Mróz Teresa (red.), Stec Mirosław (red.), Instytucje prawa handlowego w przyszłym kodeksie cywilnym

W środowisku akademickim prawników odbywające się co dwa lata wrześniowe zjazdy katedr prawa handlowego stały się już tradycją. Uchwałą VII Zjazdu, przygotowanego w 2009 r. przez Katedrę Prawa Handlowego Uniwersytetu Łódzkiego, organizacja kolejnego powierzona została Zakładowi Prawa Handlowego działającemu w ramach Katedry Prawa Cywilnego Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. VIII Ogólnopolski Zjazd Katedr Prawa Handlowego odbył się w dniach 21–24 września 2011 r. w Białowieży pod hasłem „Instytucje prawa handlowego w przyszłym Kodeksie cywilnym”.

W zjeździe wzięli udział profesorowie, adiunkci i asystenci zatrudnieni w katedrach prawa handlowego bądź prawa cywilnego wszystkich polskich uniwersytetów, w tym także uniwersytetów ekonomicznych (łącznie z SGH). Obok pracowników naukowych uczestnikami konferencji byli przedstawiciele Krajowej Rady Notarialnej, Okręgowej Rady Adwokackiej i Okręgowej Izby Radców Prawnych w Białymstoku oraz sędziowie licznie reprezentujący Sąd Rejonowy w Białymstoku. Potwierdzeniem znacznego zainteresowania zjazdem był udział w nim przeszło 200 osób z różnych środowisk prawniczych.

Na konferencji podczas sześciu sesji wygłoszono 25 referatów. Dotyczyły one szerokiego spektrum tematycznego: od zagadnień odnoszących się do instytucji ogólnych kodeksu cywilnego, przez problematykę umów handlowych, do wzajemnych relacji między przyszłym kodeksem cywilnym a kodeksem spółek handlowych. Wystąpienia referentów były podstawą do ożywionej dyskusji i wymiany przez przedstawicieli doktryny i praktyki poglądów dotyczących kształtu oraz konstrukcji fundamentalnych instytucji prawnych występujących w obrocie handlowym i ich miejsca w projektowanym kodeksie cywilnym.

Obrady rozpoczęły się od prezentacji referatów poświęconych kontraktom handlowym w przyszłym kodeksie cywilnym. Wskazywano m.in. na proces standaryzacji umów w obrocie handlowym, na potrzebę umieszczenia w kodeksie wykształconych już empirycznie umów handlowych, a także na konieczność dalszej dyskusji nad kształtującymi się dopiero umowami handlowymi i ich systematyką.

Kolejna partia referatów obejmowała problematykę instytucji zawartych przede wszystkim w części ogólnej kodeksu cywilnego. Z punktu widzenia potrzeb obrotu handlowego szczególną uwagę zwrócono na zagadnienia podmiotowości prawnej, pojęcia przedsiębiorcy, zdolności do czynności prawnych, wadliwości czynności prawnych oraz zastępstwa w stosunkach handlowych.

Tematyka referatów w trzecim bloku tematycznym obejmowała przede wszystkim sferę relacji między kodeksem cywilnym a kodeksem spółek handlowych, przy czym autorzy wskazywali na potrzebę odpowiedniego ukształtowania konkretnych rozwiązań prawnych występujących w kodeksie cywilnym w odniesieniu do spółek handlowych. Zwrócono też uwagę na konieczność znalezienia w systemie prawa odpowiedniego miejsca dla prawa spółdzielczego.

Opracowanie oddawane do rąk Czytelników zawiera 49 artykułów przygotowanych przez uczestników zjazdu, przy czym część z nich stanowi zmodyfikowaną wersję wygłoszonych referatów, zaś pozostałe złożono do pozjazdowej publikacji. Zostały one pogrupowane tematycznie i podzielone na trzy części, zgodnie z konferencyjną systematyką referatów. W pierwszej zamieszczono opracowania dotyczące kwestii o charakterze najbardziej ogólnym, w tym instytucji części ogólnej kodeksu, w drugiej – poświęcone prawu kontraktów handlowych, zaś w trzeciej – prawu spółek handlowych, zwłaszcza w relacji do kodeksu cywilnego. Mamy nadzieję, że propozycje i sugestie zawarte w tych artykułach zostaną wzięte pod uwagę podczas dalszych prac nad przyszłym kodeksem cywilnym. Mogą one być także podstawą do dalszych studiów i refleksji nad stanem regulacji prawnej obrotu handlowego w Polsce.

Dr hab. prof. Uniwersytetu w Białymstoku Teresa Mróz

Prof. dr hab. Mirosław Stec