14200/2017 - Nowy program nauczania po reformie systemu edukacji

Na mocy przepisów 1 szkoły i placówki są zobowiązane do podejmowania działań niezbędnych w celu tworzenia optymalnych warunków realizacji działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej, zapewnienia każdemu uczniowi warunków niezbędnych do jego rozwoju, podnoszenia jakości pracy szkoły i jej rozwoju organizacyjnego.

Ustawa upoważnia ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do określenia w drodze rozporządzenia wymagań wobec szkół i placówek dotyczących:

Wymagania zostały wprowadzone do przepisów prawa oświatowego po to, aby określić kluczowe zadania i cele strategiczne szkół i placówek, które pomogą planować i organizować pracę szkoły. Wymagania - aby spełniały swoją rolę - powinny być formułowane w sposób ogólny, pozwalający szkołom i placówkom na wytyczenie kierunków ich działania.

Obecnie, w Ministerstwie Edukacji Narodowej trwają prace nad nowym rozporządzeniem 2 w sprawie wymagań wobec szkół i placówek, które wejdzie w życie z dniem 1 września 2017 r. W projektowanym rozporządzeniu określony został podobny zakres wymagań.

Wymaganie stanowiące o obowiązku podejmowania przez szkołę działań, które będą służyły kształtowaniu postaw i respektowaniu norm społecznych zostało opisane w taki sposób, aby szkoły i placówki mogły je realizować w zakresie rzeczywistych problemów występujących w danej szkole lub placówce, w oparciu o zdiagnozowane problemy uczniów i zagrożenia występujące w ich środowisku.

W preambule do ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, a także ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe wskazano, że: "Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności." Zatem wszystkie działania szkoły powinny być prowadzone w sposób służący osiąganiu tych celów.

Kształtowanie postaw uczniów i wychowanków będące jednym z obowiązków szkoły zostało również odpowiednio zapisane w podstawie programowej 3 ^. Preambuła podstawy programowej stanowi, że kształcenie i wychowanie w szkole podstawowej sprzyja rozwijaniu postaw obywatelskich, patriotycznych i społecznych uczniów. Zadaniem szkoły jest wzmacnianie poczucia tożsamości narodowej, przywiązania do historii i tradycji narodowych, przygotowanie i zachęcanie do podejmowania działań na rzecz środowiska szkolnego i lokalnego, w tym do angażowania się w wolontariat. Szkoła dba o wychowanie dzieci i młodzieży w duchu akceptacji i szacunku dla drugiego człowieka, kształtuje postawę szacunku dla środowiska przyrodniczego, w tym upowszechnia wiedzę o zasadach zrównoważonego rozwoju.

W przepisach prawa oświatowego zagwarantowano zatem odpowiednie rozwiązania dotyczące zarówno konieczności kształtowania postawy szacunku i akceptacji dla drugiego człowieka, jak również postawy tolerancji. Kształtowanie postawy otwartości, w tym przeciwstawiania się zjawiskom braku tolerancji wobec różnych mniejszości, uwzględnione jest również w podstawie programowej przedmiotów, w szczególności przedmiotu wiedza o społeczeństwie.

Sposób realizacji powyższych celów i treści jest autonomiczną decyzją szkoły, której działalność edukacyjna określona jest przez:

Szkolny zestaw programów nauczania oraz program wychowawczo-profilaktyczny szkoły tworzą spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie programowej. Przygotowanie i realizacja tych dokumentów są zadaniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela.

Dobra zmiana w systemie oświaty, zainicjowana reformą edukacji to m.in. wzmocnienie wychowawczej funkcji szkoły poprzez szersze ujęcie w podstawie programowej zadań wychowawczo - profilaktycznych. Program wychowawczo-profilaktyczny powinien uwzględniać wnioski z przeprowadzonej diagnozy potrzeb wychowawczych, profilaktycznych i środowiskowych danej społeczności szkolnej. Realizowany w każdej szkole program wychowawczo-profilaktyczny będzie uwzględniał działania skierowane do uczniów, które mają za zadanie kształtować zasady współżycia społecznego. W programie powinny być ujęte normy: poszanowanie godności drugiego człowieka, odpowiedzialność za własne decyzje i wybory, zaufanie oraz przestrzeganie praw ucznia. W nim także jest miejsce na informacje o sposobach przeciwstawiania się przejawom nietolerancji.

W szkołach i placówkach istnieją przypadki niewłaściwych zachowań rówieśniczych wynikające z różnorodnych przyczyn. Wyniki ewaluacji szkół podstawowych i gimnazjów w bieżącym roku szkolnym 4 wskazują, że zdecydowana większość uczniów czuje się w szkole bezpiecznie. Dane dotyczące spełnienia obszaru wymagania: Działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu, wskazują, że 96,4% szkół spełnia te wymagania, a 3,6% szkół nie spełnia.

Mając na uwadze potrzebę stałego doskonalenia kompetencji nauczycieli Ośrodek Rozwoju Edukacji, publiczna placówka doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym, realizuje liczne szkolenia, konferencje i seminaria w zakresie działań wychowawczych i profilaktycznych.

Obecnie w ramach doskonalenia nauczycieli w problematyce dyskryminacji i jej przeciwdziałania prowadzi szkolenie pt. "Edukator Mediatorów Rówieśniczych". Po ukończeniu szkolenia i uzyskaniu uprawnień Edukatorzy Mediacji Rówieśniczych od nowego roku szkolnego, rozpoczną działania w szkołach na terenie całej Polski. Odbędą się szkolenia dla rad pedagogicznych, rodziców i uczniów - mediatorów rówieśniczych oraz powoływanie Szkolnych Klubów Mediatorów. Szkolenia te pozwolą na włączenie poznanych technik, metod mediacyjnych do pracy dydaktyczno-wychowawczej z młodzieżą, a tym samym przyczynią się do przeciwdziałania zjawiskom dyskryminacji.