Dominowska Joanna, Nadzór starosty nad fundacjami w Polsce - uwagi prawnoporównawcze i de lege ferenda

W artykule przedstawiono model nadzoru nad fundacjami w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem roli i zakresu kompetencji starostów w tym modelu. Praktyczne badania nadzoru nad fundacjami wykazały, że w praktyce ani przez właściwych ministrów, ani przez starostów nie jest on wykonywany lub jest wykonywany bardzo rzadko. Powoduje to, że również do sądów bardzo rzadko trafiają pozwy wszczęte w trybie nadzoru. Punktem wyjścia dla niniejszego artykułu stał się więc postulat zwiększenia efektywności nadzoru przy zachowaniu możliwie szerokiej autonomii fundacji. W tym celu przedstawiono rozwiązania przyjęte w innych krajach europejskich, gdzie – tak jak we Francji czy we Włoszech – nadzór przeniesiony jest właśnie raczej na poziom lokalny (prefektów) lub scentralizowany, ale wtedy w jednym urzędzie, takim jak brytyjska Charity Commission. Trudno znaleźć przykład na to, aby – tak jak w Polsce – nadzór był rozdrobniony pomiędzy wszystkich możliwych ministrów i jeszcze równolegle władze regionalne. Przedstawiono również historycznie rozwój nadzoru w Polsce – skoncentrowano się zwłaszcza na roku 1991, kiedy po raz pierwszy część kompetencji nadzorczych powierzono wojewodom, a później starostom.

Badanie konkretnych kompetencji nadzorczych starostów, w porównaniu z ministrami i sądem rejestrowym, połączone z analizą ich praktycznego wykorzystania, doprowadziło do sformułowania uwag de lege ferenda, które sprowadzają się do postulatu zdecentralizowania nadzoru właśnie na poziom lokalny – zwłaszcza w odniesieniu do fundacji działających również tylko lokalnie. Drugim najistotniejszym wnioskiem jest to, żeby starostów, a także ewentualnie inne organy prowadzące nadzór, wyposażyć w konkretne narzędzia nadzorcze, służące co najmniej skutecznemu i szybkiemu wyegzekwowaniu od fundacji złożenia sprawozdania.