0113-KDIPT2-1.4011.905.2021.5.MAP - Ugoda sądowa w sprawie rozliczeń konkubentów jako niegenerująca przychodu w PIT

Szanowny Panie,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 września 2021 r. wpłynął Pana wniosek z 17 września 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełnił go Pan - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 3 grudnia 2021 r. (wpływ 10 grudnia 2021 r.). Kolejne uzupełnienie wniosku wpłynęło 16 lutego 2022 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Od 2012 r. do grudnia 2019 r. pozostawał Pan w nieformalnym związku, z którego posiada Pan dwójkę małoletnich dzieci (córkę urodzoną w 2016 r. oraz syna urodzonego w 2017 r.).

W trakcie trwania związku wyłożył Pan znaczne kwoty na zakup, remont, wyposażenie i utrzymanie zakupionej przez swoją byłą partnerkę ("Była Partnerka") nieruchomości (lokalu mieszkalnego), a ponadto uregulowanie innych opłat, kosztów i wydatków. Lokal został zakupiony wyłącznie przez Byłą Partnerkę, która na dzień złożenia wniosku pozostaje jedyną właścicielką wymienionej nieruchomości. Kredyt zaciągnęła tylko Była Partnerka, co miało również znaczenie z perspektywy rentowności działalności gospodarczej prowadzonej przez Pana. Pozostała część ceny z tytułu zakupu nieruchomości pochodziła z Pana środków. Ponadto, pokrył Pan koszty zakupu nieruchomości (np. wynagrodzenie notariusza), sfinansował koszty remontu i wyposażenia lokalu, pokrywał koszty kredytu (np. ubezpieczenie kredytu). Łączna wartość wydatkowanych na ten cel środków należących do Pana, a przysparzających korzyści Byłej Partnerce, wyniosła 167 066 zł 72 gr (sto sześćdziesiąt siedem tysięcy sześćdziesiąt sześć złotych i siedemdziesiąt dwa grosze). Ponadto, poniósł Pan dalsze koszty związane z pokryciem eksploatacji użytkowanego przez Byłą Partnerkę samochodu, kosztów zagranicznych wyjazdów stron, partycypacji w imprezach i uroczystościach rodziny Byłej Partnerki oraz dawanych przez nią prezentów w łącznej kwocie 33 634 zł 66 gr. Zawezwał Pan Byłą Partnerkę do próby ugodowej co do zwrotu ww. należności, przy czym postępowanie pojednawcze przed Sądem Rejonowym w..., I Wydział Cywilny o sygn. akt... nie zakończyło się zawarciem ugody.

Finalnie, zawarł Pan z Byłą Partnerką w dniu 30 kwietnia 2021 r. ugodę pozasądową (nie toczyło się żadne postępowanie o ww. należności), w której jej strony:

10 grudnia 2021 r. uzupełnił Pan wniosek, na wezwanie Organu i wskazał, że wartość poczynionych nakładów została ustalona w oparciu o rzeczywiste koszty zakupu towarów i usług poniesione przez Pana i wykazane na fakturach i innych dokumentach rozliczeniowych z wykonawcami. Z uwagi na upływ czasu nie posiada Pan wszystkich dokumentów dotyczących ww. kosztów. Nadmienił Pan, że Była Partnerka nie wnosiła zastrzeżeń co do wysokości ustalonych kosztów. W łącznej wartości nakładów nie zawarł Pan kosztów swojej pracy. Nakłady obejmują wyłącznie koszty zakupu towarów i usług od osób trzecich. Uzyskuje Pan przychody z następujących źródeł: przed 2020 r. - z tytułu prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej, od 2020 r. - z tytułu wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji prezesa zarządu. Sp. z o.o. (wynagrodzenie na podstawie powołania) oraz prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej. Z Byłą Partnerką został sporządzony w formie pisemnej dokument zatytułowany jako "ugoda". Z treści dokumentu wynika, że to Pan zgodził się na zapłatę kwoty 70 000 złotych w 7 ratach i zrezygnował z dalszych roszczeń wobec Byłej Partnerki. Tym samym, w Pana ocenie rzeczona ugoda zawiera zwolnienie z długu Byłej Partnerki, o którym mowa w art. 508 ustawy - Kodeks cywilny.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 11 lutego 2022 r. wskazał Pan, że zwolnienie z długu byłej partnerki nastąpiło na podstawie umowy z 30 kwietnia 2021 r., w której w Pana ocenie, zawarto zwolnienie z długu byłej partnerki, o którym mowa w art. 508 Kodeksu cywilnego.

Zwolnienie z długu nie stanowiło zatem darowizny. Wskazał Pan, że ponieważ nie zawarł Pan z byłą partnerką umowy darowizny, to nie może podać tym samym daty jej zawarcia.

Podkreśla Pan, że podstawą zwolnienia z długu byłej partnerki jest umowa z 30 kwietnia 2021 r., będąca ugodą w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego z elementem przewidzianego w art. 508 kodeksu cywilnego zwolnienia z długu.

Zwracam Pan uwagę na fakt, że obowiązkiem wnioskodawcy jest przedstawienie we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego (art. 14b § 3 ustawy Ordynacji podatkowej). Ocena prawna pozostaje natomiast w gestii organu wydającego interpretację.

Pytania:

1. Czy otrzymanie przez Pana od Byłej Partnerki środków pieniężnych w kwocie 70 000 zł w 7 ratach płatnych corocznie, na podstawie ugody pozasądowej zawartej w celu rozliczenia roszczeń Pana wobec Byłej Partnerki z tytułów szczegółowo opisanych w ww. wniosku o zawezwanie do próby ugodowej i w korespondencji mailowej (z tytułu roszczenia o zwrot Korzyści Majątkowej), stanowi przychód (dochód) opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

2. Czy w związku z zawarciem przez Pana z Byłą Partnerką ugody pozasądowej przewidującej, że rozliczenie Korzyści Majątkowej w rozumieniu ugody, tj. wypłata kwoty 70 000 zł przez Byłą Partnerkę na Pana rzecz, wyczerpuje wszelkie roszczenia Pana wobec Byłej Partnerki z tytułów szczegółowo opisanych w ww. wniosku o zawezwanie do próby ugodowej i w korespondencji mailowej (z tytułu roszczenia o zwrot Korzyści Majątkowej), w sytuacji, gdy kwota całkowitego przysporzenia na rzecz Byłej Partnerki ze strony Wnioskodawcy wynosiła rzeczywiście 200 683 zł 38 gr złotych, ciążą na Panu obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych od osiągniętego przez Byłą Partnerkę przychodu (dochodu) z tytułu umorzonej części zobowiązań Byłej Partnerki o łącznej wartości 130 683 zł 38gr?

Pana stanowisko w sprawie

Ad. 1.

Uważa Pan, że otrzymanie przez Pana od Byłej Partnerki środków pieniężnych w kwocie 70 000 zł w 7 ratach płatnych corocznie na podstawie ugody pozasądowej zawartej w celu rozliczenia Pana roszczeń wobec Byłej Partnerki z tytułów szczegółowo opisanych we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej i w korespondencji mailowej (z tytułu roszczenia o zwrot Korzyści Majątkowej), nie będzie stanowiło przychodu (dochodu) opodatkowanego podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm. - dalej "u.p.d.o.f."), przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na potrzeby złożonego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej istotne znaczenie ma prawidłowe zrozumienie powyższego przepisu, szczególnie w zakresie zwrotu "otrzymane (...) pieniądze". W nauce prawa wskazano, że: "w przypadku wartości pieniężnych istotne są te otrzymane lub chociaż pozostawione do dyspozycji w danym roku. Chodzi przy tym o świadczenia o charakterze definitywnym, bezzwrotnym, powodującym wzbogacenie podatnika." (R. Kowalski, komentarz do art. 11 u.p.d.o.f. (w:) R. Kowalski. PIT. Komentarz do wybranych przepisów, LEX/el. 2020).

W Pana ocenie, konstrukcja zwrotu świadczenia, z uwagi na bezpodstawne wzbogacenie przemawia za uznaniem kwot, które ma Pan otrzymać od Byłej Partnerki, za pieniądze, które nie powodują wzbogacenia podatnika. Jest tak, gdyż pieniądze te wchodziły w skład Pana majątku, następnie zostały przetransferowane do majątku Byłej Partnerki, a obecnie, z uwagi na treść przepisu art. 405 ustawy - Kodeks cywilny w zw. z art. 410 § 1 § i § 2 Kodeksu cywilnego, mają wrócić do pierwotnego ich dysponenta. W rezultacie, nie powiększa swojego majątku, lecz odzyskuje jego pierwotny stan, sprzed spełnienia świadczenia, które stało się nienależne.

