Fundowicz Sławomir (red.), Smarż Joanna (red.), Śwital Paweł (red.), Założenia nauki administracji

Przedkładana monografia naukowa Założenia nauki administracji jest pokłosiem pierwszego Zjazdu Katedr, Zakładów i Zespołów Badawczych Nauki Administracji pod tym samym tytułem. Konferencja odbyła się w dniach 17–19.09.2023 r. w Radomiu, a jej organizatorem był Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Radomskiego im. Kazimierza Pułaskiego.

Zauważyć należy, że od wielu lat administracja jest kierunkiem studiów na publicznych i prywatnych szkołach wyższych, który cieszy się dużym zainteresowaniem. Kierunek ten nie jest ściśle związany z jedną dyscypliną naukową. Dominują na nim z zasady nauki prawne, rzadko zdarza się, że nauki o polityce i administracji są naukami wiodącymi. Często jest to także kilka dyscyplin, między innymi nauki o zarządzaniu i jakości, nauki o polityce i administracji czy też ekonomia i finanse. W większości przypadków programy studiów na kierunku administracja mają charakter multidyscyplinarny. Znaczącą rolę w ujednolicaniu programów studiów miało i ma Stowarzyszenie Edukacji Administracji Publicznej, organizujące corocznie konferencje naukowe. Nie można nie docenić tych wydarzeń i ich pomijać, bowiem w związku z tym powstało pewne środowisko naukowe, które podejmuje również tematykę z obszaru nauk o administracji.

Warto jednak odwołać się do tradycji uniwersyteckiej. Istnieją też bowiem liczne katedry, które w nazwie mają termin „nauka administracji”. Profesorowie kierujący tymi katedrami i osoby w nich pracujące nadali badaniom nad administracją publiczną pewien kierunek, którego nie można zatracić. Bez wątpienia duże znaczenie mają w tym zakresie również podręczniki nauki administracji i prace monograficzne, przede wszystkim wydawane w okresie po zmianie ustrojowej, a wywodzące się między innymi ze środowisk: wrocławskiego, warszawskiego, rzeszowskiego, poznańskiego, lubelskiego i katowickiego.

Należy przy tym wskazać na budzące zamieszanie umiejscowienie nauki administracji w systemie nauki polskiej. Od samego początku zrodziło ono liczne protesty. Zmiany prawne dotyczące reformy szkolnictwa wyższego i nowego podziału dyscyplin wprowadziły nową odrębną dyscyplinę o nazwie „nauki o polityce i administracji”. Zmieniło to dotychczasowy porządek umiejscowienia dyscypliny w ramach nauk prawnych, co wpłynęło również na problemy w zakresie umiejscowienia nauk o administracji w ramach dyscyplin. Podejmowane w tym obszarze zagadnienia odnieść można do nauk prawnych, nauk o zarządzaniu czy też między innymi socjologii. Powoduje to problem metodologiczny w zakresie właściwej interpretacji omawianych zagadnień. Może to doprowadzić do zagubienia pozycji nauki administracji, na co przed rokiem bardzo mocno zwrócił uwagę prof. Jarosław Dobkowski w swoich artykułach i korespondencji z wieloma badaczami. Konieczne jest więc, zachowując odrębność metodologiczną, podkreślić związek nauki administracji (zwłaszcza w odniesieniu do administracji publicznej) z naukami prawnymi. Z drugiej jednak strony nie można zagubić nauki administracji w naukach prawnych, co mogłoby prowadzić do postrzegania jej jako „mniejszego prawa”, a często to zjawisko dostrzec można w dotychczas organizowanych konferencjach i zjazdach. Trzeba wreszcie przywołać fakt historyczny, który w jakimś sensie stanowi akt założycielski polskiej nauki administracji. W 1947 r. ukazała się praca Franciszka Longchampsa de Bériera Założenia nauki administracji. Ten tytuł, z inspiracji prof. Jerzego Korczaka i po akceptacji prof. Franciszka Longchampsa de Bériera – wnuka, przyjęty został jako temat pierwszego Zjazdu Katedr, Zakładów i Zespołów Badawczych Nauki Administracji.

