4651/2016 - Uczniowie niepełnosprawni uczęszczający do szkół artystycznych.
Pismo z dnia 1 sierpnia 2016 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej 4651/2016 Uczniowie niepełnosprawni uczęszczający do szkół artystycznych.
Do szkół artystycznych przyjmowani są uczniowie posiadający określone predyspozycje i uzdolnienia artystyczne. Kandydaci niepełnosprawni mogą ubiegać się o przyjęcie do szkół artystycznych na równi z innymi kandydatami. Po przyjęciu do szkoły artystycznej uczniom niepełnosprawnym jest zapewniane kształcenie specjalne zgodnie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, zatem uczniowie niepełnosprawni mogą uczestniczyć w kształceniu artystycznym dostosowanym do ich potrzeb i możliwości w szkołach artystycznych mieszczących się najbliżej ich miejsca zamieszkania. Wspieranie rozwoju uzdolnień ucznia z niepełnosprawnością, w kontekście wielu ograniczeń jakie wynikają z niepełnosprawności, jest szczególnie istotne z punktu widzenia jego indywidualnego rozwoju, w tym kształtowania poczucia własnej wartości, akceptacji siebie oraz przygotowania do samodzielności w życiu dorosłym np. poprzez zdobycie zawodu w branży muzycznej. Dlatego za niezwykle istotne należy uznać umożliwienie kształcenia artystycznego uczniom z niepełnosprawnościami, dostosowanego do ich indywidualnych możliwości i potrzeb edukacyjnych.
Publiczne szkoły artystyczne zakłada i prowadzi minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego 1 .
Jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić szkoły artystyczne po zawarciu porozumienia z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego 2 . Prowadzenie szkół artystycznych może być także przekazywane w drodze porozumienia między ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego a jednostką samorządu terytorialnego 3 .
System oświaty obejmuje szkoły:
- podstawowe, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi i sportowymi, sportowe i mistrzostwa sportowego,
- gimnazja, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi, sportowymi i przysposabiającymi do pracy, sportowe i mistrzostwa sportowego,
- ponadgimnazjalne, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi i sportowymi, sportowe, mistrzostwa sportowego, rolnicze i leśne,
- artystyczne 4 .
W przypadku szkół artystycznych ustawodawca nie wyróżnia zatem, tak jak w przypadku pozostałych szkół, rodzajów szkół.
Zgodnie z ustawą o systemie oświaty 5 szkołą specjalną jest szkoła dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, zorganizowana zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 ustawy 6 . Uczniami szkoły specjalnej nie mogą być zatem uczniowie nieposiadający ww. orzeczenia.
W skład specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego (SOSW), zgodnie z obowiązującymi od wielu lat przepisami 7 , mogą wchodzić wyłącznie szkoły specjalne oraz, na podstawie porozumienia pomiędzy właściwymi organami prowadzącymi, przedszkole specjalne.
Niewielka liczebność w skali kraju uczniów z danym rodzajem niepełnosprawności, a jednocześnie z określonymi uzdolnieniami artystycznymi, nie uzasadnia rozwiązania polegającego na tworzeniu szkół artystycznych specjalnych. Jak już wskazano wyżej, do szkół artystycznych przyjmowani są kandydaci posiadający określone predyspozycje i uzdolnienia artystyczne. Tworzenie więc szkół artystycznych specjalnych powodowałoby konieczność gromadzenia dzieci z niepełnosprawnościami posiadających wymagane artystyczne predyspozycje i uzdolnienia jedynie w kilku ośrodkach w całym kraju. Oddzielanie uzdolnionych artystycznie uczniów z niepełnosprawnościami od otwartego środowiska społecznego oraz rodzinnego i grupowanie w takich ośrodkach nie sprzyjałoby ich rozwojowi społecznemu, emocjonalnemu i artystycznemu.
Tymczasem obecne rozwiązanie - czyli możliwość zapewniania uczniom z niepełnosprawnościami kształcenia specjalnego w istniejących szkołach artystycznych - zapewnia tym uczniom dostęp zarówno do szkół znajdujących się blisko miejsca zamieszkania, jak również możliwość wyboru, zgodnie z uzdolnieniami, z szerokiego zakresu oferty edukacyjnej szkół artystycznych właściwej specjalizacji czy nawet klasy danego nauczyciela.