Zgodnie z art. 405 ustawy - Kodeks cywilny, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

W myśl art. 410 § 1 Kodeksu cywilnego, przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.

Stosownie do treści art. 410 § 2 ww. ustawy, świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Stosowanie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu do stosunków pomiędzy byłymi konkubentami jest aprobowane w orzecznictwie. Wskazał Pan na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 maja 2018 r., sygn. akt V ACa 724/17, w którym stwierdzono, że: "zerwanie konkubinatu stanowi odpadnięcie podstawy prawnej dokonanego przez powódkę świadczenia, które doprowadziło do wzbogacenia pozwanego, zatem uprawnione jest oparcie roszczenia na treści art. 410 k.c. Ustanie konkubinatu definitywnie uniemożliwia realizację wspólnego celu jakim było pozostawanie w związku, co pozwala odwołać się do konstrukcji świadczenia nienależnego, z uwagi na nieosiągnięcie zamierzonego przez strony celu świadczenia (condictio causa data causa non secuta)."

W związku z powyższym nie budzi wątpliwości, że w przedstawionym stanie faktycznym ma Pan roszczenie do Byłej Partnerki o zapłatę w wysokości ściśle określonej w ugodzie. Kompetencja do modyfikowania stosunków prawnych pomiędzy podmiotami prawa cywilnego wynika z art. 917 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym: "przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać."

Ugoda zawarta pomiędzy Panem, a Pana Byłą Partnerką nie zmienia charakteru Pana wierzytelności (jako mającej podstawę w bezpodstawnym wzbogaceniu), a jedynie konkretyzuje jej wysokość i termin zapłaty.

Uważa Pan, że skoro otrzyma Pan pieniądze od Byłej Partnerki z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, to nie sposób stwierdzić, że po Pana stronie powstał przychód (dochód) podlegający opodatkowaniu.

Na poparcie swojego stanowiska wskazał Pan na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 marca 2017 r., sygn. akt II FSK 164/15, w którym stwierdzono, co następuje: "o tym, że dokonany na podstawie art. 405 i art. 406 k.c. zwrot korzyści z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia nie może zostać zaliczony do przychodów z innych źródeł przychodów przesądza zwrotny charakter tego świadczenia. Skoro bowiem zwrot z tytułu bezpodstawnego świadczenia nie może zostać uznany za przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., to odpada konieczność analizy, do którego ze źródeł przychodów powinien zostać zaliczony. (...) Ponownie podkreślić należy, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym mającym konkretny wymiar finansowy. Tym samym, podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe. W tym wypadku brak tego rodzaju przysporzenia, a jedynie zwrot korzyści na rzecz zubożonego przez bezpodstawnie wzbogaconego, przesądza o tym, że do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie zalicza się kwot uzyskanych z tytułu tego rodzaju zwrotu."

Ponadto, wskazał Pan na wydaną przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej interpretację indywidualną w dniu 10 października 2019 r., Nr 0113-KDIPT3.4011.389.2019.1.ASZ, w której stwierdzono, że: "mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony opis stanu faktycznego stwierdzić należy, że zasądzona wyrokiem Sądu na rzecz Wnioskodawczyni kwota pieniężna, stanowiąca zwrot poniesionych nakładów na budowę domu stanowiącego własność byłego męża, w części odpowiadającej kosztom faktycznie poniesionym przez Wnioskodawczynię, nie stanowi po Jej stronie przysporzenia majątkowego, a tym samym nie spowoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych."

Uzupełniając wniosek dodał Pan, że otrzymanie przez Pana od Byłej Partnerki środków pieniężnych w kwocie 70 000 zł w 7 ratach płatnych corocznie na podstawie ugody pozasądowej zawartej w celu rozliczenia Pana roszczeń wobec Byłej Partnerki, nie będzie stanowiło przychodu (dochodu) opodatkowanego podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż odzyska Pan w ten sposób tylko zwrot części tych wydatków, które poniósł na rzecz Byłej Partnerki. Uważa Pan, że brak zatem będzie realnego przysporzenia, skoro otrzymana kwota będzie znacząco niższa od kwoty wydatkowanej.

Ad. 2.

W Pana ocenie, w związku z zawarciem przez Pana z Byłą Partnerką ugody pozasądowej przewidującej, że rozliczenie Korzyści Majątkowej w rozumieniu ugody, tj. wypłata kwoty 70 000 zł przez Byłą Partnerkę na Pana rzecz, wyczerpuje wszelkie Pana roszczenia wobec Byłej Partnerki z tytułów szczegółowo opisanych we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej i w korespondencji mailowej (z tytułu roszczenia o zwrot Korzyści Majątkowej), w sytuacji, gdy kwota całkowitego przysporzenia na rzecz Byłej Partnerki z Pana strony wynosiła rzeczywiście 200 683 zł 38 gr, nie ciążą na Panu obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych od osiągniętego przez Byłą Partnerkę przychodu (dochodu) z tytułu umorzonej części zobowiązań Byłej Partnerki, o łącznej wartości 130 683 zł 38 gr.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wskazał Pan, że nie ulega wątpliwości, że na kanwie przedstawionego stanu faktycznego Była Partnerka miała wobec Pana dług w wysokości przeszło 200 000 zł, natomiast po zawarciu ugody, dług ten został zredukowany do kwoty 70 000 zł. Strony mogły w ten sposób ukształtować istniejący pomiędzy nimi stosunek prawny, a to na podstawie art. 508 i art. 917 ustawy - Kodeks cywilny.

Wierzyciel może bowiem zwolnić dłużnika z długu także częściowo (art. 508 Kodeksu cywilnego) w szczególności może to mieć miejsce w ugodzie (art. 917 ww. ustawy).

Zwolnienie z długu (umorzenie zobowiązania) wywiera jednakże skutki nie tylko w obszarze prawa cywilnego, lecz również podatkowego. Na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych takie zdarzenie stanie się bowiem źródłem nieodpłatnego świadczenia, które jest zaliczane do przychodów.

Tak też wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 listopada 2019 r., sygn. akt II FSK 3728/17: "pojęcie "nieodpłatnego świadczenia", użyte w art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f., jak również w art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 oraz art. 21 ust. 1 pkt 68 u.p.d.o.f. nie zostało zdefiniowane w tej ustawie, ale ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono nie tylko świadczenie w cywilistycznym znaczeniu (działanie lub zaniechanie na rzecz innej strony - art. 353 k.c), ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (por. uchwała NSA z 18 listopada 2002 r., sygn. akt FPS 9/02, uchwała NSA z 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/6, uchwała NSA z 24 maja 2010 r., sygn. akt II FPS 1/10. opubl. CBOSA)".

Wskazał Pan także na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 stycznia 2016 r., sygn. akt II FSK 2805/13, w którym stwierdzono, że: "umorzenie przez bank części długu skarżącego, a więc rezygnacja banku z należnej mu konkretnej kwoty, stanowi dla skarżącego (dłużnika) nieodpłatne świadczenie banku na jego rzecz. Z chwilą umorzenia długu (jego części) skarżący uzyskuje przychód, w rozumieniu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., stanowiący wartość innych nieodpłatnych świadczeń ze źródła, o którym mowa wart. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. Podkreślić należy, że przychodem są nie tylko aktywa zwiększające majątek podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów."

Uważa Pan, że do przedstawionego stanu faktycznego nie ma zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 125 u.p.d.o.f., z uwagi na brak odpowiedniego stopnia pokrewieństwa pomiędzy Panem a Byłą Partnerką.

W konsekwencji, w Pana ocenie, Była Partnerka wskutek zawarcia ww. ugody osiągnęła przychód (dochód) w zakresie umorzonej części zobowiązań Byłej Partnerki, o łącznej wartości 130 683 zł 38 gr, który to przychód (dochód) podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Uważa Pan, że brak jest jednak przepisów zobowiązujących Pana do pełnienia funkcji płatnika podatku dochodowego, jaki jest należny od przychodu w postaci nieodpłatnego świadczenia, który powstanie po stronie Byłej Partnerki w ww. okolicznościach. W konsekwencji, to obowiązkiem Byłej Partnerki będzie samodzielne rozliczenie podatku z tytułu umorzenia części jej zobowiązań na podstawie ww. ugody.

Uzupełniając wniosek dodał Pan, że w związku z zawarciem z Byłą Partnerką ugody pozasądowej, na nie ciążą na Panu obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych od osiągniętego przez Byłą Partnerkę przychodu (dochodu) z tytułu umorzonej części zobowiązań Byłej Partnerki o łącznej wartości 130 683 zł 38 gr.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z powyższego wynika zatem, że podstawową zasadą podatku dochodowego od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania.

Jednak, aby zastosowanie mogły znaleźć postanowienia ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w konkretnej sytuacji, u podatnika musi powstać przychód. Następnie przychód ten musi mieścić się w katalogu źródeł przychodów zdefiniowanych w ustawie podatkowej.

Dodatkowo przychód ten nie może podlegać wyłączeniu od opodatkowania - stosownie do przepisów art. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak bowiem stanowi art. 2 ust. 1 pkt 3 tej ustawy, przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze, czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też, gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się - co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie - że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 cyt. ustawy, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

W treści art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zostały określone źródła przychodów, gdzie m.in. wymienia się inne źródła (pkt 9).

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 wyżej powołanej ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użyty w zacytowanym przepisie zwrot "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i należy do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Katalog przychodów zaliczanych do innych źródeł nie stanowi katalogu zamkniętego, zawiera bowiem jedynie przykładowe wskazanie przychodów zaliczanych do tego źródła. Zatem, o przychodzie można mówić wtedy, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Tak więc podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega zatem dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym mającym konkretny wymiar finansowy.

Wobec tego do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie zalicza się kwot uzyskanych z tytułu różnego rodzaju zwrotów nakładów własnych poczynionych za inny podmiot, pod warunkiem, że ów zwrot rzeczywiście odpowiada kwocie uprzednio poniesionych nakładów.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w trakcie trwania związku z Byłą Partnerką wyłożył Pan znaczne kwoty na zakup, remont, wyposażenie i utrzymanie zakupionej przez Byłą Partnerkę lokalu mieszkalnego, a ponadto uregulowanie innych opłat, kosztów i wydatków. Łączna wartość wydatkowanych na ten cel środków należących do Pana, a przysparzających korzyści Byłej Partnerce, wyniosła 167 066 zł 72 gr. Ponadto, poniósł Pan dalsze koszty związane z pokryciem eksploatacji użytkowanego przez Byłą Partnerkę samochodu, kosztów zagranicznych wyjazdów stron, partycypacji w imprezach i uroczystościach rodziny Byłej Partnerki oraz dawanych przez nią prezentów w łącznej kwocie 33 634 zł 66 gr. W dniu 30 kwietnia 2021 r. zawarł Pan z Byłą Partnerką ugodę pozasądową. Z treści zawartej ugody wynika, że zgodził się Pan na zapłatę kwoty 70 000 zł tytułem zwrotu Korzyści Majątkowej przez Byłą Partnerkę w 7 ratach i zrezygnował z dalszych roszczeń wobec Byłej Partnerki. Rzeczona ugoda zawiera zwolnienie z długu Byłej Partnerki, o którym mowa w art. 508 ustawy - Kodeks cywilny. Podkreślił Pan, że zwolnienie z długu nie stanowiło darowizny. Podstawą zwolnienia z długu Byłej partnerki była umowa z 30 kwietnia 2021 r., będąca ugodą w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego.

Kwestia podziału majątku pomiędzy osobami pozostającymi w związku nieformalnym (konkubinacie) stanowiła przedmiot orzecznictwa Sądu Najwyższego. Wskazuje się w nim, że problem rozliczeń majątkowych po ustaniu trwałego związku faktycznego nie został uregulowany w ustawie, a zawarte w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym przepisy dotyczące stosunków majątkowych małżeńskich, w tym rozliczeń następujących po ustaniu wspólności, nie mogą znaleźć zastosowania do rozliczeń po ustaniu trwałego związku faktycznego. Konieczność dokonania takich rozliczeń nie budzi przy tym wątpliwości. Zarówno zatem doktryna, jak i orzecznictwo poszukując ich podstawy prawnej, wskazują na następujące możliwości:

- odpowiednie (lub analogiczne) zastosowanie przepisów o wspólności majątkowej małżeńskiej,

- zastosowanie przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych i znoszeniu tej współwłasności,

- zastosowanie przepisów o spółce cywilnej,

- zastosowanie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że wybór jednego ze wskazanych uregulowań powinien być przy tym uzależniony od okoliczności konkretnej sprawy, a także od przedmiotu rozliczeń. W tym kontekście Sąd Najwyższy wyjaśnia, że w przypadku roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z konkubentów na wchodzące w skład wspólnego gospodarstwa przedmioty majątkowe, należące do drugiej z tych osób, zastosowanie znaleźć powinny przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 405 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740, z późn. zm.), kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Z zacytowanego przepisu wynikają trzy podstawowe przesłanki powstania roszczenia o zwrot wzbogacenia, a mianowicie wymaga się, aby:

W literaturze przyjmuje się, że brak podstawy prawnej oznacza uzyskanie korzyści kosztem zubożonego, nieusprawiedliwione przez czynność prawną, przepis ustawy, orzeczenie sądu lub decyzję administracyjną. W tym kontekście za dokonane bez podstawy prawnej uznać należy świadczenie, rozumiane jako nakazane działanie lub zaniechanie dłużnika, będące przedmiotem stosunku obligacyjnego. Świadczenie takie pojawia się więc zawsze jako element istniejącego zobowiązania. Świadczenie jest przedmiotem prawa wierzyciela, sprowadza się do zachowania zgodnego z treścią zobowiązania i polega na zadośćuczynieniu godnemu ochrony interesowi wierzyciela, odpowiadającemu korzyści, jaką ma on odnieść.

Z art. 410 § 1 ustawy - Kodeks cywilny, wynika natomiast, że przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.

Definicja świadczenia nienależnego zawarta została w art. 410 § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Pojęcie "umorzenie zobowiązania" nie zostało jednak zdefiniowane w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dlatego zasadne jest odwołanie się w tym zakresie do reguł wykładni językowej; "umorzenie" wg Słownika Języka Polskiego PWN oznacza: "zmniejszenie lub zlikwidowanie zobowiązania pieniężnego poprzez uzyskanie zrzeczenia się należności przez wierzyciela lub spłatę stopniową długu. Umorzyć dług. Umorzyć podatek, należność". Skutkiem umorzenia jest zmniejszenie lub zlikwidowanie w części lub w całości zobowiązania dłużnika w stosunku do wierzyciela, za jego zgodą, co prowadzi do wygaśnięcia w całości lub w części zobowiązania.

Zgodnie z art. 508 ustawy - Kodeks cywilny, zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Należy dodać, że zwolnienie dłużnika z długu, wymaga umowy stron stosunku zobowiązaniowego, tj. zgodnych oświadczeń woli. Nie jest tu konieczne zachowanie żadnej szczególnej formy tej czynności prawnej, a wola stron może być uzewnętrzniona również w sposób dorozumiany.

Na skuteczne zwolnienie z długu, w myśl art. 508 Kodeksu cywilnego, składają się dwa elementy:

Stosownie do art. 353 § 1 ww. ustawy, zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien żądanie spełnić.

W myśl art. 353 § 2 Kodeksu cywilnego, świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu.

Świadczenie jest zatem przedmiotem stosunku zobowiązaniowego i polegać ono może na podjęciu pewnej aktywności lub na niewykonywaniu pewnych uprawnień, czy czynności.

Instytucja zwolnienia z długu, która została uregulowana w części ogólnej zobowiązań, art. 508 Kodeksu cywilnego, nie stanowi typu umowy. Jej kwalifikacja prawna zależy od przyczyny, dla której wierzyciel decyduje się umniejszyć swój majątek na korzyść dłużnika. Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Oznacza to, że zwolnienie z długu jest czynnością dwustronną o charakterze rozporządzającym, zawartą między wierzycielem, a dłużnikiem.

Z prawnego punktu widzenia, przysporzenia dokonywane są w celu zwolnienia się z istniejącego zobowiązania (causa solvendi), dążenia do uzyskania świadczenia od drugiej strony (causa obligandi vel acquirendi) albo obdarowania (causa donandi). W zależności od przyczyny oraz woli stron umowy, zwolnienie z długu może być nieodpłatne albo odpłatne.

Najczęstszą przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest causa donandi. W tych przypadkach zwolnienie z długu zostaje dokonane przez zawarcie umowy darowizny uregulowanej w przepisach art. 888 i następne Kodeksu cywilnego.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera pojęcia "darowizna", dlatego w tym zakresie odwołać się należy do odpowiednich przepisów ustawy - Kodeks cywilny.

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Z treści art. 890 § 1 ww. ustawy wynika natomiast, że oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Zatem daną czynność można uznać za darowiznę, jeżeli posiada cechy tegoż zobowiązania, tzn. gdy zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu, a ponadto czynność ta musi polegać na nieodpłatnym świadczeniu darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego, pod warunkiem, że czynność ta nie została wymieniona w treści art. 889 ustawy.

