Wiśniewski Jarosław T., Wyliczenie kosztów przez referendarza sądowego

Wyliczenie kosztów przez referendarza sądowego

Jeżeli w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji sąd rozstrzygnął jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu, to w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony (art. 108 § 1 k.p.c.).

Wydając rozstrzygnięcie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, „sąd określa koszty procesu, które uznał za niezbędne, i wskazuje, kto, w jakiej części (ułamku, procencie), w jakim zakresie oraz względem kogo je ponosi, stosując zasady przewidziane w art. 98, 100–107. Nie może przy tym jednocześnie orzec częściowo o zasadzie poniesienia kosztów i częściowo dokonać ich rozliczenia. Powinien natomiast wysłowić decyzję o pozostawieniu szczegółowego wyliczenia kosztów referendarzowi sądowemu” (G. Misiurek [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, Artykuły 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021, komentarz do art. 108).

„Za niedopuszczalne należy uznać pozostawianie referendarzowi określania stosunku, w jakim koszty zostaną rozdzielone, gdyż z komentowanego przepisu wyraźnie wynika, że może on jedynie koszty «szczegółowo wyliczyć». Oddanie tej kompetencji referendarzowi byłoby równoznaczne z przekazaniem mu władzy jurysdykcyjnej (sędziowskiej), do czego w tym zakresie nie ma podstaw. Niedopuszczalne jest także oddawanie do kompetencji referendarza orzekania o odsetkach od kosztów procesu na podstawie art. 98 § 1(2), w szczególności określania kwoty kosztów i daty, od której należą się stronie odsetki” (J. Gudowski [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, LEX/el. 2022, komentarz do art. 108). Z tych samych przyczyn to sąd, a nie referendarz, powinien ustalać wysokość opłaty za czynności adwokata lub radcy prawnego (zob. E. Gapska, Czy szczegółowe wyliczenie kosztów procesu przez referendarza sądowego w sytuacji, gdy sąd rozstrzygnął jedynie o zasadach poniesienia przez strony tych kosztów (art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c.), obejmuje również ustalenie wysokości opłaty za czynności adwokata lub radcy prawnego?, PPC 2014/4, s. 531–539).

Jeżeli w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji sąd rozstrzygnął jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu, to w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony (art. 108 § 1 k.p.c.).

Referendarz wydaje postanowienie z urzędu i bezzwłocznie.

Postanowienie referendarza sądowego powinno zawierać uzasadnienie, z tym że może ono ograniczać się do wskazania podstawy prawnej rozstrzygnięcia wraz z przytoczeniem przepisów prawa (art. 398²³ § 1¹ k.p.c.).

Na postanowienie referendarza przysługuje skarga (art. 398²² § 1 k.p.c. w zw. z art. 394 § 1 pkt 6 k.p.c.).