Kidyba Andrzej, Transgraniczne przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej w spółkę zagraniczną – cz. 3 faza zaświadczenia i rejestracji

Transgraniczne przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej w spółkę zagraniczną – cz. 3 faza zaświadczenia i rejestracji

Celem procedury jest omówienie zgłoszenia wniosku do sądu rejestrowego (i załączników do niego) w celu uzyskania zaświadczenia o zgodności z polskim prawem transgranicznego przekształcenia wraz z wnioskiem do właściwego organu podatkowego o wydanie opinii w tym zakresie. Jednocześnie uwzględniono zgłoszenie przez zarząd spółki przekształconej – transgranicznego przekształcenia do sądu rejestrowego właściwego według siedziby spółki przekształconej w celu wpisania jej do tego rejestru zagranicznego.

W procesie przekształcenia spółki koamndytowo-akcyjnej (dalej jako: SKA) w spółkę zagraniczną kolejnym etapem jest tzw. faza zaświadczenia i rejestracji.

W tym zakresie szczegółowo omówiono zgłoszenie wniosku do sądu rejestrowego w celu uzyskania zaświadczenia o zgodności z polskim prawem transgranicznego przekształcenia SKA w spółkę zagraniczną wraz z wnioskiem do właściwego organu podatkowego o wydanie opinii w tym zakresie. Jednocześnie uwzględniono zgłoszenie przez zarząd spółki przekształconej – transgranicznego przekształcenia do sądu rejestrowego właściwego według siedziby spółki przekształconej w celu wpisania jej do tego rejestru.

Istotą transgranicznego przekształcenia jest możliwość przeniesienia siedziby polskiej spółki do innego kraju Unii Europejskiej z jednoczesną zmianą jej formy prawnej (tj. na inny typ) dopuszczoną przez obcego prawodawcę w porządku prawnym jej nowej siedziby (tj. nowej siedziby spółki), bez obowiązku przeprowadzania postępowania likwidacyjnego polskiej spółki (tj. spółki przekształcanej). Nowe formy prawne zostały wymienione w załączniku nr II do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1132 z 14.06.2017 r. w sprawie niektórych aspektów prawa spółek (Dz.Urz. UE L 169, s. 46, ze zm.). Co więcej, transgranicznie przekształcona polska spółka będzie mogła w zasadzie zachować dotychczasowe prawa i obowiązki, w innym państwie Unii Europejskiej i w innej (zagranicznej) formie prawnej.

Warto zaznaczyć, że procesowi przekształcenia nie może podlegać spółka, która jest w likwidacji, jak również taka, która rozpoczęła podział majątku, a także spółka w upadłości (art. 551 § 4 k.s.h. w zw. z art. 580¹ i art. 577 k.s.h.).

Jednocześnie w myśl art. 580³ k.s.h. w przekształceniu transgranicznym nie może uczestniczyć spółka, której celem jest zbiorowe inwestowanie kapitału pozyskanego w drodze emisji publicznej, działająca na zasadzie dywersyfikacji ryzyka oraz której jednostki uczestnictwa są na żądanie ich posiadaczy odkupywane lub umarzane bezpośrednio lub pośrednio z aktywów tej spółki. W przypadku działań podjętych przez taką spółkę w celu zapewnienia, aby giełdowa wartość jednostek uczestnictwa nie różniła się w znaczny sposób od wartości netto aktywów, uważa się je za równoznaczne z takim odkupieniem lub umorzeniem jednostek.

Przekształcenie SKA w spółkę zagraniczną zostało uregulowane w Kodeksie spółek handlowych poprzez dodanie nowego rozdziału 4¹ „Transgraniczne przekształcenie spółek kapitałowych i spółki komandytowo-akcyjnej” oddział 2 „Transgraniczne przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej” (art. 580¹⁸–580¹⁹ k.s.h.) w dziale III „Przekształcenia spółek”, tytule IV „Łączenie, podział i przekształcanie spółek”. Zgodnie z art. 580¹⁸ k.s.h. do transgranicznego przekształcenia spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się odpowiednio przepisy oddziału 1 oraz art. 574 k.s.h. (odpowiedzialność SKA za zobowiązania). Z kolei oddział 1 nosi tytuł – „Transgraniczne przekształcenie spółek kapitałowych”. W praktyce gospodarczej oznacza to, że w pierwszej kolejności do transgranicznego przekształcenia SKA w spółkę zagraniczną znajdą zastosowanie przepisy szczególnie wprowadzone dla tego procesu, tj. art. 580¹⁸–580¹⁹ k.s.h., a odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy oddziału 1 „Transgraniczne przekształcenie spółek kapitałowych” (art. 580¹–580¹⁷ k.s.h.). Tymczasem, przepis art. 580¹ k.s.h. stanowi, że do transgranicznego przekształcenia spółek kapitałowych stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 4, jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej. Tym samym, odpowiednio będzie należało również stosować przepisy rozdziału 4 „Przekształcenie spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową” (art. 577–580 k.s.h.), jak również rozdziału 1 „Przepisy ogólne” (por. art. 577 k.s.h.).

