Knypl Zenon, Postępowanie zabezpieczające

Celem postępowania zabezpieczającego uregulowanego w przepisach art. 730–757 k.p.c. jest zapewnienie tymczasowej ochrony prawnej. Zabezpieczenie roszczenia przed procesem lub podczas jego trwania zapewnia skuteczność egzekucji sądowej. Niestety, wierzyciele korzystają z zabezpieczenia nader rzadko, natomiast często obwiniają komorników o niską skuteczność egzekucji.

Na mocy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw , która weszła w życie z dniem 5 lutego 2005 r., tytuł części drugiej kodeksu postępowania cywilnego otrzymał brzmienie: Postępowanie zabezpieczające.

W uzasadnieniu projektu ustawy napisano: „Zrezygnowano z dotychczasowego pojęcia «zarządzenie tymczasowe». Dla jasności ustawy używa się określenia: «postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia». Dostosowano terminologię do nowego celu postępowania zabezpieczającego. W miejsce «wierzyciel» i «dłużnik» wprowadzono pojęcia «uprawniony» i «obowiązany» jako pojęcia bardziej ogólne i odnoszące się do wszystkich stosunków prawnych, których postępowanie zabezpieczające ma dotyczyć”.

Zdaniem J. Jagieły, ewolucja postępowania zabezpieczającego zmierza w kierunku tymczasowego zaspokojenia roszczeń uprawnionego w coraz szerszym zakresie jeszcze przed merytorycznym rozstrzygnięciem sprawy, co znajduje odzwierciedlenie w nowym przepisie art. 753¹ k.p.c., oraz do definitywnego uregulowania stosunków pomiędzy uczestnikami na czas toczącego się postępowania, jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne (art. 755 § 1 k.p.c.) .

Dla J. Jagieły widocznym przejawem ewolucji i rozluźnienia więzów między postępowaniem zabezpieczającym a postępowaniem egzekucyjnym są zmiany terminologiczne. Pierwsza z nich polega na zastąpieniu dotychczasowych pojęć „wierzyciel” i „dłużnik”, charakterystycznych dla postępowania egzekucyjnego, odpowiednio pojęciami „uprawniony” i „obowiązany” .

Naszym zdaniem, zmiana terminologii jest przejawem braku poszanowania tradycji. Bez uzasadnionej potrzeby zrezygnowano z terminów utrwalonych w ustawodawstwie, nauce i praktyce sądowej. Zmieniono również wiele przepisów o zabezpieczeniu, które żadnych zmian nie wymagały.

Pojęcia „wierzyciel” i „dłużnik” nie są charakterystyczne tylko dla postępowania egzekucyjnego, bo są to pojęcia prawa cywilnego. Według art. 353 § 1 k.c., zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.