Gonet Wojciech, Zakres swobody zawierania umów przez jednostki samorządu terytorialnego
Zakres swobody zawierania umów przez jednostki samorządu terytorialnego
Wstęp
Samorząd terytorialny realizuje zadania administracyjne, społeczno-socjalne i gospodarcze. Przy realizacji zadań administracyjnych jest organem administracyjnym wydającym decyzje, pozwolenia itp. Wykonując zadania gospodarcze i niektóre społeczno-socjalne, zachowuje się jak podmiot gospodarczy. Realizacja zadań gospodarczych i socjalno-społecznych przez jednostki samorządu terytorialnego zmusza je do zawierania umów cywilnoprawnych w obrocie gospodarczym, których celem jest zaspokojenie m.in. innych niż tylko bieżące potrzeb mieszkańców.
Zakres swobody umów w samorządzie terytorialnym wywołuje wiele kontrowersji. Podstawową kwestią z tym związaną jest znalezienie relacji pomiędzy zasadami prawa administracyjnego i cywilnego. Przedmiotowa relacja związana jest z problematyką czynności, jakich może dokonywać samorząd terytorialny, tzn. czy są to czynności tylko pozytywnie i precyzyjnie wskazane w przepisach aktów normatywnych, czy też nie ma przeszkód, aby organ ten dowolnie i samodzielnie kształtował zadania, jakie zamierza realizować, i wybrał sposób ich wykonania, rozszerzając lub zawężając zakres swojej działalności ponad pozytywne regulacje normatywne.
Celem niniejszego opracowania jest określenie zakresu swobody zawierania i kształtowania treści umów przez jednostki samorządu terytorialnego. Swoboda kontraktowania jest ograniczana regulacjami prawnymi, zasadami współżycia społecznego oraz właściwościami (naturą) stosunku prawnego (art. 3531 k.c.). Przedmiotem opracowania jest również klasyfikacja ograniczeń swobody kontraktowej w j.s.t. W pracy dokonano też analizy zasadności stanowienia przez ustawodawcę istniejących ograniczeń w zawieraniu i kształtowaniu umów przez j.s.t. oraz skutków przedmiotowych regulacji.
Realizacja założonego celu badawczego wymagała podjęcia wstępnych badań dotyczących miejsca i znaczenia j.s.t. w systemie organów publicznych, zakresu zadań, jakie realizują j.s.t., oraz sposobu przekazywania przedmiotowych zadań przez administrację rządową. Podjęto badania prawnoporównawcze, mające na celu stwierdzenie, czy w systemach prawnych innych państw występują ograniczenia wolności zawierania umów przez samorząd terytorialny oraz jaki jest zakres przedmiotowych ograniczeń w porównaniu do tych, które obowiązują j.s.t. w Polsce. Celem badań nie było natomiast analizowanie określonej instytucji prawnej ograniczającej swobodę umów j.s.t., np. w zakresie możliwości ustanawiania ograniczonych praw rzeczowych na majątku j.s.t., lecz stwierdzenie, czy w innym państwie występują ograniczenia swobody zawierania umów przez j.s.t. Zakresem opracowania objęto również badania historyczno-porównawcze, aby stwierdzić, jak przebiegała ewolucja i kształtowanie się zadań j.s.t. i ograniczeń w zawieraniu przez nie umów w Polsce w okresie między- i powojennym.
Opracowując powyższą problematykę, wykorzystano następujące metody badawcze:
analizę przepisów prawnych UE określających fundamenty funkcjonowania i ustroju samorządu terytorialnego,
analizę ograniczeń w zawieraniu umów przez j.s.t. w innych państwach, w tym także spoza kontynentu europejskiego. Zakres badania ograniczono do analizy aktów prawnych określających ustrój lub finanse samorządu terytorialnego w danym państwie, a także do analizy bibliografii polskiej,
analizę aktów prawnych dotyczących związków samorządowych obowiązujących w Polsce w okresie międzywojennym i do 1950 r.,
analizę dogmatyczną przepisów prawnych po 1989 r., bibliografii polskiej, orzeczeń sądów, rozstrzygnięć RIO dotyczących problematyki ograniczeń swobody zawierania umów przez j.s.t.
W pracy uwzględniono stan prawny na dzień 1 lutego 2011 r.
Rozdział1Europejskie Karty Samorządu Lokalnego i Regionalnego jako podstawy działalności samorządu terytorialnego
1.Europejska Karta Samorządu Lokalnego
Rzeczpospolita Polska ratyfikowała Europejską Kartę Samorządu Lokalnego 26 kwietnia 1993 r. Preambuła EKSL wskazuje, że społeczności lokalne stanowią jedną z zasadniczych podstaw ustroju demokratycznego. Przepis art. 3 ust. 1 EKSL stanowi, że samorząd lokalny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców, a przepis art. 4 ust. 2 EKSL wskazuje, że społeczności lokalne mają – w zakresie określonym prawem – pełną swobodę działania w każdej sprawie, która nie jest wyłączona z ich kompetencji lub nie wchodzi w zakres kompetencji innych organów władzy. Regulacje zawarte w przepisach określających koncepcję samorządu lokalnego (art. 3 EKSL) i zakres działania (art. 4 ust. 2EKSL) wskazują na kompetencję samorządu lokalnego do realizacji zadań mających na celu zaspokojenie potrzeb wspólnoty. Zadania, jakie podejmuje się realizować...
Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX