Gdesz Mirosław, Rewindykacja gruntów warszawskich. Zagadnienia administracyjnoprawne

Rewindykacja gruntów warszawskich jest szczególnym zjawiskiem prawnym na tle szeroko rozumianej nacjonalizacji mienia, dokonanej w okresie komunistycznych rządów. Najdobitniej istotę rewindykacji nieruchomości warszawskich ujął S. Rudnicki, wskazując, że: „w tej właśnie dziedzinie państwo ponosi odpowiedzialność wobec społeczeństwa nie tylko za ekspropriację całej nieruchomej własności warszawskiej, ale także za niezrealizowanie do dziś ustawowej obietnicy odszkodowania i za brak reprywatyzacji. Z braku rozporządzenia wykonawczego ustalającego zasady i sposób ustalenia odszkodowania, które nigdy nie zostało wydane, przepisy o odszkodowaniu pozostały martwe aż do ich uchylenia. Postawiło to byłych właścicieli nieruchomości wobec konieczności poszukiwania i wykorzystywania zawiłych dróg prawnych, stanowiących ostateczną prawną możliwość dochodzenia uprawnień, które przy generalnym wywłaszczeniu stwarzał dekret z 26 października 1945 r., a które mimo to zostały naruszone przez ówczesne władze przez stosowaną nagminnie praktykę odmowy ich przyznania pomimo gwarancji ustawowej” .

Tematyka stosowania dekretu, po wielu latach, wciąż nie traci na aktualności. Jeden z ważniejszych momentów w tym procesie dziejowym jest dopiero przed nami, a mianowicie rozszerzenie zakresu roszczeń odszkodowawczych. Dekret jest na skalę europejską niespotykanym aktem prawnym, który - wydany jako akt planistyczny - był stosowany jako instrument wywłaszczeniowy, by obecnie być aktem umożliwiającym rewindykację części przejętych nieruchomości. Ten zmienny kontekst stosowania dekretu jest sam w sobie fenomenem, którego próba opisania została podjęta w tej książce.

Warto zasygnalizować również oddziaływanie dekretu na rozwój instytucji stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej oraz regulacji dotyczącej odszkodowania za szkodę wywołaną wadliwą decyzją.

Za pomoc w pracy nad książką chciałem szczególnie podziękować Annie Milickiej-Stojek. Dziękuję również Iwonie Hotel oraz Iwonie Kosińskiej za cenne uwagi.

Mirosław Gdesz