Pogoński Mariusz, Janczukowicz Krzysztof, Zakres pojęcia „pierwsze zasiedlenie” nieruchomości dla potrzeb zwolnienia z VAT dostawy nieruchomości

Zwolniona z VAT nie jest dostawa budynków lub budowli dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia albo w ciągu dwóch lat od pierwszego zasiedlenia - art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 2004 o podatku od towarów i usług – dalej u.p.t.u. W ustawie zawarta jest definicja pierwszego zasiedlenia (art. 2 pkt 14 u.p.t.u.). Do dnia 31 sierpnia 2019 r. zawierała ona warunek, by pierwsze zasiedlenie następowało "w wykonaniu czynności podlegającej opodatkowaniu". Na tle tego sformułowania powstał spór, czy ze zwolnienia może korzystać podatnik, który jako pierwszy sam zasiedlił własny budynek dla celów własnej działalności. Zgodnie z poglądem nr 1, bazującym na brzmieniu definicji pierwszego zasiedlenia, odpowiedź jest przecząca. Jednakże podnoszono, że uzależnienie pierwszego zasiedlenia od wykonania czynności podlegającej opodatkowaniu jest niezgodne z Dyrektywą VAT, wobec czego należy odmówić jego stosowania (pogląd nr 2). Sprawa trafiła w końcu do Trybunału Sprawiedliwości UE, który w sprawie C-308/16 przesądził wiążąco kontrowersję na rzecz poglądu nr 2. Tak więc podatnik sam zasiedlający nową nieruchomość może korzystać ze zwolnienia.

Z dniem 1 września 2019 r. definicja pierwszego zasiedlenia została zmieniona w ten sposób, że usunięto z niej warunek wykonania czynności podlegającej opodatkowaniu i wprost zapisano, że pierwsze zasiedlenie, to może być także "rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części" (art. 2 pkt 14 u.p.t.u.). W tym stanie rzeczy omawiana kontrowersja straciła aktualność, skoro sama ustawa wyraża pogląd nr 2.