Janczukowicz Krzysztof, Kodeks karny. Omówienie zmian wprowadzonych ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.396)
Kodeks karny. Omówienie zmian wprowadzonych ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.396)
Wstęp
Niniejszy komentarz dotyczy zmian w kodeksie karnym, wprowadzonych ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 396). Zmiany te, pomijając drobne wyjątki, weszły w życie w dniu 1 lipca 2015 r. wraz ze zmianami kodeksu postępowania karnego i kodeksu karnego wykonawczego. Inicjatorem zmian był rząd, a ich celem, ujętym najogólniej – poprawa stanu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych.
Zmiany w kodeksie karnym dotyczą prawie wyłącznie systemu sankcji, jakimi operuje prawo karne. Zdecydowanie zwiększyć ma się rola kar nieizolacyjnych, to jest grzywny i przemodelowanej kary ograniczenia wolności, kosztem kary pozbawienia wolności, zbyt często orzekanej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, przez co środek ten stracił swoje walory probacyjne. Zwiększyć ma się też rola sankcji dodatkowych, czyli środków karnych oraz wydzielonych z tej grupy środków kompensacyjnych i przepadku, a także środków zabezpieczających. Natomiast zawarte w omawianej nowelizacji zmiany zasad odpowiedzialności karnej można uznać za marginalne, ale z jednym wyjątkiem dotyczącym zbiegu przestępstw i jego konsekwencji – kary łącznej, gdzie zmiana jest głęboka.
Komentarz podzielony jest na 6 części, grupujących zagadnienia pokrewne i ułożonych w kolejności odpowiadającej randze zmian:
Kary
Środki probacyjne
Zbieg przestępstw i kara łączna
Środki zabezpieczające
Środki karne, przepadek i środki kompensacyjne
Pozostałe zmiany
W ramach każdej części występują rozdziały podane już w kolejności artykułowej. W tytułach rozdziałów, a w dwóch przypadkach – w tytułach części, podane są numery zmienianych artykułów.
Przepisy przejściowe omówione są przy instytucjach, których dotyczą, a więc zostały rozdzielone po odpowiednich częściach komentarza.
Ilekroć przywoływany jest numer artykułu bez wskazania ustawy, chodzi o przepis kodeksu karnego.
Ilekroć mowa jest o uzasadnieniu projektu, chodzi o uzasadnienie projektu rządowego, złożone wraz z projektem ustawy (druk sejmowy nr 2393).
Kary
Uwagi wstępne
Zmiana struktury orzekanych kar jest najważniejszym celem omawianej nowelizacji. Najpoważniejsze mankamenty, którym nowa regulacja ma dać kres, to zbyt wysoka liczba osób osadzonych w zakładach karnych oraz całkowita niewydolność systemu probacji. Wskaźnik prizonizacji jest w Polsce bardzo wysoki – 221 osób osadzonych na 100.000 mieszkańców, co plasuje Polskę na czele Unii Europejskiej. Warunkowe zawieszenie wykonania kary orzekane jest zbyt często, a wcale nie zmniejsza powrotności do przestępstwa i zbyt często kończy się zarządzeniem wykonania kary. Za rzadko natomiast orzekane są grzywna i kara ograniczenia wolności. Obecną strukturę orzekanych kar prezentuje poniższy wykres:
W uzupełnieniu tego obrazu można dodać jeszcze, że warunkowe umorzenie postępowania karnego stosowano wobec 6% ogółu osób osądzonych.
Kierunki pożądanych zmian są jasne:
zwiększenie roli kar wolnościowych (grzywny i kary ograniczenia wolności), co w połączeniu z nadzieją na efektywne stosowanie środków karnych,...
Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX