Baran Krzysztof W. (red.), Dobkowski Jarosław (red.), Witoszko Wioletta (red.), Zatrudnienie funkcjonariuszy publicznych na podstawie stosunku służbowego

Zatrudnienie w służbach mundurowych oraz w służbie wojskowej zyskuje na znaczeniu ze względu na istotną rolę, którą funkcjonariusze oraz żołnierze odgrywają w obliczu rozmaitych zagrożeń. Przekłada się to także na wzrost poziomu zatrudnienia w tych służbach. Status zatrudnienia funkcjonariuszy służb z mundurowych oraz żołnierzy zawodowych na przestrzeni ostatnich lat istotnie ewoluował i wielokroć ulegał zmianom, w szczególności wynikającym z wpływu prawa pracy, które z kolei podlega oddziaływaniu europejskiego prawa pracy. Widoczne jest to między innymi w unormowaniach dotyczących uprawnień rodzicielskich, czasu służby, związków zawodowych.

Niniejsza praca odnosi się do zatrudnienia funkcjonariuszy publicznych na podstawie stosunku służbowego w następujących służbach: Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Krajowej Administracji Skarbowej, Służbie Więziennej, Straży Marszałkowskiej, Służbie Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, Służbie Ochrony Państwa, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, a także – żołnierzy zawodowych. Holistyczna analiza problematyki umożliwia nie tylko porównanie statusu funkcjonariuszy w poszczególnych służbach oraz żołnierzy zawodowych, ale też przedstawienie modelu określonej instytucji lub wyodrębnienie kilku jej modeli. Niekiedy rozważania wykraczają poza unormowania pragmatyk służbowych w celu ustalenia, czy regulacje międzynarodowe, unijne oraz konstytucyjne są stosowane w omawianym zakresie. Następnie na podstawie wybranych pragmatyk służbowych możliwa jest egzemplifikacja szczegółowych rozwiązań.

Przywołani funkcjonariusze oraz żołnierze zawodowi mają status funkcjonariuszy publicznych, gdyż w związku z wykonywaniem zadań służbowych korzystają z ochrony przewidzianej w ustawie z 6.06.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2024 r. poz. 17).

Tematyka niniejszej publikacji obejmuje najważniejsze elementy stosunku służbowego, w jakim pozostają funkcjonariusze służb mundurowych oraz żołnierze zawodowi. Praca omawia nawiązanie stosunku służbowego, w tym jego strony, przekształcenie oraz ustanie stosunku służbowego. Ponadto analizie poddano uprawnienia funkcjonariuszy i żołnierzy zawodowych, takie jak uposażenie oraz inne świadczenia pieniężne z tytułu pełnienia służby, poszczególne rodzaje urlopów, uprawnienia socjalne, uprawnienia rodzicielskie, uprawnienia w zakresie równego traktowania w zatrudnieniu oraz występowania mobbingu. Z kolei wśród obowiązków omówiono zagadnienie czasu służby, obowiązek poddania się ocenie okresowej oraz pozostałe obowiązki funkcjonariuszy i żołnierzy zawodowych. Przedmiotem opracowania jest także instytucja odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy oraz odpowiedzialności dyscyplinarnej. Oprócz wymienionych zagadnień z obszaru indywidualnych spraw funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych, przedstawiono zbiorowe prawo zatrudnienia administracyjnoprawnego, a także niezwykle istotne z punktu widzenia realizacji uprawnień i obowiązków funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych kwestie rozstrzygania sporów. Równie ważne są zaprezentowane w pracy zagadnienia ogólnoteoretyczne, jak charakter prawny stosunku służbowego oraz funkcje zatrudnienia administracyjnoprawnego.

W oddawanej do rąk czytelnika książce przedmiotem analizy są zagadnienia najistotniejsze dla teorii i praktyki. Tego rodzaju heterogeniczne ujęcie tematu ma zakorzenienie w dyrektywie kompleksowości badań dogmatycznych. Zamierzeniem zespołu autorskiego było przygotowanie wszechstronnego i zarazem przystępnego opracowania. Zawiera ono omówienie nie tylko obowiązujących przepisów, lecz również dorobku judykatury oraz nauki prawa administracyjnego i prawa pracy. Zamieszczone w nim zapatrywania są wyrazem indywidualnych poglądów autorów. W autonomiczny sposób, w ramach uzgodnionej konwencji metodologicznej, decydowali oni o przedstawieniu poszczególnych zagadnień merytorycznych.

W swych założeniach książka jest skierowana do szerokiego kręgu czytelników. Mamy tu na myśli zarówno funkcjonariuszy służb mundurowych, jak i pracowników obsługujących te służby oraz związkowców w nich działających. Żywimy nadzieję, że okaże się ona użyteczna także w procesie dydaktycznym, ułatwia bowiem przygotowanie do egzaminów, kolokwiów, zajęć seminaryjnych oraz zebranie materiałów do prac dyplomowych. Dla autorów byłoby źródłem osobistej satysfakcji, gdyby monografia ta okazała się pożytecznym narzędziem umacniającym funkcjonowanie państwa prawa w stosunkach służbowych o charakterze administracyjnoprawnym.

Krzysztof W. Baran, Jarosław Dobkowski, Wioletta Witoszko

Kraków–Olsztyn–Białystok, 23 listopada 2023 r.