Stasiak Jarosław, Zwolnienie od kosztów sądowych
Zwolnienie od kosztów sądowych
Wprowadzenie
Ustawodawca polski uregulował zwolnienie od kosztów sądowych w ustawie z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.). Przepisy tej ustawy obowiązują od2 marca 2006 r., a zatem przez stosunkowo niedługi okres czasu. Mimo to były one kilkakrotnie zmieniane, co uzasadnia tezę, iż regulacja zwolnienia od kosztów w postępowaniu cywilnym nie jest ostateczna i można, a niekiedy należy postulować jej kolejne zmiany.
Zasadniczym zadaniem prac nad ustawą jest poszukiwanie celów, jakie powinny spełniać przepisy o zwolnieniu od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym ze względu na pełnione przez nie funkcje. Następnie zaś konieczna jest weryfikacja, w jakim stopniu aktualna regulacja zwolnienia od kosztów postępowania cywilnego spełnia wspomniane wymagania. Chodzi w szczególności o odpowiedź na pytanie, czy możliwe jest takie udoskonalenie regulacji zwolnienia od kosztów sądowych, aby jej cele określone przez funkcje kosztów postępowania cywilnego były spełnione w większym stopniu, niż czynią to aktualnie obowiązujące przepisy.
Cztery rozdziały pracy poświęcam aktualnej regulacji zwolnienia od kosztów sądowych w Polsce, praktyce stosowania przepisów regulujących tą instytucję oraz powstającym na tym tle wątpliwościom.
W kolejnym rozdziale porównuję obowiązujące w Polsce przepisyo zwolnieniu od kosztów sądowych z odpowiednią regulacją w Republice Federalnej Niemiec. Zamiar powyższy jest związany ze znacznym podobieństwem polskiej regulacji zwolnienia od kosztów sądowychw d.k.p.c. z przepisami ZPO. Odmienne warunki społeczne i ustrojowe doprowadziły do powstania dwóch różnych sposobów unormowania kwestii równego dostępu do wymiaru sprawiedliwości w dwóch państwach, w których obowiązują zasada społecznej gospodarki rynkowej i zasada państwa socjalnego, uregulowane odpowiednio w art. 20 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. i art. 20 ust. 1 Konstytucji Republiki Federalnej Niemiec z 23 maja 1949 r. Obie te regulacje, mimo daleko idących odrębności, wykazują nadal wiele cech wspólnych.
W ostatnim rozdziale proponuję zmiany umożliwiające usprawnienie postępowania w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych zarówno co do zadań określanych przez funkcje kosztów postępowania cywilnego, jak i ze względu na potrzeby praktyczne, głównie szybkość postępowania. Wszystkie z proponowanych zmian przeszły pozytywną weryfikację w Niemczech i uprawnionym jest postulowanie wprowadzenia ich w Polsce.
Na samym końcu pracy publikuję wzór wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych jako pomoc w otrzymaniu zwolnienia od kosztów sądowych przez czytelnika w postępowaniu cywilnym.
RozdziałIFunkcje kosztów postępowania cywilnego a zwolnienie od kosztów sądowych
Postępowania cywilnego nie da się przeprowadzić bez ponoszenia jakichkolwiek kosztów, które muszą przez kogoś zostać pokryte .W pierwszym rzędzie do ich poniesienia zobowiązane jest oczywiście państwo . Postępowanie cywilne nie będzie jednak i nie powinno być dla jego uczestników zupełnie bezpłatne, gdyż prowadziłoby to w dłuższej perspektywie czasowej do uprzywilejowania podmiotów dysponujących dużym potencjałem finansowym . Ze względu na skalę wydatków związanych z działalnością wymiaru sprawiedliwości przyjęcie bezpłatnego postępowania cywilnego mogłoby prowadzić również do zakłóceń w funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości, a także do demoralizacji społeczeństwa i zalania sądów sprawami błahymi i niepewnymi co do rezultatu . Konieczne zatem jest obciążenie stron postępowania pewnym ryzykiem finansowym prowadzenia postępowania cywilnego, tak aby uczestnictwa w tym postępowaniu nie traktowały zupełnie dowolnie. W związku z tym koszty sądowe często są określane w doktrynie...
Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX