Sitniewski Piotr Marek, Odmowa dostępu do informacji publicznej. Przesłanki, granice, procedura

W komentarzu do ustawy z 6.09.2001 r. o dostępie do informacji publicznej z 2011 r. w zdaniu wstępnym starałem się przekazać główną myśl, jaka powinna przyświecać każdemu pracownikowi instytucji obowiązanej do stosowana tej ustawy. Owo przekonanie w pełni zachowało aktualność, i stało się jeszcze bardziej wiarygodne po prawie 20 latach obowiązywania prawa do informacji w Polsce w wymiarze ustawowym. W 2011 r. pisałem tak: „Pragnę jako Autor wskazać na fundamentalne zagadnienie przy realizacji prawa do informacji publicznej. Za każdym wnioskiem składanym w trybie ustawy kryje się rzeczywista potrzeba jednostki, którą należy umiejętnie odczytać i starać się ją zaspokoić w sposób najmniej uciążliwy i biurokratyczny. Każdy wniosek jest unikalny i w taki też zindywidualizowany sposób powinien być rozpatrywany. Poza regulacją prawną, orzecznictwem, opiniami doktryny, istnieje cała sfera pozaprawna rozpatrywania wniosków, którym przyświecać powinny zdrowy rozsądek i przeświadczenie o służebnej roli administracji publicznej. Bez tego przeświadczenia żadne regulacje prawne nie spełnią zakładanego celu w stopniu satysfakcjonującym”. W lutym 2020 r. ukazało się trzecie wydanie książki P. Sitniewskiego, Dostęp do informacji publicznej. Pytania i odpowiedzi. Wzory pism . Jako motto wskazałem, że o jakości jawności życia publicznego nie świadczy to, ile pokazujemy, ale co zakrywamy. Warto zacytować w tym miejscu M. Safjana, którego zdaniem: „Najbardziej nawet abstrakcyjne i precyzyjne rozważania doktrynalne oraz podejmowane próby interpretacyjne nie zastąpią zwyczaju, wrażliwości i wyczucia zarówno po stronie odbiorcy informacji, jak i jej nadawcy. Albowiem to nie prawnicy, ale opinia publiczna będzie określała, gdzie przebiega granica chronionej prywatności osób publicznych” . W aktualnej sytuacji to właśnie zdanie pragnę uczynić mottem tej książki.

Gdy Czytelnik natknie się na problem interpretacyjny wymagający wskazania, gdzie przebiega granica jawności życia publicznego, warto głębiej się zastanowić nad tym: komu i w jakim zakresie wolno te granice przekroczyć; jakie wartości stoją przed jawnością, są od niej ważniejsze; kiedy jawność otwiera drzwi, a kiedy wychodzi drzwiami tylnymi, a kiedy znowu witana jest na salonach – choć nie zawsze z entuzjazmem, raczej z wymuszoną uprzejmością, a wręcz na granicy chłodnej akceptacji. Dziś nie sama informacja jest problemem, ale jej aktualność i wiarygodność. Jest jeszcze wiele innych kwestii problemowych, ale one już wykraczają poza tematy poruszone w tej książce. Zostały one zawarte już w 2015 r. w publikacji na temat potrzeby zmian w ustawie z 6.09.2001 r. o dostępie do informacji publicznej.

Życzę Państwu owocnego dialogu, jaki – mam nadzieję – zrodzi się z lektury tego, co przeczytacie Państwo w tej niewielkiej, ale pierwszej na rynku publikacji, która tak bezpośrednio podejmuje temat nie samej jawności, lecz odmowy dostępu do informacji publicznej.