Zjazd poświęcony został fundamentalnym założeniom metodologicznym. Chodzi przede wszystkim o określenie przedmiotu badania, jakim jest administracja publiczna. Poszukiwań w tym zakresie nie ograniczono tylko do niełatwego przecież budowania jej definicji lub dookreślania jej cech charakterystycznych, ale też wskazywać należy na pewien ideał wynikający między innymi z założenia dobrej administracji czy procesów informatycznych lub globalizacji i europeizacji administracji publicznej, a także z pojęcia dobra wspólnego i pojęcia służby publicznej.

Fundamentalne znaczenie ma dookreślenie metodologii nauki administracji oraz umiejscowienie jej w kontekście nauk prawnych, socjologicznych, ekonomicznych, politologicznych, filozoficznych i innych. Rozważania prowadzone są przy użyciu niejednakowych narzędzi badawczych i założeń metodologicznych, co nie pozostaje bez wpływu na osiągnięte wyniki . Podkreśla się również, że poszczególne metody badawcze powinny się wspierać i uzupełniać . Nie ulega jednak wątpliwości, że wykorzystując metody badawcze właściwe dla innych dziedzin nauki, należy pamiętać, że badania prowadzone są w ramach nauki prawa administracyjnego i to ona ma decydujące znaczenie.

Dociekania te powinny też, choćby ze względu na wspomnianą rocznicę wydania dzieła Franciszka Longchampsa de Bériera, przybrać rys historyczny. Warto bowiem odwołać się do „ojców założycieli” polskiej nauki administracji i uwzględnić we współczesnym oglądzie ich założenia.

Podjęte w monografii opracowania skoncentrowane są na podstawowych pojęciach, którymi posługuje się nauka administracji, takich jak układ administracyjny, zarządzanie publiczne, kierownictwo, kontrola, formy działania administracji, personel administracji publicznej, służba cywilna i inne. Zagadnienia te są podejmowane nie tylko przez prawników, lecz także specjalistów z różnych dyscyplin naukowych, co pozwala na ukazanie wielości zagadnień, jakie poruszane są w ramach nauk o administracji.

Rok 2023 to także rok, w którym zmarł wybitny przedstawiciel nauk o administracji – prof. dr hab. Jan Szreniawski, któremu dedykujemy monografię. Pan Profesor był cenionym dydaktykiem i wychowawcą wielu pokoleń prawników i administratywistów. Praca naukowa, organizacyjna i społeczna Pana Profesora została doceniona przyznaniem między innymi Krzyża Kawalerskiego, Krzyża Oficerskiego i Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski.

Pan prof. dr hab. Jan Szreniawski był absolwentem Wydziału Prawa i Administracji UMCS i Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Stopień doktora i doktora habilitowanego uzyskał na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Tytuł profesora otrzymał w 1978 r. Był członkiem: Komitetu Nauk Prawnych PAN, Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów, Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułu Naukowego. Należał między innymi do Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych, Stowarzyszenia Edukacji Administracji Publicznej, Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa. Uczestniczył w pracach i kongresach Międzynarodowego Instytutu Nauk Administracyjnych. Był zapraszany na wykłady uniwersyteckie między innymi do USA, Niemiec i Japonii. Był autorem około 150 publikacji naukowych, w tym książek i podręczników, z zakresu prawa administracyjnego i nauki administracji.

