Wojdała Michał, Dowodzenie w sporach z zakresu przewozu drogowego towarów

Transport drogowy towarów jest branżą szczególnie istotną z punktu widzenia obrotu gospodarczego. Stanowi on fundament wielu innych gałęzi gospodarki, takich jak handel i produkcja, w zasadzie na każdym jego etapie – zarówno w relacji między producentem i hurtownikiem, jak i w relacji między hurtownikiem i sprzedawcą detalicznym, a także – z uwagi na wzrost powszechności umów zawieranych na odległość – między sprzedawcą detalicznym i odbiorcą towaru, którym może być tak konsument, jak i przedsiębiorca . Ze względu na tę istotność prowadzenie działalności gospodarczej w tym zakresie rozpoczynają kolejni przedsiębiorcy, przy czym chodzi zarówno o mikroprzedsiębiorców, zatrudniających nierzadko ledwie kilku pracowników, jak i o większe podmioty, ze znaczącą flotą transportową. Co istotne, sytuacja taka nie zawsze była możliwa. Jak zauważa się w doktrynie, dopiero po zmianie ustroju społeczno-politycznego na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych oraz wprowadzeniu zasady wolności gospodarczej powstało tysiące przedsiębiorstw świadczących usługi w zakresie krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego, a jednocześnie spory gospodarcze poddane zostały w całości sądownictwu powszechnemu i Sądowi Najwyższemu . Z tego też względu rośnie również liczba spraw sądowych związanych z realizacją umów przewozu, w których kluczową rolę spełnia postępowanie dowodowe, realizujące się na podstawie określonych reguł. Ciężar dowodzenia zasadniczo spoczywa na stronach sporu, z uwagi na fakt, że postępowanie dowodowe jest w gruncie rzeczy istotą tego postępowania i zmierza do wykazania zasadności roszczenia powoda oraz jego wysokości. W ramach tych rozważań konieczne jest przede wszystkim rozpatrzenie specyfiki postępowania dowodowego, toczącego się z udziałem stron umowy przewozu oraz innych podmiotów biorących udział w przewozie drogowym towarów.

W doktrynie istnieje szereg opracowań związanych z problematyką przewozu drogowego towarów o charakterze naukowym oraz praktycznym . Prace te koncentrują się jednak głównie wokół zagadnień materialnoprawnych, wątki procesowe traktując niekiedy bardzo pobieżnie. Niewystarczające są w tym zakresie również publikacje dotyczące dowodzenia. Zagadnienia w nich poruszane mają często charakter ogólny , nierzadko też odnoszą się do problematyki związanej z konkretnym środkiem dowodowym w procesie cywilnym , pomijają jednak one specyfikę spraw z zakresu przewozu drogowego towarów na gruncie prawa krajowego i międzynarodowego. Nierzadko zdarza się bowiem, że orzeczenia sądowe nie odpowiadają podstawowym założeniom regulacji z zakresu przewozu drogowego towarów . To sprawia, że konieczne jest opracowanie zagadnień dotyczących środków dowodowych z punktu widzenia spraw z zakresu przewozu drogowego towarów w sposób kompleksowy, co jest zasadniczym celem niniejszego opracowania.

Przepisy prawa regulujące przewóz drogowy towarów ujęte zostały w trzech podstawowych aktach prawnych. Pierwszym z nich jest Kodeks cywilny , który w art. 774 i n. zawiera ogólną regulację tej materii. Z tego względu stosowane są one uzupełniająco w zakresie, w jakim przepisy szczególne nie zawierają unormowań odnoszących się do poszczególnych instytucji związanych z przewozem. W zakresie międzynarodowego przewozu drogowego zastosowanie znajdzie natomiast Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) i protokół podpisania , sporządzone w Genewie dnia 19.05.1956 r. Przepisy te mają charakter uniwersalny i znajdują bezpośrednie zastosowanie w procesach cywilnych toczących się przed sądem polskim, a w przypadku transportu krajowego zastosowanie znajdą wewnętrzne przepisy szczególne. W polskim porządku prawnym jest to ustawa z 15.11.1984 r. – Prawo przewozowe . Warto podkreślić, że przepisy te mają charakter w przeważającej mierze materialnoprawny, szczególnie w zakresie, w jakim regulują zawarcie umowy przewozu oraz prawa i obowiązki stron wynikłego stąd stosunku prawnego, ale również procesowy. Ten ostatni odnosi się do zagadnień zarówno dowodowych, jak i na przykład związanych z jurysdykcją sądów polskich.

Zasadniczym celem rozprawy jest weryfikacja hipotezy, czy wskazane przepisy prawa regulujące problematykę przewozu drogowego towarów mają wpływ na kształt postępowania dowodowego w procesie, a jeżeli tak – to w jakim zakresie. Rozważania te są uprawnione przede wszystkim z uwagi na specyfikę postępowania dowodowego w sporach z zakresu przewozu drogowego towarów, która wynika z przyczyn dwojakiego rodzaju. Po pierwsze, są to normy prawa materialnego, regulujące prawa i obowiązki stron umowy przewozu, co rodzi istotne konsekwencje dla tych podmiotów w obszarze postępowania dowodowego, choćby w zakresie określenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy w procesie cywilnym. Po drugie, wynika ona z przepisów o charakterze mieszanym, które z jednej strony określają prawa i obowiązki stron umowy, a z drugiej – określają sposób rozstrzygania przez organ procesowy. Zaliczyć do nich należy między innymi kwestię domniemań oraz sposobu wykazania wysokości odszkodowania. W ramach tego drugiego aspektu należy również wspomnieć o przepisach procesowych znajdujących się we wspomnianych aktach prawnych regulujących zagadnienia związane z przewozem drogowym towarów. Należy tu wskazać na przykład na określone ograniczenia dowodowe oraz reguły dotyczące limitowania przez sąd wysokości odszkodowania za utratę czy ubytek przesyłki.

Poruszane w rozprawie zagadnienia dotyczą przede wszystkim określonych środków dowodowych, którymi strony zainteresowane rozstrzygnięciem powinny udowodnić (albo niekiedy – uprawdopodobnić) swoje twierdzenia oraz wskazania kolejności ich zastosowania, ale także domniemań prawnych oraz rozkładu ciężaru dowodu.

Na potrzeby niniejszej pracy przyjęto określone ograniczenia. Przede wszystkim podjęta analiza dotyczy regulacji prywatnoprawnych, wyłączając z jej zakresu regulacje o charakterze publicznoprawnym (ewentualne wzmianki w tym przedmiocie mają jedynie charakter porządkujący pewne zagadnienia w zakresie regulacji prawa prywatnego), oraz zagadnień z zakresu prawa administracyjnego odnoszących się na przykład do szkód środowiskowych. W rozprawie autor nie porusza również zagadnień prawnokarnych oraz ich skutków (np. szkód w majątku związanych z bezprawnym przywłaszczeniem towaru przez podmiot nieuprawniony). W istocie rozważania ograniczono do relacji między stronami umowy przewozu, tj. nadawcą i przewoźnikiem, w niektórych przypadkach odnosząc się do relacji przewoźnik – odbiorca przesyłki w sytuacjach, gdy to odbiorca stał się podmiotem uprawnionym do dysponowania przesyłką, a tym samym – dochodzenia roszczeń. Wynika to z faktu, że te relacje generują najwięcej sporów rozstrzyganych przez sądy. Nie uwzględniono przy tym relacji między nadawcą a odbiorcą, który nie jest stroną umowy przewozu, ale który – w określonych warunkach – może mieć roszczenia do nadawcy (i odwrotnie) z tytułu innych stosunków cywilnoprawnych (np. sprzedaży czy dostawy) albo które stanowią skutek wykonania pewnych określonych prawem obowiązków przez odbiorcę na rzecz przewoźnika (np. kwestia regresu odbiorcy do nadawcy w przypadku zapłaty wynagrodzenia przez odbiorcę na rzecz przewoźnika na gruncie prawa krajowego). Obszarem badawczym niniejszej pracy są przede wszystkim przepisy konwencji CMR oraz ustawy – Prawo przewozowe, ale także przepisy art. 774 i 775 oraz art. 779–793 k.c., które stosowane są subsydiarnie do uregulowań wskazanych aktów prawnych na podstawie art. 775 k.c.

