Wyżykowski Bartosz, Abstrakcyjna kontrola postanowień wzorców umów

Istniejący od 1.07.2000 r. rejestr postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone (dalej jako rejestr) prowadzony przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej jako Prezes UOKiK), do którego tzw. klauzule abuzywne są wpisywane na podstawie prawomocnych wyroków wydawanych przez Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej jako SOKiK) i sądy wyżyszch instancji w ramach tzw. procedury „abstrakcyjnej kontroli postanowień wzorców umów”, budzi obecnie liczne wątpliwości . Niejasności te, częstokroć mające charakter teoretyczno-prawny, w praktyce powodują jednak znaczące problemy dla przedsiębiorców, którzy w swojej działalności wykorzystują wzorce umów. Wątpliwości budzi w szczególności kwestia skutków rozszerzonej prawomocności wyroków uznających klauzulę za niedozwoloną i związane z nią – fundamentalne – zagadnienie skutków prawnych, jakie wywiera wpis takiej klauzuli do rejestru. W literaturze prawniczej, a zwłaszcza w judykaturze, kwestie te są oceniane rozbieżnie. Tymczasem prawidłowa interpretacja przepisów w tym zakresie ma istotne znaczenie chociażby z uwagi na to, że stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru, może być uznane za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, za co przedsiębiorcom grożą wysokie sankcje finansowe. Dlatego też, niniejszy artykuł w pierwszej kolejności ma podsumować dotychczasowe poglądy judykatury i doktryny w odniesieniu do analizowanego zagadnienia, wskazując jednocześnie na daleko idącą rozbieżność stanowisk wobec kwestii skutków samego wpisu do rejestru, która jest pochodną niejasności w zakresie skutków rozszerzonej prawomocności wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie klauzuli za niedozwoloną. Ponadto, wskazuje się na problemy związane z funkcjonowaniem rejestru, pojawiające się w praktyce, zwłaszcza dla przedsiębiorców. W konkluzji są wskazane natomiast pożądane zmiany obecnie obowiązujących przepisów, które biorąc pod uwagę interesy konsumentów oraz bezpieczeństwo przedsiębiorców i – co w tym kontekście najważniejsze – stabilność (stosowania) prawa, wydają się nieodzowne.