Machnikowski Piotr (red.), Prawo deliktowe wobec nowych technologii

Oddawana do rąk Czytelnika praca ma za zadanie omówienie roli prawa czynów niedozwolonych w społeczeństwie wykorzystującym rozwijające się dynamicznie technologie cyfrowe, w szczególności technologie sztucznej inteligencji.

Korzyści, jakie rozwój tych technologii przynosi jednostce i całej społeczności, są niekwestionowane. Nie wykluczają one jednak ani nie powinny odwracać uwagi od tego, że w związku z funkcjonowaniem technologii cyfrowych w ogóle i sztucznej inteligencji w szczególności może dojść do naruszenia dóbr czy interesów jednostek, które może być rozpatrywane w kategoriach szkody w rozumieniu prawa cywilnego. Pytania o obowiązek naprawienia tej szkody – czy istnieje i na kim spoczywa oraz czy powinien istnieć i kogo miałby obciążać – są istotne i aktualne. Autorzy starali się przynajmniej zbliżyć do uzyskania odpowiedzi na te pytania, aczkolwiek z perspektywy ograniczonej do prawa materialnego, a pomijającej aspekty kolizyjne. Doniosłość wspomnianych pytań jest dwojakiego rodzaju. Z jednej strony potrzebne jest zabezpieczenie praw potencjalnych poszkodowanych – zarówno przez gwarancję naprawienia doznanych szkód, jak i w formie ochrony przed możliwymi naruszeniami, bo i taką funkcję prewencyjną spełnia prawo deliktowe. Z drugiej strony, przez stworzenie możliwie jednoznacznych i efektywnych reguł odpowiedzialności za szkodę umożliwia się wytwórcom i użytkownikom technologii ocenę ryzyka i racjonalne planowanie działalności, a wśród ogółu wytwarza się przekonanie, że technologie te są bezpieczne (niezależnie od tego, że podlegają one publicznoprawnym regulacjom dotyczącym bezpieczeństwa produktów), a gdyby nie okazały się takie, to wyrządzone szkody zostaną naprawione. Sprzyja to ich upowszechnianiu się i rozwojowi, z korzyścią dla wszystkich.

Prezentowane dzieło jest pracą zbiorową. Poszczególni autorzy wspólnie realizują ogólną koncepcję pracy, jednak wyrażane przez nich poglądy należą tylko do nich. W niektórych – niezbyt licznych, jak sądzę – kwestiach stanowiska poszczególnych autorów różnią się i nie było zamierzeniem redaktora uzgadnianie ich w inny sposób niż przez wymianę argumentów.

Piotr Machnikowski

Wrocław, grudzień 2022