Urzeczywistnienie podstawowego celu pracy, ze względu na jego kompleksowość, wspomagane będzie realizacją celów pośrednich. W związku z tym pierwszym celem pośrednim jest określenie istoty dowodu i dowodzenia w procesie cywilnym, co ma na celu ustalenie znaczenia fundamentalnych pojęć występujących w prawie cywilnym procesowym z zakresu problematyki dowodowej, a następnie – relacji między nimi. Drugim celem pośrednim jest określenie podmiotów postępowania dowodowego w procesach prowadzonych w związku z realizacją umów przewozu drogowego towarów oraz ich obowiązków i roli w tym postępowaniu. Trzecim – ustalenie pojęcia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy w przyjętej kategorii sporów. Kolejnym – analiza zagadnień związanych ze zbieraniem materiału dowodowego w sprawach z zakresu przewozu drogowego towarów, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki ciężaru dowodu, dopuszczalności działania przez sąd z urzędu, roli domniemań w omawianej kategorii spraw czy umów dowodowych. Piątym, ostatnim celem pośrednim będzie omówienie dopuszczalności i istotności konkretnych środków dowodowych w przypadku sporów z zakresu przewozu drogowego towarów.

Podstawowymi metodami badawczymi zastosowanymi w pracy są: metoda formalno-dogmatyczna, opierająca się na egzegezie tekstów prawnych oraz metoda analityczna, odnosząca się do wykorzystania dorobku nauki prawa cywilnego oraz orzecznictwa sądowego . W ramach metody formalno-dogmatycznej analizie poddano normy prawa krajowego (rangi ustawowej, ale także aktów prawnych niższego rzędu, do których należy zaliczyć rozporządzenia wykonawcze), a także – prawa międzynarodowego. W tym ostatnim zakresie przeanalizowano normy prawa unijnego oraz multilateralnych umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska stała się stroną poprzez ich ratyfikację. Metoda analityczna zaś opierała się na badaniach doktryny prawa cywilnego procesowego oraz materialnego, a także – prawa międzynarodowego w zakresie, w jakim dotyczy ona wspomnianych umów międzynarodowych. Skorzystano również z bogatego dorobku judykatury odnoszącego się do wykładni i zastosowania norm prawa krajowego oraz prawa międzynarodowego. W tym ostatnim zakresie nacisk położono na unifikacyjny charakter tych norm, co ma istotny wpływ na ich interpretację. Uzupełniający i ograniczony charakter mają metody historyczna oraz prawnoporównawcza. Metoda historyczna, dotycząca analizy prawa już nieobowiązującego, pozwala na pełniejsze zbadanie i zrozumienie niektórych instytucji prawnych, natomiast metoda prawnoporównawcza osadza badane zagadnienia w szerszej perspektywie, a także pozwala na sformułowanie wniosków de lege ferenda w zakresie pewnych instytucji uregulowanych odmiennie albo w ogóle nieuregulowanych w polskim porządku prawnym. Należy jednak poczynić na tym etapie zastrzeżenie, że uwagi prawnoporównawcze mają charakter marginalny. Jest to świadomy zabieg, wynikający przede wszystkim z unifikacyjnego charakteru konwencji CMR. Nadrzędnym celem powinna być bowiem prawidłowa wykładnia i zastosowanie norm w niej wyrażonych, toteż nadmierne odwoływanie się do rozwiązań przyjętych w przepisach regulujących kwestie przewozu drogowego towarów w ustawodawstwach innych państw mogłoby spowodować odejście od tego celu. Niemniej z uwagi na fakt, iż prawo wewnętrzne niekiedy, wyjątkowo, może znaleźć zastosowanie w przypadkach nieuregulowanych konwencją CMR (a także – w przypadkach wykonywania przewozu krajowego czy kabotażowego), za konieczne uznano wskazanie na pewne instytucje nieznane polskiemu porządkowi prawnemu, a które zostały uregulowane w przepisach prawa obcego (np. instytucję tzw. martwego frachtu). Ponadto w pracy w bardzo ograniczonym zakresie wykorzystano również literaturę nieprawniczą, z zakresu psychologii i socjologii. Ograniczony charakter wynika zaś z niewielkiego zakresu możliwości jej zastosowania i odnosi się w zasadzie tylko do przesłuchania świadka.

Zakreślone problemy badawcze znajdują odzwierciedlenie w tytule pracy, tj. Dowodzenie w sporach z zakresu przewozu drogowego towarów. Wzory pism, ale także w jej układzie. Niniejsza dysertacja składa się z pięciu rozdziałów, poprzedzonych wstępem i zwieńczonych wnioskami końcowymi.

Pierwszy rozdział dotyczy problematyki istoty dowodu i dowodzenia. W jego ramach podjęto kolejną na gruncie dorobku doktryny nauk prawnych i filozoficznych próbę zdefiniowania podstawowego terminu, jakim jest „dowód” w procesie cywilnym, a także – ustalenia zakresu takich pojęć jak „środek dowodowy” oraz „źródło dowodowe”. Uszeregowanie pojęciowe jest istotne z punktu widzenia treści pracy i zawiera istotną analizę dorobku doktryny w tym zakresie. Niemniej wydaje się, że analiza ta, choć ważna z punktu widzenia nauki prawa, może nie mieć istotnego znaczenia praktycznego, skoro sam ustawodawca oraz większość przedstawicieli doktryny prawa cywilnego procesowego posługują się tymi pojęciami zamiennie . Efektem tych rozważań jest wypracowanie podstawowej definicji dowodu oraz środka i źródła dowodowego, a także – wskazanie różnic pojęciowych i zakresowych między nimi. Przedmiotem pierwszego rozdziału są również rozważania dotyczące istoty oraz wpływu zasad procesu cywilnego na dowodzenie w sporach z zakresu transportu drogowego towarów, a także – ustalenie istoty dowodzenia jako takiej i sformułowanie określonej definicji w tym zakresie.

Drugi rozdział traktuje o podmiotach postępowania dowodowego w sporach z zakresu transportu drogowego towarów. W ramach prowadzonych w nim rozważań przeanalizowano, które podmioty – z punktu widzenia umowy przewozu – mogą występować w procesie i jaką pełnić rolę, a także – jakie są ich obowiązki z tym związane. W pierwszej kolejności wskazano na organ procesowy, jakim jest sąd, oraz omówiono zakres jego uprawnień i obowiązków. Następnie podjęto rozważania dotyczące potencjalnych stron procesu, tj. powoda i pozwanego, i zaliczono do nich zarówno przewoźnika, jak i nadawcę (jako strony przewozu), a także odbiorcę, przy uwzględnieniu, że w niektórych przypadkach może on stać się podmiotem uprawnionym do dochodzenia roszczeń (ewentualnie – podmiotem, do którego roszczenia te będą kierowane ze strony przewoźnika). Określono także przykładowe prawa i obowiązki tych podmiotów jako uczestników stosunku prawnego wynikającego z zawartej umowy przewozu, mogące stanowić jednocześnie podstawę kierowanych roszczeń.

