Borkowski Marcin, Zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Aspekty praktyczne

Przedmiotem niniejszej publikacji są zasady funkcjonowania zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością . Powyższa kwestia jest o tyle istotna, że spółka z o.o. nie może działać bez tego organu. W razie braków w składzie zarządu stosowne regulacje prawne wymuszają na spółce podjęcie działań prowadzących do jego uzupełnienia. Jednocześnie co do zasady nie jest możliwe przeniesienie kompetencji zarządu na inne organy spółki z o.o.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że zagadnienie zasad funkcjonowania osób prawnych, w tym spółek z o.o., a w szczególności problematyka dokonywania przez nie czynności prawnych, nie przedstawia się tak jednoznacznie, jak w przypadku osób fizycznych. Jest oczywiste, że każdy człowiek – jako osoba fizyczna – może być podmiotem praw i obowiązków, w tym może dokonywać czynności prawnych, w zakresie, w jakim korzysta on ze zdolności do czynności prawnych. W obrocie gospodarczym funkcjonuje wiele typów osób prawnych, jako jednostek organizacyjnych, którym przepisy przyznają osobowość prawną. Mnogość rodzajów osób prawnych skutkuje tym, że ich powstanie, ustrój oraz ustanie reguluje znaczna liczba aktów prawnych. Co więcej, normy prawne, co do zasady, z osobna określają zasady funkcjonowania poszczególnych osób prawnych, co odnosi się także do spółki z o.o.

W związku z tym, że w polskim systemie prawnym przyjęto założenia tzw. teorii organów, zasadą jest, że osoba prawna występuje za pośrednictwem swoich organów. Na poparcie tego stanowiska odwołać się należy do art. 38 k.c., zgodnie z którym osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. Omawiając zasady, na jakich w obrocie gospodarczym funkcjonują spółki z o.o., jako jeden z rodzajów osób prawnych, nie sposób więc pominąć kwestii organizacji organów tej spółki. Ustawodawca uznał, że w każdej spółce z o.o. powinny występować dwa podstawowe organy: zarząd oraz zgromadzenie wspólników. Zgromadzenie wspólników jako reprezentacja podmiotów, które wniosły wkłady do spółki, stanowi organ decyzyjny, mający wpływ na podejmowanie przez spółkę najważniejszych czynności faktycznych i prawnych. Natomiast zarząd jest organem odpowiedzialnym za reprezentację oraz prowadzenie spraw spółki.

Zasadniczym celem książki jest kompleksowa analiza zagadnień związanych z funkcjonowaniem zarządu, jako jednego z organów spółki z o.o. Podstawowe zasady działania zarządu spółki z o.o. uregulowane zostały w oddziale 1 (Zarząd) rozdziału 3 (Organy spółki) działu I (Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) tytułu III (Spółki kapitałowe) k.s.h. Przy omawianiu poszczególnych aspektów działania zarządu w spółce z o.o. niezbędne będzie również nawiązanie do innych przepisów Kodeksu spółek handlowych, jak również pozostałych aktów prawnych, które stanowią podstawę prawną dla funkcjonowania tego organu. W opracowaniu zwraca się również uwagę na praktyczne kwestie związane z zarządem, jako organem spółki. Analiza regulacji prawnych zostaje uzupełniona o przykłady, w jaki sposób poszczególne przepisy prawne znajdują zastosowanie w toku działalności spółki.

W pierwszej kolejności omówienia wymaga istota zarządu jako organu spółki z o.o. W tym zakresie szczególną uwagę należy zwrócić na wymogi prawne związane ze składem zarządu, a w konsekwencji na status prawny jego członków. W dalszej części prześledzono także zasady powoływania członków zarządu spółki z o.o., uwzględniając praktyczne aspekty funkcjonowania zarządu, odniesiono się do kwestii konsekwencji działania w imieniu spółki pomimo wygaśnięcia mandatu członka zarządu. W tym zakresie rozpatrzono również poszczególne przesłanki wygaśnięcia tego mandatu, w szczególności upływ kadencji oraz rezygnację.

Kolejna część pracy odnosi się do kompetencji zarządu. Omówiono tutaj zakres upoważnienia zarządu do prowadzenia spraw spółki, w tym problemy pojawiające się na tle podejmowania uchwał przez ten organ. W relacjach z podmiotami zewnętrznymi należy zwrócić uwagę na prawo członków zarządu do reprezentowania spółki. Pamiętać trzeba, że w pewnych sytuacjach zarząd musi uzyskać zgodę innego organu na dokonanie czynności prawnej za spółkę. Odrębnym regułom poddano także zasady reprezentacji przy zawieraniu umów między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim. Natomiast w przypadku powołania w skład zarządu więcej niż jednej osoby praktycznego znaczenia nabiera zagadnienie sposobu reprezentacji spółki, w tym konsekwencji podejmowania czynności z naruszeniem zasad jej reprezentacji. Zwrócono ponadto uwagę na praktyczne aspekty współdziałania członków zarządu z prokurentem przy reprezentowaniu spółki z o.o. Stosowne rozważania odnoszą się także do reprezentacji spółki z o.o. w organizacji, jak również do problematyki funkcjonowania spółki jednoosobowej.

Znaczna liczba regulacji, które dotyczą zasad działania zarządu spółki z o.o., powoduje, że napotkać w nich można liczne zagadnienia wymagające rozpatrzenia, a w miarę możliwości również rozstrzygnięcia. Powyższy wniosek potwierdza bogate orzecznictwo sądowe odnoszące się do zarządu spółki z o.o. – omówione zostaną najważniejsze orzeczenia sądowe oraz wynikające z nich konsekwencje. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na wątpliwości interpretacyjne występujące na styku stosowania przepisów Kodeksu spółek handlowych oraz regulacji zawartych w innych aktach prawnych. W tym miejscu podkreślenia wymaga, że niniejsze opracowanie nie będzie odwoływać się w szerszym zakresie do poprzednio obowiązującej regulacji zawartej w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.06.1934 r. – Kodeks handlowy . Nie oznacza to jednak, że pominięte zostaną orzecznictwo sądowe oraz dorobek doktryny prawniczej, które opierają się na poprzednim stanie prawnym w dziedzinie prawa handlowego, o ile będą one nadal aktualne.

Zamiarem autora jest zapewnienie, aby z książki mogli skorzystać także praktycy. Może ona okazać się szczególnie pomocna dla przedsiębiorców, w szczególności tych działających w formie spółki z o.o. Jednym z jej celów jest bowiem ułatwienie rozwiązywania praktycznych wątpliwości związanych z funkcjonowaniem zarządu spółki z o.o.