0112-KDIL2-1.4011.1163.2021.2.KF - Ustalenie skutków podatkowych ustanowienia służebności gruntowej

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 grudnia 2021 r. wpłynął Pani wniosek z 20 grudnia 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych ustanowienia służebności gruntowej. Uzupełniła go Pani - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 8 marca 2022 r. (wpływ 8 marca 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Z tytułu zawarcia umowy służebności gruntowej przejścia, przejazdu oraz lokalizacji sieci wodociągowej, na działce wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego, która w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego została oznaczona jako droga, zostało ustalone wynagrodzenie miesięczne płatne od 2021 r. do wygaśnięcia umowy. W wyniku zawarcia służebności, nieruchomość przestała spełniać funkcje rolnicze, z uwagi na intensywność korzystania z nieruchomości przez ciężki sprzęt oraz prace ziemne. Od tego momentu nieruchomość przestała być zgłaszana do dopłat z (...).

Zgodnie z informacjami zawartymi w biuletynie wydawanym przez (...), nieruchomość (opis dotyczy właśnie tej działki), od ul. (...) w miejscowości (...) granicząca z miejscowością (...), na mocy porozumienia między (...) a inwestorem ((...) - także strona umowy służebności), proces budowy drogi i jej koszt został podzielony między samorządem a sektorem prywatnym w postaci zaprojektowania drogi przez (...) i wykonania jej przez podmiot prywatny. (...) w ostatnim czasie zawiera wiele porozumień z sektorem prywatnym, w celu przyśpieszenia inwestycji istotnych dla celu publicznego, które są w zakresie kompetencji samorządu.

Umowa służebności została zawarta na czas określony, tj. umowa wygasa po spełnieniu dwóch warunków jednocześnie: uprawomocnienie decyzji (...) (zezwolenie na inwestycje drogową) oraz wejście w życie uchwały o nadaniu kategorii drogi publicznej. (...) wywłaszczeniem przejmie nieruchomość, której dotyczy służebność gruntowa.

Ponadto w piśmie stanowiącym uzupełnienie wniosku doprecyzowała Pani opis sprawy udzielając odpowiedzi na następujące pytania:

Czy przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego dotyczy Pani indywidualnej sprawy podatkowej, czy to Pani jest właścicielem (posiadaczem) działki, na której ustanowiono służebność gruntową?

Na dzień zawarcia umowy służebności, była Pani współwłaścicielem nieruchomości, która dotyczy interpretacji podatkowej, tj. dz. ew. (...). (W dniu (...) lipca 2021 r. (...) wydał decyzję opatrzoną rygorem natychmiastowej wykonalności, o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pod nazwą (...). Decyzja stała się ostateczna z dniem (...) sierpnia 2021 r. Następnie Uchwałą (...) z (...) stycznia 2022 r. nr (...) działka ew. (...) stała się drogą publiczną.)

Czy działka, na której ustanowiono służebność gruntową, wchodzi w skład gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów ustawy o podatku rolnym?

Na dzień zawarcia umowy służebności, nieruchomość, która dotyczy interpretacji podatkowej (działka ew. (...)) wchodziła w skład gospodarstwa rolnego. Z tego tytułu była wydana decyzja w sprawie ustalenia wysokości należnego zobowiązania podatkowego w formie łącznego zobowiązania pieniężnego za rok m.in. 2020 i 2021. Podatek został opłacony.

Czy umowa ustanowienia służebności gruntowej została zawarta z podmiotem uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia inwestycji dotyczącej budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej lub budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami?

Nie. Jednak wg biuletynu informacyjnego (...) z wiosny 2021 (...) wynika (...)" (...) Pod koniec marca ruszyła budowa 2 obiektów w (...), obok (...). (...) o powierzchni (...) m² powstanie przy samej trasie w pobliżu węzła (...). Dzięki zawartemu porozumieniu drogowemu, to inwestor na własny koszt wybuduje ok. (...) drogi, a cały ruch do nowych obiektów odbędzie się z pominięciem obszarów zabudowanych. (...) Pierwszym przykładem jest współpraca z (...), inwestującym w tereny przemysłowe na pograniczu (...). Zawarto porozumienie, na mocy którego (...) wykona projekt budowlany drogi, a firma (...) wybuduje kilkaset metrów drogi asfaltowej z chodnikiem, rowem oraz oświetleniem, od ulicy (...). Jest to idealny przykład tego, że inwestor wnosi wartość dodaną, nie obciążając aktualnego budżetu (...) i właściwie po oddaniu do użytku przez inwestora, zasili ona budżet (...). (...)". Należy podkreślić, że ta informacja dotyczy dz. ew. (...). Umowa służebności przejścia, przejazdu oraz budowy sieci wodociągowej, została zawarła właśnie z (...). Należy podkreślić, że pewne prace z tytułu budowy drogi wg Pani oceny zostały dokonane przed wydaniem decyzji opatrzonej rygorem natychmiastowej wykonalności, o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. (W załączeniu zdjęcia przed zawarciem umowy służebności i w czasie jej trwania). Stąd przyjmując tezę, że (...) działa w imieniu samorządu, to opłata za służebność powinna być wg Pani traktowana jako forma odszkodowania, czyli nieopodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przecież budowa dróg jest celem publicznym samorządu.

Dodatkowo wskazała Pani, że w rejestrze umów (...) za rok 2020 poz. (...) jest umowa z dnia (...) listopada 2020 w sprawie (...) zawarta z (...) z wartością zamówienia (...). Należy podkreślić, że umowa służebności została zawarta w grudniu 2020 r. Kolejna umowa w rejestrze umów (...) za rok 2021 poz. (...) zawarta (...) lutego 2021 r. z (...) w sprawie (...). Wartość zamówienia "nie dotyczy".