Rozdział trzeci obejmuje rozważania na temat przedmiotu dowodu w sporach z zakresu transportu drogowego towarów, które zostały podzielone na dwie zasadnicze części – pierwsza z nich dotyczy zagadnień o charakterze ogólnym, znajdujących zastosowanie w procesie cywilnym w ogóle i zawiera omówienie pojęcia faktu oraz twierdzenia o faktach. W części tej wskazano przede wszystkim na rodzaje faktów i twierdzeń istotnych dla ustalenia podstawy faktycznej orzeczenia. W zakresie tych pierwszych dokonano ich podziału ze względu na określone kryteria (np. fakty dodatnie i ujemne, fakty prawotwórcze, tamujące powstanie prawa i niweczące prawo), a także wyodrębniono kategorie faktów wymienione w Kodeksie postępowania cywilnego, takie jak powszechnie znane fakty, fakty znane sądowi urzędowo oraz fakty, o których informacja jest powszechnie znana. Następnie odniesiono wszystkie powyższe kategorie faktów i twierdzeń do przewozu drogowego towaru, a także podjęto próbę ustalenia kryterium istotności faktów w procesie cywilnym, które to kryterium ma znaczenie zasadnicze, zgodnie bowiem z przepisem art. 227 k.p.c. tylko fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy powinny być przedmiotem dowodu w procesie cywilnym. Rozważania w tym przedmiocie kończą uwagi odnoszące się do faktów istotnych dla rozstrzygnięcia w sporach z zakresu transportu drogowego towarów, z podziałem na sytuacje, w których roszczenia dochodzone są na podstawie przepisów krajowego Prawa przewozowego, konwencji CMR oraz na zasadach ogólnych, gdy przepisy Prawa przewozowego znajdą marginalne zastosowanie. W tym ostatnim zakresie chodzi przede wszystkim o spory powstałe w związku z naliczaniem kar umownych w przypadkach, w których ani konwencja CMR, ani Prawo przewozowe nie wyłączają ich stosowania, a także – sprawy związane z niewykonaniem umowy poprzez na przykład niepodstawienie środka transportu w wyznaczonym czasie na miejsce załadunku, w których odpowiedzialność kształtuje się na zasadach ogólnych, wyrażonych w art. 471 k.c.

Czwarty rozdział to analiza przepisów, ale także bogatego dorobku doktryny i orzecznictwa, dotyczących zbierania materiału dowodowego w sprawach z zakresu transportu drogowego towarów. W pierwszej części rozważania dotyczą ciężaru dowodu, na gruncie zarówno przepisów ogólnych, jak i przepisów konkretnie odnoszących się do problematyki przewozowej. Dotyczy to przede wszystkim sposobu kształtowania ciężaru dowodu w tych przepisach oraz rozważań na temat odwrócenia ciężaru dowodu, a także sytuacji, gdy obowiązek udowodnienia określonych okoliczności spoczywa na stronach zgodnie z regułami ogólnymi. Kolejna część rozdziału obejmuje kwestie związane z istotą oraz kształtem wniosku dowodowego, z uwzględnieniem jego treści oraz skutków jego niewłaściwego sformułowania. Następnie rozważaniom poddano inicjatywę dowodową podejmowaną przez sąd w ogólności, a także – w sprawach z zakresu przewozu drogowego towarów, dostrzegając zasadniczą różnicę w dopuszczalności przejęcia inicjatywy dowodowej przez sąd w warunkach, gdy spór dotyczy przewozu drogowego towarów z uwagi na – najczęściej – spór toczony w relacji dwustronnie profesjonalnej. W dalszej kolejności poddano analizie istotę domniemań w prawie cywilnym, z ukierunkowaniem tej analizy na regulacje związane z transportem. W tej części rozważono konstrukcję domniemań w ogólności, a także ich rodzaje (prawne, faktyczne), wskazując, że domniemania prawne znajdują źródło w normach prawnych, natomiast domniemania faktyczne są regułami wnioskowania na temat faktów. Poddano także analizie przepisy prawa regulujące zagadnienia związane z przewozem drogowym towarów i ustalono, jakie domniemania w tym względzie sformułował ustawodawca, a także prawodawca konwencyjny. Sformułowano także tezę o istnieniu domniemania niewzruszalnego w jednym z omawianych przypadków, wbrew powszechnemu poglądowi, że takowe w polskim prawie cywilnym w zasadzie nie istnieją. Następnie przeanalizowano konstrukcję dowodu prima facie, bazując na stanowisku doktryny i orzecznictwa, omawiając tę problematykę również w kontekście historycznym. Określono również katalog spraw, w których najczęściej ta reguła dowodzenia znajdzie zastosowanie, i odniesiono te rozważania do przepisów Prawa przewozowego oraz konwencji CMR, wskazując na podobieństwo pewnych uregulowań do tej reguły. W ramach tego rozdziału omówiono także instytucję uprawdopodobnienia w procesie cywilnym, ale uwagi te mają jedynie charakter pomocniczy. W dalszej kolejności omówiono instytucję postanowienia dowodowego, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów Kodeksu postępowania cywilnego po zmianie przepisów, która miała miejsce w 2019 r. Podjęto również problematykę wpływu planu rozprawy na dowodzenie oraz omówiono wprowadzoną niedawno regulację dotyczącą umów dowodowych w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych, z uwzględnieniem specyfiki sporów transportowych.

