręczeń dokonuje się na adres zgłoszony do akt rejestrowych (por. art. 19a ust. 5b u.k.r.s.).

Zgłoszenie zmian, o których mowa w ust. 5b, nie podlega opłacie sądowej (por. art. 19a ust. 5c u.k.r.s.).

Należy zaznaczyć, że dla podmiotu wpisanego do Rejestru prowadzi się odrębne akta rejestrowe obejmujące w szczególności dokumenty stanowiące podstawę wpisu. Z dniem 1 lipca 2021 r. akta rejestrowe dla podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców prowadzi się wyłącznie w systemie teleinformatycznym. Akta rejestrowe prowadzone w postaci papierowej nie podlegają przetworzeniu na akta prowadzone w systemie teleinformatycznym. Akta rejestrowe prowadzone w systemie teleinformatycznym nie podlegają przetworzeniu na postać papierową (art. 9 ust. 1 u.k.r.s.). Przepis art. 9 ust. 1 zdanie drugie stosuje się również do akt spraw o wpis do rejestru przedsiębiorców, jeżeli wniosek został prawomocnie zwrócony, odrzucony albo oddalony lub postępowanie umorzono, oraz do innych spraw należących do właściwości sądu rejestrowego (art. 9 ust. 1a u.k.r.s.). Jeżeli przepis szczególny nakazuje zgłoszenie określonych danych sądowi rejestrowemu lub wpisanie ich do Rejestru, a dane te nie podlegają według przepisów ustawy wpisowi do określonego działu Rejestru, dokumenty zawierające te dane oraz dokumenty wymienione w art. 47a ust. 2 składa się do akt rejestrowych (art. 9 ust. 2 u.k.r.s.). W przypadku gdy podmiot wpisywany do Rejestru działa na podstawie umowy lub statutu, do wniosku o jego wpisanie dołącza się umowę lub statut (art. 9 ust. 3 u.k.r.s.). Do wniosku o wpis podmiotu do Rejestru, wniosku dotyczącego zmiany umowy lub statutu podmiotu wpisanego do Rejestru, działającego na podstawie umowy lub statutu, dołącza się także tekst jednolity umowy lub statutu, z uwzględnieniem wprowadzonych zmian. Do tekstu jednolitego nie stosuje się przepisów o formie czynności prawnych (art. 9 ust. 4 u.k.r.s.). Jeżeli wnioski i dokumenty dotyczące podmiotu wpisanego wyłącznie do rejestru, o którym stanowi art. 1 ust. 2 pkt 2, zostały złożone za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, w aktach rejestrowych przechowuje się wydruk tych wniosków i dokumentów wraz ze wskazaniem osób, które je podpisały. Nie dotyczy to dokumentów, o których mowa w art. 9a ust. 2, składanych przez samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (art. 9 ust. 5 u.k.r.s.). Dla podmiotu wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzi się zbiór dokumentów obejmujący dokumenty wytworzone w postaci papierowej. Do zbioru dokumentów dołącza się akta rejestrowe podmiotu prowadzone w postaci papierowej (art. 9 ust. 6 u.k.r.s.). Dokument w postaci papierowej, dotyczący podmiotu wpisanego do rejestru przedsiębiorców, stanowiący podstawę do podjęcia przez sąd czynności z urzędu, przetwarza się na postać elektroniczną oraz składa do zbioru dokumentów, o którym mowa w w art. 9 ust. 6. Dokument przetworzony na postać elektroniczną dołącza się do akt rejestrowych prowadzonych w systemie teleinformatycznym. (art. 9 ust. 7 u.k.r.s.). Przepis art. 9 ust. 7 stosuje się odpowiednio do akt sprawy rozpoznanej przez sąd drugiej instancji oraz Sąd Najwyższy (art. 9 ust. 8 u.k.r.s.). Dokumenty zawierające informacje przekazane z właściwych rejestrów za pośrednictwem systemu integracji rejestrów podlegają automatycznemu złożeniu do akt rejestrowych (art. 9 ust. 9 u.k.r.s.).

Przepis art. 556 k.s.h. wskazuje jakie czynności należy wykonać, aby przeprowadzić postępowanie przekształceniowe. Należą do nich, w szczególności sporządzenie planu przekształcenia oraz załączników do niego. Czynność w postaci poddania planu przekształcenia kontroli przez biegłych rewidentów została wyłączona, ściślej uchylona z elementów procedury przekształcenia za wyjątkiem przekształcenia w spółkę akcyjną (por. art. 559 k.s.h.). Kolejną czynnością w procesie przekształcenia jest obowiązek zawiadomienia wspólników o zamiarze przekształcenia spółki oraz podjęcie uchwały o przekształceniu. Także należy powołać członków organów spółki przekształconej. Niezwykle istotną czynnością w procesie przekształcenia jest dokonanie w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenie spółki przekształcanej (por. art. 556 k.s.h.).

Jak stanowi art. 567 § 1 k.s.h. uchwała o przekształceniu spółki cywilnej może zostać uchylona albo może zostać stwierdzona jej nieważność; w takim przypadku zgodnie z dyspozycją art. 567 § 1 k.s.h. stosuje się odpowiednio przepisy art. 422-427 k.s.h. Ustawodawca w tym wypadku odwołuje się do przepisów, które regulują problematykę wzruszalności uchwał w spółce akcyjnej. W praktyce oznacza to, że niezależnie od formy prawnej przekształcanej spółki, w sytuacji zaskarżenia uchwały przekształceniowej należy zastosować przepisy dotyczące spółki akcyjnej. Uchwały, których przedmiotem jest przekształcenie spółki mogą być podjęte z naruszeniem prawa, umowy spółki bądź z dobrymi obyczajami i godzić w interes wspólnika. Ustawodawca przyjął dwa tryby zaskarżania uchwał w kodeksie, tj. powództwo o uchylenie uchwały (por. art. 422 k.s.h.) oraz powództwo o stwierdzenie jej nieważności (por. art. 425 k.s.h.).

Katalog podmiotów legitymowanych do wniesienia powództwa został określony w art. 422 § 2 k.s.h. w zw. z art. 567 § 1 k.s.h. Legitymowaną biernie jest spółka reprezentowana przez wspólnika (por. art. 866 k.c.), jeżeli na mocy uchwały wspólników nie został ustanowiony w tym celu pełnomocnik. Stosowanie tego przepisu do spółki cywilnej powinno być odpowiednie, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art.422, art. 567 k.s.h., LEX/el. 2021.

Termin do zaskarżenia uchwały o przekształceniu został określony w art. 567 § 1 k.s.h. Przy wnoszeniu powództwa dotyczącego zakwestionowania uchwały o przekształceniu nie znajdą zastosowania terminy wskazane w art. 424 § 1 k.s.h., art. 425 § 2-3 k.s.h. (por. art. 567 § 1 k.s.h.). Jest to związane z tym, że przepis art. 567 § 3 k.s.h. zawiera szczegółową regulację prawną dotyczącą terminu do wniesienia powództwa. Termin ten w relacji do art. 424 § 1 k.s.h., art. 425 § 2-3 k.s.h. (por. art. 567 § 1 k.s.h.) został skrócony do miesiąca liczonego od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, jednakże nie później niż trzy miesiące od dnia powzięcia uchwały o przekształceniu. Warto zauważyć, że w wypadku wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa pozwana spółka może złożyć wiosek do sądu, o którym stanowi art. 423 § 2 k.s.h., który dotyczy zwrotu kosztów sądowych, zwrotu kosztów adwokata, radcy prawnego; jednocześnie nie wyłącza to możliwości dochodzenia przez spółkę odszkodowania na zasadach ogólnych, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art.423 i art. 424, art. 567 k.s.h., LEX/el. 2021.

Natomiast skutki zaskarżenia uchwały o przekształceniu wskazano w art. 423 k.s.h. W przypadku zaskarżenia uchwały o przekształceniu w trybie art. 422 k.s.h. w zw. z art. 567 k.s.h. to zaskarżenie nie wstrzymuje jej wykonania, w szczególności nie wstrzymuje postępowania rejestrowego gdy w związku z podjętą uchwałą toczy się postępowanie rejestrowe (por. art. 423 § 1 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art.422 i art. 423, art. 567 k.s.h., LEX/el. 2021. Sąd może prowadzić postępowanie rejestrowe ale może też podjąć decyzję o jego zawieszeniu. Zawieszenie postępowania rejestrowego możliwe jest po przeprowadzeniu posiedzenia jawnego do czasu wydania wyroku w sprawie o uchylenie uchwały o przekształceniu (por. art. 423 § 1 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 423 k.s.h., LEX/el. 2021; W wypadku uchylenia uchwały jej skutkiem będzie wykreślenie z urzędu wpisu przez sąd. W toczącym się postępowaniu rejestrowym nie można przewidzieć już na początku, że tylko na podstawie złożonego powództwa, zaskarżona uchwała o przekształceniu zostanie uchylona.

Warto zaznaczyć, że w przypadku zaskarżenia uchwały o przekształceniu wspólników spółki cywilnej stanowiącej podstawę wpisu sąd nie ma nie już obowiązku wyznaczać rozprawy w celu zawieszenia postępowania rejestrowego (art. 423 § 1 k.s.h.) bowiem decyzja w tej sprawie będzie mogła zapadać na posiedzeniu jawnym, (por. art. 423 § 1 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 423 k.s.h., LEX/el. 2021. Celem zmiany tej regulacji prawnej wprowadzonej przez prawodawcę jest, w szczególności przyśpieszenie postępowania rejestrowego. Warto zaznaczyć, że kompetentnym do podejmowania rozstrzygnięć w tym zakresie jest również referendarz sądowy (por. art. 423 § 1 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 423 k.s.h., LEX/el. 2021.

Uchwała o przekształceniu spółki cywilnej (por. art. 567 § 1 k.s.h.) jak już wyżej wskazano może zostać uchylona albo może zostać stwierdzona jej nieważność; w takim przypadku zgodnie z dyspozycją art. 567 § 1 k.s.h. stosuje się odpowiednio przepisy art. 422–427 k.s.h.

Dodatkowo, uchwała o przekształceniu spółki cywilnej jest podejmowana przez samych wspólników.