Pytanie

Czy od opisanej sytuacji należy się podatek dochodowy od osób fizycznych, który należy wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym?

Pani stanowisko w sprawie

W Pani ocenie, podatek dochodowy się nie należy.

Na podstawie telefonicznego zapytania w US w okolicy 11 grudnia 2020 r., od tej służebności nie należy się podatek dochodowy od osób fizycznych. Należny jest jedynie podatek od czynności cywilno-prawnych (p.c.c.), który płaci jedna ze stron aktu notarialnego. Na podstawie zapytania na infolinię Krajowej Administracji Skarbowej, która była 11 grudnia 2020 r. lub w okolicy tej daty, w tym przypadku należny jest podatek od czynności cywilnoprawnych, natomiast nie należy się podatek dochodowy.

Podatek od czynności cywilno-prawnych został pobrany przez notariusza w dniu 22 grudnia 2020 r., tj. w dniu zawarcia umowy o ustanowieniu służebności.

Na podstawie przedstawionych aktów notarialnych (umowa przedwstępna umowy o ustanowieniu służebności, umowa o ustanowieniu służebności, zmiana umowy o ustanowieniu służebności) w Urzędzie Skarbowym w I kwartale 2021 r. ustnie potwierdzono, że w tym przypadku podatek dochodowy nie jest należy - art. 21 ust. 1 pkt 120 i 120a Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ww. ustawy:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści tego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie w pkt 9 wskazano inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użyty we wskazanym przepisie zwrot "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy bowiem mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Otrzymane przez Panią świadczenie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie świadczenia uzyskiwane przez podatnika podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 analizowanej ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

W przedmiotowej sprawie, aby ocenić Pani stanowisko koniecznym jest dokonanie analizy art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten stanowi, że:

Wolne od podatku dochodowego są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:

c) szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie - w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r. poz. 1990 oraz z 2021 r. poz. 11, 234 i 815).

Z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że takie odszkodowanie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego, gdy łącznie spełnione są następujące warunki:

- otrzymuje je posiadacz gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego,

- odszkodowanie zostaje wypłacone z tytułu ustanowienia służebności gruntowej,

- podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów prowadzi na gruntach wchodzących w skład gospodarstwa rolnego inwestycję związaną z budową urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa jest w art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami,

- źródłem odszkodowania jest wyrok sądowy lub umowa (ugoda) zawarta między stronami.

Zatem ww. zwolnienie przysługuje tylko i wyłącznie posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, którego to pojęcia ustawa o podatku dochodowym nie definiuje. W celu wyjaśnienia tej kwestii odsyła jednak, zgodnie z dyspozycją art. 2 ust. 4 ww. ustawy, do przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 333).

Stosownie do art. 1 ww. ustawy:

Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

Natomiast art. 2 ust. 1 ustawy o podatku rolnym stanowi, że:

Za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o których mowa w art. 1, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

Należy więc podkreślić, że gospodarstwem rolnym w myśl ustawy o podatku rolnym są grunty o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy. Grunty np. z uwagi na ich różne położenie nie muszą stanowić zorganizowanej całości. Takie rozumienie gospodarstwa rolnego powoduje m.in., że za gospodarstwo należy uznać grunty o powierzchni przekraczającej 1 ha, nawet wówczas, gdy nie istnieje pomiędzy nimi żadna więź ekonomiczna. Jedynym elementem łączącym grunty jest osoba właściciela tego gruntu.

Służebność gruntowa, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uregulowana została w art. 285 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.). Zgodnie z § 1 tego przepisu:

Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

Służebność gruntowa jest ograniczonym prawem rzeczowym, polegającym na korzystaniu z cudzej nieruchomości w oznaczonym zakresie. Nieruchomość może zostać obciążona na rzecz właściciela innej nieruchomości (tzw. nieruchomości władnącej) - bądź przez przyznanie mu prawa do korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej (np. przechodzenia lub przejazdu przez grunt, korzystania ze znajdującego się na nim źródła wody itd.), bądź przez ograniczenie właściciela nieruchomości obciążonej w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań (np. wznoszenia budynków lub sadzenia drzew ponad pewną wysokość) albo wykonywania określonych uprawnień względem nieruchomości władnącej. Służebność może powstać w wyniku różnych zdarzeń prawnych m.in. orzeczenia sądu, decyzji administracyjnej, na podstawie umowy. Umowa taka jest zawierana pomiędzy właścicielem nieruchomości obciążonej (jego oświadczenie musi być złożone w formie aktu notarialnego), a właścicielem nieruchomości władnącej. Służebność może być ustanowiona za wynagrodzeniem lub nieodpłatnie.

Natomiast zgodnie z art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2021 r. poz. 1899 z późn. zm.):

Przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się budowę drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych.

Z analizy treści wniosku oraz jego uzupełnienia wynika, że jako współwłaściciel działki gruntu, wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego, zawarła Pani umowę służebności gruntowej przejścia, przejazdu oraz lokalizacji sieci wodociągowej. Umowa służebności gruntowej została zawarta w związku z budową na ww. działce drogi publicznej. W umowie zostało ustalone miesięczne wynagrodzenie płatne od 2021 r. do wygaśnięcia umowy.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że wynagrodzenie, które otrzymała Pani za ustanowienie służebności gruntowej na gruncie wchodzącym w skład gospodarstwa rolnego, w związku z budową drogi, korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

W związku z załączeniem przez Panią dokumentów wyjaśniamy, że wydając interpretację indywidulną, nie przeprowadzamy postępowania dowodowego w związku z czym nie dokonujemy analizy i oceny dokumentów, a jedynie opieramy się na przedstawionym we wniosku stanie faktycznym lub zdarzeniu przyszłym.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

* Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

* Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

* w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

* w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.).