Monografia ma charakter multidyscyplinarny. Podjęte w niej zagadnienia pokazują złożoność problematyki. Mamy nadzieję, że przyczynią się one do wkładu w rozwój nauk o administracji. Opracowanie może stanowić cenne źródło dla naukowców, praktyków, a także studentów kierunków administracja, prawo, nauki o polityce czy też nauk o zarządzaniu i jakości.

dr hab. Joanna Smarż, prof. URad.

ks. dr hab. Sławomir Fundowicz, prof. URad.

dr Paweł Śwital

Inspiracją do napisania niniejszego artykułu są ostatnie publikacje Heleny Kisilowskiej Multidyscyplinarny charakter współczesnej administracji publicznej i nauki o administracji oraz Jarosława Dobkowskiego Wobronie nauki administracji , które w swojej treści poruszają istotne zagadnienia nauki administracji, uwzględniając współczesne czynniki prawne oraz pozaprawne, gospodarcze, społeczne, mające istotny wpływ na jej nauczanie.

Przygotowany artykuł jest również nośnikiem zagadnień, takich jak: „nauczanie”, „nauka administracji”, „nauka administrowania”, „administracja publiczna”, „wyzwania i oczekiwania wobec administracji publicznej” oraz „wyzwania w nauczaniu nauki administracji”.

Jako tezę przyjęto, że współczesne nauczanie nauki administracji u schyłku kwartału XXI wieku powinno spoczywać w rękach wykwalifikowanej multidyscyplinarnej kadry, ze względu na bardzo szeroki zakres przedmiotowy, podmiotowy, funkcjonalny zjawiska , którym jest administracja publiczna. Jest ona ściśle związana z systemem źródeł prawa i stoi przed nią wiele wyzwań i oczekiwań, które zarazem generują współczesne wyzwania w nauczaniu nauki administracji. Można je udźwignąć dzięki ciągłej synergii między teorią a praktyką.

Administracja publiczna jest wytworem społecznym i kulturowym . Jej koncepcja uwarunkowana jest zawsze określonymi założeniami filozoficznymi, zwłaszcza antropologicznymi i aksjologicznymi . Z przyjętej teorii człowieka wynika bowiem określona koncepcja ładu społecznego, w tym także określona koncepcja władzy, której ważnym instrumentem jest administracja. Najmniejszą i zarazem zasadniczą jednostką podziału terytorialnego państwa, stanowiącą exlege wspólnotę samorządową, która uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, jest gmina . Jej mieszkańcy z mocy prawa tworzą wspólnotę samorządową, stanowiącą „prawnie zorganizowany terytorialny związek osób” . Związek ten posiada własną strukturę i hierarchię wartości, na fundamencie których tworzą się określone więzi, które go umacniają i sprawiają, że staje się on wspólnotą.

Celem podstawowym funkcjonowania administracji publicznej jest realizowanie dobra wspólnego. Jest nim także troska o to, by jak największa liczba obywateli miała możliwość nie tylko dostępu do niego, lecz także by mogła wnosić w jego rozwój swój realny wkład. W świetle personalistycznej koncepcji administracji wartością pierwszą i podstawową jest osoba ludzka. Wyprzedza ona takie wartości istotne dla społeczności, jak terytorium i to wszystko, co się na nim znajduje. Jest to konstatacja, która wydaje się nieco pomijana w nauce prawa administracyjnego. Dlatego należy przypominać, że celem i sensem wszelkich tworzonych w obrębie państwa struktur, w tym także administracji publicznej, jest zabezpieczenie pełnego i wszechstronnego rozwoju członków poległych ich władztwu wspólnot. Tak oto brzmi teza niniejszego artykułu, który jest próbą ukazania personalistycznych podstaw samorządu, a zwłaszcza związanej z nim samorządności.