Piąty, ostatni rozdział niniejszej pracy jest zarazem najobszerniejszy. W jego ramach dokonano omówienia poszczególnych środków dowodowych stosowanych w sporach z zakresu umów przewozu drogowego towarów. Analizę tę poprzedzono ogólnymi rozważaniami na temat klasyfikacji środków dowodowych, zbierając dotychczasowe poglądy doktryny, porządkując je i formułując wnioski o braku hierarchii środków dowodowych, z tym jednak zastrzeżeniem, że w pewnych warunkach przepisy regulujące przewóz drogowy towarów mogą przewidywać ograniczenie możliwości posłużenia się dowolnym środkiem dowodowym w celu wykazania określonych faktów prawotwórczych. Następnie poddano analizie przepisy dotyczące środków dowodowych mogących potencjalnie znaleźć zastosowanie w sprawach z zakresu transportu drogowego towarów. Co istotne, analizie poddano zarówno przepisy prawa procesowego, jak i materialnego, regulujące problematykę przewozową i wyznaczające fakty istotne dla rozstrzygnięcia w tym zakresie.

W pierwszej kolejności omówiono dowód z dokumentu. Ta część ostatniego rozdziału pracy jest najbardziej rozbudowana, a znajduje to uzasadnienie przede wszystkim w przepisach Prawa przewozowego oraz konwencji CMR, które kładą duży nacisk na konkretne dokumenty w stosunkach cywilnoprawnych z zakresu przewozu. Należy wymienić tu chociażby dokument umowy przewozu, list przewozowy (wraz z innymi dokumentami transportowymi), a także dokumenty stanowiące podstawę ustalenia wysokości odszkodowania należnego podmiotowi uprawnionemu w związku z ubytkiem lub uszkodzeniem przesyłki, wśród których można wymienić wszelkie protokoły szkodowe, ale także faktury (rachunki), cenniki oraz opinię rzeczoznawcy. Wszystkie z wymienionych dokumentów zostały omówione w ramach tej części w odniesieniu do sporów transportowych. Rozważania te zostały poprzedzone uwagami o charakterze ogólnym, odnoszącymi się między innymi do formy dokumentu oraz ograniczeń dowodowych. Następnie omówiono dowody ze źródeł osobowych, tj. zeznania świadków i wyjaśnienia stron procesu. W ramach tego fragmentu ponownie podkreślono generalny brak ograniczeń dowodowych w sprawach z zakresu transportu drogowego towarów, a także zwrócono uwagę na regulacje Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych. Omówiono także pomijaną często kwestię przygotowania świadka do zeznania oraz sformułowano wnioski de lege ferenda odnośnie do dopuszczalnego obecnie dowodu z pisemnego przesłuchania świadka. Następnie poddano analizie dowód z opinii biegłych, podkreślając jego niebagatelne znaczenie w omawianym rodzaju sporów cywilnych. Wskazano jednocześnie, że o ile w przypadku przewozów krajowych, odbywających się na podstawie przepisów polskiego Prawa przewozowego, dowód ten może doznać pewnych ograniczeń (w zakresie ustalenia wartości przewożonego towaru, co powinno zostać