Giętkowski Radosław, Kara ograniczenia wolności w polskim prawie karnym

Głównym przedmiotem niniejszej pracy jest regulacja kary ograniczenia wolności (k.o.w.) zawarta w art. 34-36 k.k. Przesądza to o materialnoprawnym charakterze zamierzonych rozważań. Wspomniane artykuły k.k. pozwalają bowiem na w miarę dokładne określenie treści k.o.w., które to zagadnienie niewątpliwie jest domeną prawa karnego materialnego. Treść omawianej kary doprecyzowują jednak przepisy prawa karnego wykonawczego. Stąd konieczne będzie odwoływanie się w tej kwestii także do niektórych przepisów kodeksu karnego wykonawczego i wydanych na jego podstawie rozporządzeń. W niczym nie zmieni to wszakże materialnoprawnego ujęcia tematu. Ujęcia tego nie zmieni też ogólne omówienie w odrębnym rozdziale zagadnień związanych ściśle z wykonywaniem k.o.w. Nacisk zostanie bowiem położony na te instytucje, które mają wpływ na dolegliwość kary.

Materialnoprawna problematyka k.o.w. nie wyczerpuje się oczywiście w zagadnieniu treści tej kary. Stąd omówione zostaną również podstawy prawne orzekania k.o.w., cele tej kary oraz instytucje: warunkowego zawieszenia wykonania k.o.w. i kary łącznej przy skazaniu na tę karę. Określone zostanie także miejsce k.o.w. w systemie polskich środków reakcji karnej. W celu stworzenia ogólnego obrazu tej kary oraz podstaw do formułowania zaleceń co do jej orzekania zostanie też w niezbędnym zakresie przedstawiona jej geneza, przemiany i podstawowe dane statystyczne dotyczące odnoszącej się do niej praktyki sądowej.

Mimo że niniejsza praca zostanie niemal w całości poświęcona materialnoprawnej analizie k.o.w. uregulowanej przez art. 34-36 k.k., od razu na początku trzeba zaznaczyć, że istnieje także k.o.w. orzekana w stosunku do żołnierzy, k.o.w. orzekana na podstawie k.k.s. i orzekana na podstawie k.w. Te trzy wymienione kary ograniczenia wolności określane są w pracy jako szczególne odmiany k.o.w. Autor zdaje sobie sprawę z możliwych teoretycznych wątpliwości, czy są to odmiany tej samej kary, czy też kary orzekane na podstawie k.k.s. i k.w. są rodzajowo odmienne. O przedstawionym ujęciu zadecydował jednak fakt jednolitego traktowania przez k.k.w. wszystkich kar ograniczenia wolności, bez względu na podstawy prawne ich orzekania.

Podstawowe różnice między szczególnymi odmianami k.o.w. a k.o.w., o której mowa w art. 34-36 k.k., zostaną zasygnalizowane w przedostatnim rozdziale. W pozostałych rozdziałach, ilekroć będzie mowa o k.o.w., należy mieć na uwadze wyłącznie podstawowy typ tej kary, ujęty we wspomnianych artykułach k.k., chyba że co innego wyraźnie będzie wynikać z treści.

W ostatnim rozdziale pracy zostaną natomiast przedstawione odpowiednie wnioski de lege ferenda, odnoszące się przede wszystkim do materialnoprawnej regulacji k.o.w.

Opracowanie uwzględnia stan prawny na dzień 31 grudnia 2006 r., a w odniesieniu do k.k. również zmiany wchodzące w życie w dniu 12 marca 2007 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 226, poz. 1648).