Bińkowska-Artowicz Beata, Informacja gospodarcza. Informacja kredytowa

Informacja jest nośnikiem cywilizacji, dzięki niej ludzkość przechowuje i przekazuje wiedzę o świecie, zabezpiecza treści konieczne dla podtrzymania życia. Jak wskazuje się w literaturze, skłonność do poszukiwania informacji oraz dostępu do niej jest wynikiem jednej z podstawowych potrzeb człowieka – potrzeby poznania .

Tematyka niniejszego opracowania koncentruje się wokół zagadnień dotyczących wymiany informacji o zobowiązaniach pieniężnych, czyli informacji o zadłużeniach podmiotów prywatnych.

Problematyka informacji o zobowiązaniach pieniężnych wydaje się szczególnie istotna m.in. z uwagi na relację pomiędzy autonomią informacyjną dłużnika (wchodzącą w skład prawa do prywatności) a koniecznością dbania o prawnie chroniony interes wierzyciela (czyli o właściwe wykonanie zobowiązania pieniężnego).

Dotychczas kwestia prawnej regulacji informacji o zobowiązaniach pieniężnych nie była przedmiotem kompleksowego opracowania w polskiej literaturze prawniczej. Polskie opracowania dotyczą aspektów ekonomicznych lub też wybiórczo odnoszą się do problemu informacji gospodarczej czy kredytowej. W celu przedstawienia niektórych aspektów analizowanych zagadnień odwołano się do orzeczeń krajowych sądów powszechnych, sądów administracyjnych oraz TK i SN.

W pracy wykorzystano także literaturę w języku angielskim i niemieckim dotyczącą przedmiotowego zagadnienia. Omawiana tematyka, jakkolwiek obecna w życiu gospodarczym od przełomu XIX i XX w. (USA), zaczęła interesować przedstawicieli nauk prawnych dopiero od drugiej połowy wieku XX.

Opracowanie składa się z pięciu rozdziałów. W rozdziale I dokonano próby zdefiniowania pojęcia informacji, jej cech oraz znaczenia w systemie prawnym. Przedstawiono pojęcie informacji o zobowiązaniach pieniężnych. Zasygnalizowano również znaczenie rejestrów przetwarzających informacje – na tym etapie przeanalizowano rolę rejestrów publicznych.

Rozdział II poświęcono podsystemowi informacji gospodarczej. Zauważono, że podsystem ten stanowi podstawę tytułowego systemu o zobowiązaniach pieniężnych. Przedstawiono także postulaty zmian obecnych regulacji.

W rozdziale III przeanalizowano problematykę informacji kredytowej. Wskazano, że dopuszczalność przekazywania tej informacji do instytucji prowadzących rejestry kredytowe stanowi wyjątek od zasady zachowania tajemnicy bankowej.

Rozdział IV poglądowo przedstawia wybrane modele przetwarzania informacji o zobowiązaniach pieniężnych w państwach obcych. Ograniczono się do omówienia trzech odmiennych modeli, pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej – Francji, Niemiec oraz Łotwy.

W rozdziale V podjęto próbę deskrypcji znaczenia wymiany informacji o zobowiązaniach pieniężnych. Przedstawiono w nim kwestie związane z warunkami dostępu do omawianego rodzaju informacji oraz zagadnienia dotyczące odpowiedzialności podmiotów prowadzących rejestry informacyjne. W tym rozdziale opisane zostały także skutki wymiany informacji gospodarczej dla aktualnego i potencjalnego rzetelnego oraz nierzetelnego dłużnika, dla wierzyciela, jak też dla podmiotów pozostających poza systemem wymiany informacji o zobowiązaniach pieniężnych.

W opracowaniu przedstawiono polski model przetwarzania informacji gospodarczych oraz kredytowych, system wymiany tych informacji, uczestniczące w nim podmioty oraz ich prawa i obowiązki. Ukazano również podobieństwa i różnice pomiędzy rejestrami prowadzonymi przez biura informacji gospodarczej a instytucjami utworzonymi na podstawie art. 105 ust. 4 pr. bank. oraz zachodzące pomiędzy nimi relacje, wpływające na powstanie tytułowego systemu wymiany informacji o zobowiązaniach pieniężnych. Z uwagi na przejrzystość rozważań pominięto natomiast kwestię transgranicznej wymiany informacji o zobowiązaniach pieniężnych. Nie analizowano także problematyki związanej z udostępnianiem informacji przez podmioty, które otrzymały te informacje z rejestrów informacyjnych, jak też dotyczącej odpowiedzialności związanej z tym procesem informacyjnym. Posłużono się metodą formalnodogmatyczną (analiza tytułowego systemu w drodze rozważenia dotyczących go regulacji prawnych) z elementami metody prawnoporównawczej (rozważania zamieszczone w rozdziale IV).

Opracowanie jest zmienioną wersją rozprawy doktorskiej, obronionej z wyróżnieniem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego w lutym 2014 r. Szczególne podziękowania za życzliwość i za wszystkie uwagi kieruję w tym miejscu do promotora rozprawy – prof. dr. hab. Marka Wierzbowskiego. Na ostateczny kształt niniejszej książki wpływ miały także opinie recenzentów: prof. dr hab. Hanny Gronkiewicz-Waltz oraz prof. dr. hab. Czesława Martysza, którym również serdecznie dziękuję.