wykazane, w myśl art. 80 ust. 1 i 2 pr. przew., odpowiednimi dokumentami), o tyle nadal może być to dowód przydatny, chociażby w zakresie oceny stopnia uszkodzenia przewożonego towaru. Tak jak w przypadku omówienia dotychczasowych środków dowodowych, rozważania odnośnie do dowodu z opinii biegłych rozpoczęto od uwag natury ogólnej, a następnie przełożono je na materię przewozową. Ostatnią część tego rozdziału stanowią rozważania dotyczące pozostałych środków dowodowych, przy czym – co wymaga podkreślenia – chodzi nie tylko o „inne środki dowodowe” według systematyki kodeksowej, lecz także o środki nieomówione we wcześniejszej części ostatniego rozdziału. W tym miejscu znalazły się rozważania dotyczące oględzin, a także innych środków dowodowych w rozumieniu art. 308 i n. k.p.c.

Wnioski końcowe stanowią syntezę wniosków częściowych, wyciąganych na poszczególnych etapach niniejszej pracy, zawierając, tam, gdzie to możliwe, ocenę obowiązujących regulacji i – w miarę możliwości – potencjalne rozwiązania dostrzeżonych problemów w postaci wniosków de lege ferenda.

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, która wejdzie w życie 14.03.2024 r., obejmuje dość szeroki zakres zmian wiążących się z włączeniem do ustawy procesowej podstaw do szerokiego wykorzystania środków komunikacji na odległość (w tym – Portalu Informacyjnego) i dotyczy m.in.: nowego podejścia do zasady jawności, wyrażającego się w udostępnianiu akt sprawy stronom postępowania również za pośrednictwem Portalu Informacyjnego (art. 9 § 1¹ k.p.c.); doręczania pism zawodowym pełnomocnikom za pośrednictwem Portalu (art. 131^1a, art. 142 § 1 k.p.c.) oraz posiedzeń zdalnych (art. 151, art. 154 § 1, art. 263¹, art. 547 § 4 k.p.c.). Zmiany obejmują również postępowanie dowodowe w zakresie dowodu z opinii biegłych (art. 284, art. 289 k.p.c.) oraz przeprowadzenie dowodu na odległość (art. 235, art. 235¹, art. 427 k.p.c.).

Badania podjęte w ramach niniejszej pracy mają istotne znaczenie z punktu widzenia nauki prawa cywilnego procesowego. Uwzględniają one bowiem kompleksowo specyfikę postępowań prowadzonych na tle realizacji umów przewozu drogowego towarów, która wyraża się przede wszystkim w tym, że część przepisów dotyczących tej problematyki ma charakter materialny i już w ten sposób wpływa na sposób prawidłowego przeprowadzenia postępowania dowodowego (np. wyznaczając zakres faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy), a część – charakter mieszany, określając zarówno prawa i obowiązki stron umowy, jak i działania organu procesowego, którego zadaniem jest wydanie prawidłowego rozstrzygnięcia w sprawie. Pozostaje mieć nadzieję, że niniejsza praca będzie mieć pozytywny wpływ na wyjaśnienie przynajmniej niektórych wątpliwości interpretacyjnych, jakie budzą przepisy dotyczące umów przewozu drogowego towarów.