Rząsa Grzegorz, Zasada "zanieczyszczający płaci" i jej zastosowanie w sądowej wykładni przepisów prawa wodnego

Streszczenie: Zasada „zanieczyszczający płaci” stanowi jedną z najstarszych oraz najważniejszych zasad ochrony środowiska, która ma oparcie m.in. w Konstytucji RP, pierwotnym i wtórnym prawie unijnym, jak również w umowach międzynarodowych oraz aktach o charakterze soft law. Zasada ta ma wymiar nie tylko prawny, lecz także ekonomiczny i etyczny (jako jeden z determinantów sprawiedliwości ekologicznej). Istota tej zasady sprowadza się do tego, że koszty zapobiegania zanieczyszczeniom, ich kontroli oraz usuwania skutków zanieczyszczeń powinien ponosić podmiot powodujący te zanieczyszczenia, a nie społeczeństwo jako całość. Zasada „zanieczyszczający płaci” powinna stanowić doniosły argument w procesie wykładni i stosowania przez sądy administracyjne prawa wodnego, które jest częścią systemu prawa ochrony środowiska. Szczególnie ważne wydaje się zwrócenie uwagi na funkcję prewencyjną tej zasady (zastosowanie ex ante), równie istotną jak jej funkcja restytucyjna (zastosowanie ex post). Ponadto rola i znaczenie zasady „zanieczyszczający płaci” w prawie wodnym determinuje potrzebę nadzwyczaj restrykcyjnego podejścia do zastosowania w sprawach z zakresu tej dziedziny prawa ogólnych instytucji kodeksowych, których celem jest ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności administracyjnej (np. art. 7a, art. 81a i art. 189f k.p.a.).