Jednym z najbardziej aktualnych problemów nauki administracji jest ustalenie jej relacji do nauk prawnych. Odpowiedź na to pytanie jest konsekwencją innego problemu: na ile normy prawne należy uwzględniać w opisie administracji. Można teoretycznie przyjąć w tym miejscu trzy rozwiązania: albo te obszary działalności człowieka są całkowicie odrębne, albo są współzależne, przy czym prawo jest nadrzędną rzeczywistością wobec administracji, albo administracja jest nadrzędną rzeczywistością wobec prawa. Przyjmując założenie współzależności, można niuansować zakres oddziaływania jednej rzeczywistości na drugą, co może powodować, że nadrzędność jednej wobec drugiej może przejawiać się w różny sposób. Przedmiotem przedstawionych dalej rozważań będzie zarysowanie tej współzależności. W tym celu jednak najpierw trzeba zauważyć teoretyczną odrębność nauki administracji wobec nauki prawa (wolność administracji jako takiej wobec prawa), jak to przedstawia w swoich Założeniach nauki administracji Franciszek Longchamps, a dopiero w drugim kroku należy zauważyć, że badanie administracji dokonuje się w określonym środowisku społeczno-prawnym, które wyznaczone jest przez pojęcie państwa prawnego, a w trzecim kroku dokonać próby wskazania przynajmniej najważniejszych odniesień administracji do prawa, bez których w polskiej rzeczywistości ustrojowej nie można mówić o administracji.

Rzeczywistość, w której obecnie funkcjonujemy, zmusza nas do nieustannej modyfikacji zachowań i oczekiwań na wielu poziomach naszego życia. Wyzwania, jakie stawia nam otoczenie zewnętrzne, niezaprzeczalnie mają także wpływ na sektor publiczny. W wielu krajach obecnie obserwujemy zmiany, które zachodzą w owym sektorze, a powodowane są koniecznością dostosowania się do dynamiki dokonujących się transformacji. Pandemia COVID-19 i towarzyszący jej przyspieszony proces cyfryzacji, wojna na Ukrainie i związany z nią wielopłaszczyznowy kryzys, również ten wynikający z trwającej wojny informacyjnej, to przykłady obrazujące skalę zmian i wyzwań, z jakimi muszą mierzyć się obecnie państwo i społeczeństwo. Powyższe uwarunkowania wymagają, aby obecna administracja publiczna była responsywna, a więc szybka i dokładna w diagnozowaniu potrzeb obywateli oraz dostarczaniu usług publicznych, będących odpowiedzią na te potrzeby. Poziom owej responsywności stał się istotnym miernikiem oceny jakości demokracji, bez której niemożliwe byłoby efektywne zarządzanie sprawami publicznymi; ponadto model responsywnej administracji publicznej niezaprzeczalnie łączy się z prawem do dobrej administracji . Natomiast podkreślenia wymaga fakt, że owa responsywność nie powinna polegać na bezrefleksyjnym odczytywaniu wartości, dążeń obywateli ani także na ich zaspokajaniu w taki sposób .

Wprowadzane zmiany w sektorze publicznym w poszczególnych krajach się różnią, jednakże idea, która przyświeca czynionym zmianom, jest wspólna. Celem nadrzędnym jest zwiększenie efektywności i skuteczności organizacji publicznych, czynione w oparciu o wysoką jakość dostarczanych usług, koncentracja na współpracy międzysektorowej, w tym zwiększenie poziomu urynkowienia, a także systematyczne zwiększanie poziomu rozliczalności i odpowiedzialność za osiągane rezultaty. Podejmowane działania dowodzą, że nie ustajemy w poszukiwaniu skutecznych i efektywnych form zarządzania publicznego.

Problematyka zarządzania publicznego ma bezpośrednie związki z nauką administracji oraz odniesienia do regulacji prawa administracyjnego, co w literaturze przedmiotu wielokrotnie zostało dowiedzione. Dlatego też celem niniejszego opracowania nie jest wykazanie istnienia owego związku, ale próba zwrócenia uwagi na istotę i znaczenie istniejącego powiązania, w kontekście wyzwań współczesności zarówno dla administracji publicznej, jak i zarządzania publicznego. W związku z powyższym powstają pytania: Czy wyzwania współczesności dla zarządzania publicznego są czynnikiem pogłębiającym związek nauki administracji z nauką o zarządzaniu? Czy multidyscyplinarne pojmowanie nauki administracji może stanowić rzeczywiste wsparcie w doskonaleniu zarządzania publicznego? I ostatecznie, czy przyjęte modele i wzorce zarządzania publicznego są w stanie sprostać obecnej rzeczywistości sektora publicznego? W artykule, z uwagi na ograniczenie objętości, podjęte zostały jedynie wybrane zagadnienia.

