Budzanowska Anna, Od Theophrastus Redivivus do Du Marsaisa. Źródła laickości w podziemnej filozofii radykalnego Oświecenia we Francji

Tak zwana podziemna literatura filozoficzna, czyli manuscrits philosophiques clandestins, philosophie clandestine („podziemne manuskrypty filozoficzne”, „filozofia podziemna, nielegalna, zakazana”), odkryta w bibliotekach we Francji i upubliczniona na początku XX w. , to drukowane broszury i odręczne kopie tekstów o treściach głównie antyreligijnych, pochodzące z drugiej połowy XVII i XVIII w. Przez lata między kolejnymi wydaniami manuskrypty były przeredagowywane, co do dziś utrudnia ustalenie ich autorstwa i pierwotnej, oryginalnej wersji. Dzieła te tworzyli zarówno wielcy myśliciele, jak i autorzy mniej znani lub zupełnie niekojarzeni z filozofią polityczną. Wiele jest też tekstów, których pochodzenie pozostaje anonimowe. Ukrywanie autorstwa, wydawców i miejsca publikacji było wówczas powszechną praktyką, bowiem radykalna krytyka Kościoła i katolicyzmu groziła represjami ze strony aparatu cenzury ancien régime’u.

Problematyka tekstów tajnych filozofów epoki oświeceniowej stała się...