Muszyński Mariusz, Działanie TSUE ultra vires a Trybunał Konstytucyjny RP

Streszczenie

Działanie ultra vires jest problemem w każdym reżimie prawnym, gdzie organy mają kompetencje oparte o zasadę przyznania. Dotyczy to również Unii Europejskiej, której konstrukcja sama zawiera mechanizm kontroli unijnych organów w tym zakresie (art. 263 TFUE). Jest on jednak ograniczony do relacji traktaty unijne – prawo pochodne.

Bardziej skomplikowany problem wiąże się z oceną działań ultra vires organów unijnych, w szczególności TSUE, z perspektywy Konstytucji. Skoro UE ma kompetencje przyznane, a nie domniemane jak państwa członkowskie, to nie może wkraczać swoimi działaniami w każdą materię. Musi funkcjonować w oparciu o upoważnienie traktatowe. Przekroczenie tak określonych granic jest działaniem nielegalnym, naruszającym konstytucyjnie zbudowaną równowagę między oboma systemami prawa tworzącymi porządek prawny Rzeczpospolitej Polskiej.

Kompetencje do kontroli działania UE z tej perspektywy (w kontekście normatywnym) posiada w Polsce Trybunał Konstytucyjny. Jest to jego obowiązek. TK nie może odmówić takiej kontroli, bo utraciłby przypisaną mu w Konstytucji rangę strażnika jej nadrzędności i doprowadziłby do utraty suwerenności państwa. Kontrolę ultra vires wykonuje jednak w specyficznych warunkach, ograniczony otwartością Konstytucji na proces integracji oraz specyfiką i wagą swojego rozstrzygnięcia dla tego procesu.