Borkowski Piotr, Trześniewski-Kwiecień Jarosław, Wpisy do ksiąg wieczystych

Zasadniczym zmianom gospodarczym, jakie nastąpiły w Polsce w ostatnich dwunastu latach przy przechodzeniu do gospodarki rynkowej i jakie zachodzą nadal, towarzyszy wzrastające zainteresowanie problematyką ksiąg wieczystych i hipoteki. Księgi wieczyste prowadzone dla ustalenia stanu prawnego nieruchomości i niektórych ograniczonych praw rzeczowych stanowią gwarancję i podstawę bezpieczeństwa obrotu nieruchomościami. To zaś ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju gospodarki, procesów inwestycyjnych i systemu kredytowego. Wspomniane przemiany oraz rozwój gospodarczy spowodowały nie tylko pojawienie się nowych form zabezpieczeń rzeczowych wierzytelności, ale również renesans klasycznych sposobów zabezpieczeń rzeczowych, do jakich należy hipoteka.

W dniu 23 września 2001 r. weszła wżycie ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy - Prawo o notariacie, która wprowadziła duże zmiany w funkcjonowaniu ksiąg wieczystych. Otwarta została droga do wdrożenia sprawnego systemu informatycznego. Nowelizacja ograniczyła możliwości działania przez sąd z urzędu, zrezygnowała z martwych w praktyce unormowań dotyczących postępowania przynaglającego, wprowadziła zmiany w zakresie hipoteki, mające na celu realizację zasady równorzędności podmiotów i możliwość w miarę dowolnego umownego kształtowania stosunków prawnych oraz zwiększenia bezpieczeństwa obrotu. Także z tego samego okresu, z dnia 11 kwietnia 2001 r. pochodzi ustawa o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa, w której ustawodawca zastąpił od dawna krytykowaną hipotekę ustawową hipoteką przymusową. Powyższe poważne zmiany dotyczące zagadnień ksiąg wieczystych i hipoteki oraz duże zainteresowanie problematyką z tym związaną skłoniły autorów niniejszej pracy do podjęcia próby systematyki zagadnień związanych z wpisami do ksiąg wieczystych.

Celem pracy jest przedstawienie zagadnień związanych z wpisami do ksiąg wieczystych. Nie obejmuje ona całości zagadnień funkcjonowania ksiąg wieczystych - ich zakładania i przepisów proceduralnych z tym związanych. Ramy pracy narzucają konieczność poruszenia tych zagadnień jedynie w sposób ogólny, niezbędny do przedstawienia kwestii będących bezpośrednim jej przedmiotem. Ograniczono także uwagi natury historycznej. Mają one stanowić jedynie wstęp do właściwego przedmiotu rozważań oraz pomoc w zrozumieniu niektórych instytucji czy zagadnień. Dotyczy to zwłaszcza ewolucji szczególnych uprawnień banków do dokonywania wpisów do ksiąg wieczystych na podstawie wystawionych przez nie dokumentów oraz hipoteki ustawowej.

Trzon pracy stanowi omówienie zagadnień związanych z dokonywaniem wpisów, ich zmian oraz wykreśleń. Szczegółowo zostały omówione dokumenty mogące stanowić podstawę prawną takich wpisów oraz zagadnienia związane z wpisem hipoteki jako budzące najwięcej kontrowersji i rozbieżności w praktyce. W części dotyczącej wpisów hipoteki ogólnie omówiono jej charakter prawny, funkcje, treść oraz zasady rządzące tym ograniczonym prawem rzeczowym. Systematyka pracy jest zgodna z ustawą o księgach wieczystych i hipotece, co pozwoli korzystającemu z niej na szybsze odnalezienie interesującego go zagadnienia.

Ilekroć w pracy jest mowa o ustawie, należy mieć na myśli ustawę o księgach wieczystych i hipotece.

Autorzy