W doktrynie brak w istocie informacji o początkach nauczania nauki administracji, jedynie daty wydania prac niemieckich i austriackich kameralistów i policystów pozwalają domniemywać, że ich adresatami nie byli wyłącznie panujący oraz zatrudnieni na ich dworach czy też profesorowie zajmujący się badaniami nad ówczesną administracją, ale zapewne także ich studenci. Czy jednak już w 1617 r. bądź 1656 r. , ewentualnie 1668 r. nauczano na ówczesnych wydziałach prawa nauki administracji? Nawet jeśli w 1710 r. Fryderyk Wilhelm I ustanowił w swoim reskrypcie wymóg posiadania wykształcenia administracyjnego , nie świadczy to jednoznacznie, że wykształcenie to opierało się na wykładach nauki administracji w dzisiejszym znaczeniu, choć bez wątpienia wiek XVIII obfitował w wiele publikacji naukowych z zakresu policystyki .

Początki i rozwój nauczania nauk administracyjnych na uczelni wrocławskiej wiążą się w sposób oczywisty z jej skomplikowaną historią utworzenia i kolejnych przekształceń aż do początków XIX w. Bez wątpienia związany był z wydarzeniami historycznymi (wojna austriacko-pruska, wojny napoleońskie), ale też kształtowaniem się nowego ustroju państwa pruskiego, a następnie cesarstwa niemieckiego. W dużym stopniu uzależniony był od decyzji władz państwowych co do kanonu wykształcenia kandydatów do zawodów prawniczych i stanowisk urzędniczych. Po I wojnie światowej proces ten nabrał szczególnego dramatyzmu, bowiem o ile w okresie Republiki Weimarskiej nauczanie w obszarze nauk administracyjnych przeżywało pewien rozkwit, o tyle po 1933 r. presja ideologii państwa totalitarnego odbiła się na nim negatywnie, co trwało aż do symbolicznego upadku Festung Breslau, choć już 25.01.1945 r. kurator wrocławskich uczelni Teo Bertram ogłosił zawieszenie wszystkich zajęć i wykładów oraz zamknięcie wszystkich placówek naukowych celem ich ewakuacji.

Powstała po II wojnie światowej dzięki przybyłym do powojennego Wrocławia Tadeuszowi Bigo i Franciszkowi Longchamps wrocławska szkoła administratywistyczna nie kontynuowała z oczywistych powodów tradycji prusko-niemieckiej, natomiast podejmowano próby nawiązania do dorobku przedwojennych uczelni, w tym zwłaszcza Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, z racji pochodzenia i zatrudnienia jej twórców. Jednak i tu po kilku latach zaznaczył się wpływ ideologii nowo tworzącego się ustroju państwa ludowego, które pozostawało w sferze wpływów politycznych, gospodarczych i militarnych Związku Sowieckiego, czego szczególnym przejawem była decyzja o zniszczeniu nakładu rozprawy habilitacyjnej Franciszka Longchampsa z 1949 r. , jako że – podobnie jak do większości nauk nie tylko społecznych – wszędzie przenikała nauka sowiecka, jej metody i cele badawcze. Późniejsze losy nauczania całej triady nauk administracyjnych we Wrocławiu to nieustanny balans między dążnością do prawdy a obiektywną koniecznością podporządkowania się warunkom państwa socjalistycznego, co jednak nie przeszkodziło rozwojowi całej wrocławskiej szkoły administratywistycznej i znacznym jej osiągnięciom, o czym będzie mowa w dalszej części publikacji. Jednak największy rozkwit nastąpił bez wątpienia po transformacji ustrojowej w 1989 r.

