Czudec Adam, Źródła finansowania zadań oświatowych a zdolności inwestycyjne samorządów gmin

Wydatki na finansowanie zadań oświatowych nie tylko mają największy udział w strukturze wydatków samorządowych gmin, lecz także wykazują nasilającą się tendencję do coraz większego angażowania dochodów własnych samorządów na ich finansowanie. Taka sytuacja jest spowodowana pogłębiającą się różnicą między częścią oświatową subwencji ogólnej, transferowaną z budżetu państwa do każdej gminy wykonującej zadania oświatowe, a realnymi wydatkami ponoszonymi przez gminy na finansowanie tych zadań. Pojawia się w związku z tym pytanie o skutki takiej tendencji w kontekście możliwości finansowania przez samorządy innych podstawowych zadań, w tym o charakterze inwestycyjnym. Celem artykułu jest próba oceny oddziaływania powiększającej się luki między subwencją oświatową a wydatkami na zadania oświatowe na zdolność samorządów gmin do realizacji zadań inwestycyjnych, trwale poprawiających jakość życia mieszkańców i tworzących warunki do podejmowania i rozwijania przez przedsiębiorców działalności gospodarczej. Zakres czasowy badań obejmuje lata 2014–2018, tj. okres, kiedy uwidocznił się znaczący i szybko postępujący proces coraz większego zaangażowania dochodów własnych samorządów w finansowanie zadań oświatowych. Dane liczbowe wykorzystane w analizie dotyczą gmin w województwie podkarpackim. Z przeprowadzonych badań wynika, że rosnące obciążenia budżetów gmin na oświatę, finansowane z dochodów własnych, nie miały w latach 2014–2018 istotnego wpływu na zmniejszenie zdolności samorządów do finansowania zadań inwestycyjnych. Było to możliwe tylko na skutek szybko rosnących dochodów własnych samorządów gmin w ostatnich latach. Negatywne skutki rosnących obciążeń budżetów gmin finansowaniem zadań oświatowych z dochodów własnych z całą pewnością ujawnią się w okresie stagnacji gospodarczej (a w jeszcze większym stopniu – w fazie kryzysu gospodarczego), gdy dochody podatkowe będą zmniejszone, natomiast wydatki na oświatę pozostaną bez zmian.