Należy zauważyć, że do transgranicznego przekształcenia spółek będą miały zastosowanie narzędzia prawne obowiązujące w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym, których nadrzędnym celem jest przeciwdziałanie procederowi, tzw. kradzieży spółek. Jest to czynność polegająca na zmianie wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym na podstawie sfałszowanych dokumentów składanych przez podmioty nieuprawnione. W rezultacie, podstępem są wprowadzane wpisy w rubrykach KRS dotyczące zmiany sposobu reprezentacji podmiotu. Tym samym, oszuści przejmują reprezentację podmiotu – spółki bez jakiejkolwiek wiedzy i decyzji wspólników lub członków zarządu. Funkcjonująca konstrukcja prawna ma zwiększyć bezpieczeństwo obrotu prawno-gospodarczego.

Instrumentem do osiągnięcia tego celu jest newsletter KRS rozsyłany e-mailem automatycznie, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Ma on sygnalizować takie zdarzenia prawne jak: dokonanie wpisu w KRS czy też zarejestrowanie sprawy dotyczącej określonego podmiotu (por. art. 10a u.k.r.s.). Za pośrednictwem newslettera KRS przesyłane będą jedynie podstawowe informacje, dostępne publicznie w aktach rejestrowych i w KRS.

Informacje przesyłane będą każdemu, kto za pośrednictwem systemu teleinformatycznego wskaże numer KRS podmiotu, którego informacje te mają dotyczyć. W celu otrzymywania informacji należy wskazać za pośrednictwem systemu teleinformatycznego numer KRS podmiotu, którego mają dotyczyć przesyłane informacje. To z kolei łączy się ze skorzystaniem z konta, o którym stanowi art. 53d ustawy z 27.07.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 217 ze zm.), dalej – p.u.s.p. Informacje przesyłane będą przez okres wskazany, nie dłużej niż przez rok, albo do chwili rezygnacji z otrzymywania tych informacji. Dopuszczalne będzie przedłużanie tego okresu, każdorazowo na czas nie dłuższy niż rok (por. art. 10a u.k.r.s.).

Każdy będzie mógł otrzymywać jednocześnie informacje dotyczące nie więcej niż pięćdziesięciu podmiotów. W takiej sytuacji przedsiębiorca w natychmiastowy sposób uzyska dostęp do informacji w zakresie zmian rejestrowych dokonywanych w spółce. W wypadku próby dokonania „kradzieży spółki” newsletter KRS umożliwi przedsiębiorcy-spółce szybką reakcję i udaremnienie oszustwa z pomocą organów ścigania. Dzięki temu, w przypadku posłużenia się sfałszowanymi dokumentami, osoby uprawnione będą mogły wziąć udział w toczącym się postępowaniu, zaskarżyć orzeczenie o wpisie, a także powiadomić organy ścigania o usiłowaniu tzw. kradzieży spółki.

Instytucja newslettera KRS stanowi wygodny mechanizm zapobiegania przestępstwom gospodarczym. Należy zaznaczyć, że nowe przepisy prawne nie zwalniają uczestników obrotu gospodarczego z obowiązku zapoznawania się z treścią Krajowego Rejestru Sądowego oraz aktami rejestrowymi.

Należy podkreślić, że obowiązująca nowelizacja Kodeksu spółek handlowych wymusiła także zmiany w innych ustawach, w tym w szczególności w ustawie z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2022 r. poz. 2651; zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1705) oraz w ustawie z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2647; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1787), jak również w ustawie z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2587; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1787, dalej – ustawa o CIT), a także w ustawie z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2023 r. poz. 685; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1705).