W artykule zostaną przedstawione początki nauczania nauki administracji, a następnie etapy dochodzenia do jej ukształtowania w polskim Wrocławiu, jak również dalsza ewolucja jej kierunków badawczych aż do stanu ostatnich publikacji ogłoszonych w XXI w. Przedstawione zostaną cechy szkoły wrocławskiej, które w istotny sposób wpłynęły na rozwój badań i przyniosły jej w rezultacie wyniki cieszące się uznaniem w środowisku naukowym nie tylko polskim.

Nauka administracji współtworzy triadę nauk administracyjnych, w skład której oprócz niej wchodzą nauka prawa administracyjnego oraz nauka polityki administracyjnej. Winna być traktowana jako swoisty pomost pomiędzy dyscypliną nauk o zarządzaniu i jakości a dyscypliną nauk prawnych, na co wskazuje Stanisław Wrzosek, którego pogląd, zdaniem autora, należy podzielić . Nauka administracji, jak trafnie stwierdza Zbigniew Leoński, to nauka społeczna, która opiera się na metodach empirycznych, a przedmiotem jej badań jest wiedza o istniejącej w danym ustroju administracji publicznej . Mowa tu zatem zarówno o strukturach, kadrach, zasobach, jak i procesach zachodzących w obrębie administracji publicznej. Jednym z najcenniejszych jej zasobów jest informacja, a kluczowym procesem jest proces gromadzenia, przetwarzania i analizowania informacji. Na wagę tego zagadnienia zwraca uwagę między innymi Ernest Knosala, zdaniem którego informacja i komunikacją są nieodłączną częścią procesu administrowania, a zaburzenia w postaci różnych zakłóceń i zniekształceń rzutują negatywnie na sprawność administracji publicznej .

Administracja publiczna jest jednocześnie nadawcą i odbiorcą informacji. Częstokroć gromadzi ją i przetwarza w procesie administrowania. Od prawdziwej i aktualnej informacji w dużym stopniu zależy trafność podejmowanych przez organy administracji publicznej decyzji i sukces realizowanych zadań publicznych. Znaczenie tego zagadnienia potęguje fakt pojawienia się również w Polsce społeczeństwa informacyjnego, w ramach którego dostęp do informacji przy wykorzystaniu technologii teleinformatycznych staje się łatwy i powszechny . Z tego też względu warto przyjrzeć się kwestii dezinformacji w administracji publicznej i problemom, jakie dezinformacja w procesie administrowania niesie ze sobą.

Celem niniejszego opracowania jest identyfikacja problemu dezinformacji w administracji publicznej i określenie źródeł tego zjawiska oraz wskazanie na potrzebę podjęcia działań edukacyjnych ukierunkowanych na budowę świadomości i odporności społecznej na dezinformację.

W pracy jako główną metodę zastosowano metodę historyczną oraz metodę studiów literatury.

Ograniczeniem badawczym jest niemożność wykorzystania informacji niejawnych, z tego też względu prowadzony wywód opierać się będzie na otwartych źródłach informacji.

W ostatnich latach administracja uległa znaczącym przeobrażeniom; nastąpiło odejście od tradycyjnych modeli organizacji biurokratycznej. Wyłoniły się różne fale reform i koncepcji, takie jak „Nowe Zarządzanie Publiczne” i „Administrowanie w erze cyfrowej”. W przyszłości sektor publiczny będzie nadal podlegał ciągłym zmianom. Powstaje zatem pytanie, w jaki sposób nauczanie i badania w naukach o administracji mogą i powinny reagować na te zmiany, jakie są wciąż istotne z perspektywy administracji i jej działalności. Wciąż jednym z podstawowych zagadnień nauki o administracji pozostaje problematyka poświęcona organizacji aparatu administracji publicznej, a także relacji wewnątrz struktur administracyjnych. Nauka administracji odwołuje się do teorii organizacji i zarządzania, co ułatwia zwrócenie uwagi i uchwycenie wewnętrznych relacji pomiędzy organami administracji publicznej. Takie terminy, jak „nadzór”, „kontrola”, „koordynacja”, „współdziałanie”, „kierownictwo” są zaczerpnięte z nauki o organizacji i zarządzaniu i są elementami funkcji organizacji administracji .

