Kruś Maciej (red.), Staniszewska Lucyna (red.), Szewczyk Marek (red.), Kierunki rozwoju jurysdykcji administracyjnej

Przedmiotem monografii są modyfikacje jurysdykcji administracyjnej wynikające z nieustającej potrzeby dostosowywania sposobów działania administracji do wyzwań wynikających ze współczesnych potrzeb. Owe modyfikacje jurysdykcji wymuszają zmieniające się warunki, w których funkcjonujemy. Za tymi wyzwaniami powinna podążać jurysdykcja administracyjna i sądowoadministracyjna, których efektywność jest warunkiem użyteczności działań administracji. Działania administracji publicznej mają wszak służyć tak dobru społecznemu, jak i dobru jednostki. Taki jest też cel państwa prawnego zakodowany w art. 2 Konstytucji RP, w imieniu którego działa administracja publiczna.

Autorzy poszczególnych opracowań monografii wnieśli swój wkład w powstanie dzieła ukazującego owe modyfikacje. Polska doktryna prawa i postępowania administracyjnego od lat identyfikuje kierunki zmian, formułując przy tym wnioski odnośnie do ich efektywności, poprawności, nie wahając się także przed oceną ich legalności. Z reguły wnioski te prezentowane są na tle szerszej perspektywy badawczej, m.in. poprzez uwzględnienie kontekstu historycznego lub regulacji europejskich czy międzynarodowych. Stale obecne są dylematy dotyczące zapewnienia pewności prawa, jego precyzji czy też stabilności, a także zapewnienia elastyczności procesu stosowania prawa, w tym poprzez dyskrecjonalność rozstrzygnięć. Ciągle żywym problemem okazuje się być formalizm procesu stosowana prawa, w którym permanentnie zderzają się dwie istotnie różne koncepcje egzegezy: jedna, bazująca na tzw. klaryfikacyjnej koncepcji wykładni prawa, którą charakteryzuje paremia clara non sunt interpretanda, oraz druga, oparta na tzw. derywacyjnej koncepcji wykładni prawa, którą charakteryzuje inna paremia – omnia sunt interpretanda. Niejednolitość praktyki orzeczniczej organów administracji publicznej oraz sądów administracyjnych, którą warto niwelować, oraz ograniczenie pola orzeczniczej samowoli są także wyzwaniem dla legislatora oraz nauki prawa i postępowania administracyjnego. Od lat borykamy się również ze słabościami efektywności jurysdykcji, w tym z tak podstawowym zagadnieniem, jak egzekucja prawa.

Znaczny wpływ na rozwój jurysdykcji administracyjnej ma również prawo europejskie, w tym poprzez tworzenie nowych instytucji, jak np. transnarodowy akt administracyjny. Orzecznictwo trybunałów europejskich, rozwijając doktrynę effet utile, wpływa na kształtowanie reguł wykładni prawa administracyjnego, w toku której istotniejsze znaczenie należy przypisać dyrektywom celowościowym. Stosowanie prawa europejskiego, w tym także pośrednio, jest konieczne w wielu przypadkach krajowej jurysdykcji administracyjnej i sądowoadministracyjnej. Także siatka pojęciowa europejskiego prawa administracyjnego cechuje się daleko idącymi odrębnościami, co stawia nowe wyzwania przed doktryną prawa administracyjnego.

Wybór tematu jest wyrazem przekonania, że problemy efektywności jurysdykcji administracyjnej i sądowoadministracyjnej, tj. takiego ich wykonywania, które zapewni w możliwie najwyższym stopniu realizację celów działania administracji publicznej, mają podstawowe znaczenie dla sprawnego funkcjonowania państwa. Jest zaś wspólną troską uczestników Zjazdu Jego rozwój. Państwo nowożytne pełni wiele ról społecznie użytecznych, a jurysdykcja administracyjna jest bez wątpienia jednym z podstawowych sposobów oddziaływania na procesy społeczne. Sprawna jurysdykcja administracyjna to sprawne państwo, na czym nam wszystkim zależy.

Marek Szewczyk

Lucyna Staniszewska

Maciej Kruś

Marek Szewczyk [ORCID: 0000-0001-8222-7898] – profesor doktor habilitowany nauk prawnych; kierownik Zakładu Prawa Administracyjnego i Nauki o Administracji na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; jako radca prawny prowadzi własną kancelarię prawną w Poznaniu; wykłada prawo administracyjne, prawo zagospodarowania przestrzeni oraz prawo samorządu terytorialnego; jest współzałożycielem Wielkopolskiego Ośrodka Kształcenia i Studiów Samorządowych – najstarszego i największego regionalnego stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego w Polsce; autor i współautor ponad 140 publikacji naukowych z zakresu prawa i postępowania administracyjnego, zarówno monografii, jak i artykułów, studiów i glos; autor i współautor ponad 400 ekspertyz prawnych sporządzonych na zlecenie Prezydenta RP, Sejmu, Senatu, kilku ministerstw, Związku Miast Polskich, Związku Gmin Wiejskich, Wielkopolskiego Ośrodka Kształcenia i Studiów Samorządowych, Związku Gmin i Powiatów Śląskich oraz poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego.

Lucyna Staniszewska [ORCID: 0000-0003-3457-0901] – doktor nauk prawnych, adiunkt w Zakładzie Prawa Administracyjnego i Nauki o Administracji Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, absolwentka kierunków prawo oraz administracja. Zajmuje się prawem administracyjnym, w szczególności zagadnieniami na styku prawa administracyjnego i prawa karnego oraz cywilnego, w szczególności problematyką odpowiedzialności administracji i w administracji, sankcjami administracyjnymi, formami działania administracji, współdziałaniem organów administracji publicznej, a także procesem inwestycyjno-budowlanym i zagadnieniami ochrony środowiska; jest członkiem Komisji Doskonalenia Zawodowego Adwokatów, wykładowcą w Wielkopolskiej Izbie Adwokackiej, członkiem Komisji ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych przy Wojewodzie Wielkopolskim.

Maciej Kruś [ORCID: 0000-0001-8500-6927] – doktor habilitowany nauk prawnych, adiunkt w Zakładzie Prawa Administracyjnego i Nauki o Administracji Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu; radca prawny.