Z dniem wejścia w życie zmian w Kodeksie spółek handlowych (tj. z dniem 15.09.2023 r.) zaczęła również obowiązywać ustawa z 26.05.2023 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek (Dz.U. poz. 1784). Celem nadrzędnym tej ustawy jest zapewnienie przez ustawodawcę pracownikom ochrony prawnej za pośrednictwem takich instytucji prawnych, które mają bezpośredni wpływ na proces przekształcenia i gwarantują ochronę interesów pracowników w prowadzonych transformacjach w spółkach handlowych.

Przed nowelizacją przepisów Kodeksu spółek handlowych (tj. przed wprowadzeniem transgranicznego przekształcenia), w przypadku gdy polska spółka podjęła decyzję o przeniesieniu swojej siedziby za granicę, to łączyło się to w praktyce gospodarczej z utworzeniem nowej spółki za granicą i przeniesienia tam swojej działalności w trybie wniesienia przedsiębiorstwa. Równocześnie w polskiej spółce obligatoryjnie było przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego. Oznaczało to mnożenie podmiotów prawnych i prowadzenie skomplikowanych oraz złożonych procedur prawnych przy uczestnictwie wyspecjalizowanych doradców prawnych, podatkowych, audytowych oraz biegłych rewidentów, co łączyło się z wydatkami za ich obsługę i udział, jak również z obligatoryjnymi daninami podatkowymi.

Wspólnicy spółki przekształcanej mogą nie zgodzić się zarówno na samo przekształcenie, jak i na swoje uczestnictwo w spółce przekształconej. W takim stanie faktycznym wspólnik może żądać odkupu jego akcji w spółce przekształcanej w ściśle określonych przypadkach wskazanych w przepisie art. 580 ¹¹ k.s.h. Może to być wspólnik, który głosował przeciwko uchwale o transgranicznym przekształceniu i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu najpóźniej na walnym zgromadzeniu, na którym została powzięta uchwała o przekształceniu transgranicznym, jak również wspólnik bezzasadnie niedopuszczony do udziału w walnym zgromadzeniu, na którym została powzięta uchwała o przekształceniu transgranicznym – może żądać odkupu jego udziałów-akcji w spółce przekształcanej. W takiej sytuacji, gdy wspólnik skorzystał z prawa odkupu, przepisu art. 553 § 3 nie stosuje się (por. art. 580¹¹ § 1 k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.).

Cena odkupu ma odpowiadać wartości godziwej akcji spółki przekształcanej (por. art. 580¹¹ § 3 k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.).

Wspólnik ma ustawowo określony termin na złożenia żądania wobec spółki przekształcanej, aby odkupiła jego akcje. W myśl art. art. 580¹¹ § 4 k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h. wspólnik składa spółce żądanie odkupu w terminie 10 dni od dnia podjęcia uchwały o przekształceniu transgranicznym. Żądanie odkupu może być przesłane na adres do doręczeń elektronicznych.

Spółka dokonuje odkupu akcji od wspólnika na rachunek własny lub rachunek wspólników pozostających w spółce nie później niż w terminie 2 miesięcy od dnia przekształcenia transgranicznego. Skuteczność odkupu zależy od zapłaty ceny odkupu wspólnikom żądającym odkupu lub złożenia kwoty równej tej cenie do depozytu sądowego (por. art. 580¹¹ § 5 k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.).

W wypadku gdy wspólnik złożył żądanie odkupu i nie zgadza się na cenę odkupu, to może wnieść powództwo o dodatkowe wynagrodzenie pieniężne w terminie 2 tygodni od dnia podjęcia uchwały o przekształceniu transgranicznym. Wniesienie powództwa nie wstrzymuje odkupu ani rejestracji przekształcenia transgranicznego (por. art. 580¹¹ § 6 k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.).

Prawomocne orzeczenie o przyznaniu wspólnikowi dodatkowego wynagrodzenia pieniężnego ma moc obowiązującą w stosunku do spółki oraz wszystkich wspólników, którzy złożyli żądanie odkupu zgodnie z terminem wskazanym w art. 580¹¹ § 4 k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h., tj. w terminie 10 dni od dnia podjęcia uchwały o przekształceniu transgranicznym (por. art. 580¹¹ § 7 k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.).

Spółka może nabyć na rachunek własny udziały, których łączna wartość nominalna nie przekracza 25% kapitału zakładowego (por. art. 580¹¹ § 8 k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.).

Należy zauważyć, że sprawy związane z ochroną wspólników w związku z przekształceniem transgranicznym, wskazane w art. 580¹¹ § 1–8 k.s.h., podlegają prawu i wyłącznej jurysdykcji sądu właściwego według siedziby spółki przekształcanej (por. art. 580¹¹ § 9 k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.).