Administracja publiczna jest organizacją, w ramach której tworzone są określone reguły jej funkcjonowania. Ze względu na ciągły wzrost zadań realizowanych przez administrację dochodzi do jej specjalizacji. Specjalizacja występuje zarówno w administracji terenowej (różnego rodzaju inspekcje, służby), jak i w administracji centralnej (organy regulacyjne i kontrolne) . Powoduje to „niezbędność” istnienia relacji pomiędzy poszczególnymi jej podmiotami. Relacje te są bardzo zróżnicowane; polegają na koordynacji, nadzorze, współdziałaniu. Istnienie w administracji takich relacji jest warunkiem sine qua non kompleksowego działania administracji. Współdziałanie jest jedną z tradycyjnych form organizacji stosunków w ramach aparatu administracyjnego państwa, obok kierownictwa, koordynacji, nadzoru i kontroli . Jest środkiem mającym na celu niwelowanie problemów wynikających z rozdrobienia kompetencji i coraz dalej idącej profesjonalizacji poszczególnych organów administracji publicznej; przełamuje zasadę resortowości. Współdziałanie mieści się również w trendzie europeizacji administracji. Dlatego też istnieje w moim przekonaniu potrzeba debaty na temat poprawienia mechanizmów współpracy, za sprawą doregulowania podstaw prawnych tej instytucji, lecz także usprawnienia praktyki, czyli wdrożenia tzw. kultury konsensusu wymienianej jako istotna dla współpracy na szczeblu wertykalnym i horyzontalnym w ramach Unii Europejskiej.

Problematyka tematyczna pozwala pełniej poznać tajniki współpracy wewnątrz administracji publicznej oraz ukazać najbardziej obiecujące kierunki rozwoju tego zjawiska.

Dobra administracja publiczna jest istotnym elementem warunkującym prawidłowe funkcjonowanie demokratycznego państwa prawnego. W badaniach naukowych jest to temat wciąż aktualny i ważny, gdyż jakość administracji publicznej wyznacza wiele czynników. Wśród nich istotne znaczenie mają aspekty organizacyjne, techniczne, a także personalne. W demokratycznym państwie prawnym wskazane wyżej elementy winny przyjąć formę normatywną, co wyznacza standardy działalności administracyjnej, wykonywanej przez urzędników. Dobra administracja to bardzo ogólne i niejednoznacznie rozumiane pojęcie. Zostało ono skonkretyzowane przez prawodawcę europejskiego oraz dookreślone przez krajowe normy prawne.

Nie bez znaczenia dla wyznaczania ram tegoż pojęcia mają też poglądy prezentowane w doktrynie i judykaturze oraz praktyka działania administracji publicznej. Z pewnością potrzeba zapewnienia dobrej administracji przyczyniła się do sformułowania w miarę czytelnych, zarówno dla jednostek, jak i podmiotów władzy publicznej, standardów dobrej administracji.

Celem artykułu jest wykazanie, że kadry administracji publicznej są istotnym elementem wpływającym na jakość działalności państwa i jego organów. Jednocześnie w badaniach nad administracją publiczną podjęta zostanie próba identyfikacji odnoszących się do urzędników administracji publicznej standardów, które kształtują właściwy obraz państwa i jego administracji. W badaniach nad zasobami ludzkimi w administracji publicznej i ich wpływu na kształtowanie standardów dobrej praktyki administracyjnej zastosowana została metoda dogmatyczna oraz prawno-porównawcza. Niezbędna stała się także analiza aktów prawnych oraz studia aktualnej literatury przedmiotu.