Zaznaczyć przy tym należy, że nie każde nieodpłatne zwolnienie z długu będzie dokonane na podstawie umowy darowizny. Zakwalifikowanie czynności nieodpłatnego zwolnienia z długu do konkretnego rodzaju umowy zależy od szczegółowego stanu faktycznego i postanowień tej umowy. Może być ono bowiem uzależnione od spełnienia określonych przesłanek lub stanowić część szerszego porozumienia lub ugody.

Należy uznać, że skoro jak sam Pan wskazał zwolnienie z długu nie stanowiło darowizny to prawo majątkowe, którego przedmiotem jest zwolnienie z długu, nie podlega przepisom ustawy od spadków i darowizn i nie ma do nich zastosowania wyłączenie zawarte w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. A zatem, w odniesieniu do zwolnienia przez Pana z długu Byłej partnerki zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób. Umorzone przez Pana zobowiązanie wobec Byłej partnerki stanowi dla niej przychód kwalifikowany do innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 42a ustawy o podatku dochodowym, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Z dyspozycji art. 42a ustawy wynika, że obowiązek wystawienia informacji PIT-8C został nałożony na osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Przedmiotowy obowiązek powstaje, jeżeli podmioty, o których mowa powyżej, dokonały wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy, i dochody (przychodu) te nie są zwolnione z podatku oraz nie zaniechano od nich poboru podatku na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej. W stosunku do rzeczonych należności lub świadczeń nie może również istnieć obowiązek pobrania zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego od tychże świadczeń.

Umorzone przez Pana zobowiązanie wobec byłej Partnerki na podstawie art. 508 Kodeksu cywilnego w wyniku zawartej ugody pozasądowej wynika ze stosunku cywilnoprawnego i nie pozostaje w związku z prowadzoną przez Pana działalnością gospodarczą. Nie oznacza to jednak, że otrzymujący świadczenie jest zwolniony z obowiązku wykazania go w zeznaniu rocznym oraz zapłacenia podatku. Natomiast, jeśli wypłaty świadczenia dokonuje osoba fizyczna nie przygotowuje informacji PIT-8C.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony opis stanu faktycznego stwierdzić należy, że otrzymanie przez Pana od Byłej Partnerki środków pieniężnych w kwocie 70 000 zł w 7 ratach płatnych corocznie, (z tytułu roszczenia o zwrot Korzyści Majątkowej), które stanowią zwrot poniesionych przez Pana w czasie trwania konkubinatu nakładów, nie będzie stanowić po Pana stronie przysporzenia majątkowego, a tym samym nie powstanie z tego tytułu przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nie można zatem uznać, że otrzymując zwrot części poniesionych wydatków - nakładów uzyskał Pan trwałe przysporzenie w swoim majątku, mieszczące się w kategorii przychodu, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast, w odniesieniu do części zobowiązania, która na podstawie art. 508 Kodeksu cywilnego została przez Pana umorzona Byłej Partnerce, to skoro jak Pan wskazał zwolnienie z długu nie zostało dokonane na podstawie umowy darowizny, to nabycie prawa majątkowego, którego wynikiem jest zwolnienie z długu stanowi dla Byłej Partnerki przychód w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z uwagi na fakt, że powyższe świadczenie nie było związane z prowadzoną przez Pana działalnością gospodarczą, nie ciążą na Panu obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych z powyższego tytułu. A zatem, w związku z dokonanym przez Pana umorzeniem części zobowiązania Byłej Partnerce nie będzie Pan zobowiązany do sporządzenia informacji, o której mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Tutejszy Organ zaznacza, że niniejsza interpretacja indywidualna stanowi rozstrzygnięcie tylko i wyłącznie w zakresie postawionych pytań i nie odnosi się do oceny innych kwestii poruszonych w opisie stanu faktycznego, przede wszystkim ocenie Organu nie podlegała kwestia opodatkowania ewentualnych odsetek od otrzymywanych przez Pana od Byłej Partnerki środków pieniężnych.

Ponadto, powyższa interpretacja odnosi się jedynie do Pana sytuacji, nie rozstrzyga o skutkach podatkowych dla Byłej Partnerki w zakresie osiągniętego przez nią przychodu (dochodu) z tytułu umorzonej części zobowiązań.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

* Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540, z późn. zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pan sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi się Pan zastosować do interpretacji.

* Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

* w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

* w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540, z późn. zm.).