W kształceniu artystycznym niezwykle istotne jest również kształtowanie postawy aktywnego uczestniczenia w kulturze. Sprzyja temu w zasadniczym stopniu budowanie środowiska szkolnego, w którym występuje szeroki zakres zainteresowań, fascynacji i aktywności twórczej w zakresie danej dziedziny sztuki. Dla rozwoju artystycznego ucznia z niepełnosprawnościami znacznie korzystniejsze jest więc uczęszczanie do szkoły artystycznej, w której uczy się wraz z pełnosprawnymi rówieśnikami.
Stworzenie regulacji umożliwiającej funkcjonowanie szkół specjalnych artystycznych nie rozwiązuje również problemu Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Krakowie. W strukturze SOSW w Krakowie działa bowiem szkoła artystyczna, do której uczęszczają zarówno uczniowie niepełnosprawni posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, jak i uczniowie pełnosprawni nieposiadający takiego orzeczenia.
Obecne regulacje prawne dają natomiast możliwość funkcjonowania zespołu szkół i placówek 8 w skład którego może wchodzić szkoła artystyczna i specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy. Wychowankowie specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego mogą uczęszczać do szkoły poza ośrodkiem 9 np. szkoły artystycznej funkcjonującej w zespole szkół i placówek. Do szkoły artystycznej funkcjonującej w zespole szkół i placówek mogliby zatem uczęszczać zarówno uczniowie pełnosprawni niebędący wychowankami ośrodka, jak i niepełnosprawni wychowankowie SOSW.
Przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2016 10 stanowią, że środki w ramach subwencji oświatowej z tytułu niepełnosprawności są naliczane dla wszystkich uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w każdej szkole, w tym również w uzupełniającej szkole artystycznej (szkole prowadzącej kształcenie wyłącznie w zakresie przedmiotów artystycznych). Jeżeli jeden uczeń uczęszcza równocześnie do szkoły ogólnodostępnej oraz do uzupełniającej szkoły artystycznej to waga z tytułu niepełnosprawności jest naliczana podwójnie na tego ucznia (tekst jedn.: w każdej szkole). Ww. przepisy rozporządzenia w żaden sposób nie wyłączają uczniów szkół artystycznych z wag przysługującym uczniom niepełnosprawnym. Przepisy ww. rozporządzenia nie budzą wątpliwości w omawianym zakresie, dlatego nie ma potrzeby dodatkowego ich doprecyzowania.
W opinii Ministerstwa Edukacji Narodowej nie jest zatem konieczna zmiana przepisów ustawy o systemie oświaty by możliwe było funkcjonowanie szkoły artystycznej do której mogliby uczęszczać zarówno wychowankowie SOSW w Krakowie, jak i uczniowie pełnosprawni, nie posiadający orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego. Niezbędne w tym przypadku byłoby jedynie przeprowadzenie zmiany organizacyjnej tj. szkoła ta nie powinna funkcjonować w strukturze SOSW.
Art. 5 ust. 3c ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156, z późn. zm.).
Art. 5 ust. 5b ww. ustawy.
Art. 5 ust. 5c ww. ustawy.
Art. 2 pkt 1 i 2 ww. ustawy.
Art. 3 pkt 1a lit. a ww. ustawy.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. poz. 1113).
Od 1 września 2011 r. do 31 sierpnia 2016 r.: § 24 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. Nr 109, poz. 631). Od 14 kwietnia 2005 r. do 31 sierpnia 2011 r.: § 25 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 marca 2005 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. Nr 52, poz. 467 i Nr 212, poz. 1767). Od 28 marca 1994 r. do 30 czerwca 2000 r.: § 6 pkt 2 załącznika nr 4 do rozporządzenia z 21 lutego 1994 r. Ministra Edukacji Narodowej w sprawie rodzajów i zasad działania publicznych placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych oraz ramowych statutów tych placówek (Dz. U. Nr 41, poz. 156, z późn. zm.).
Art. 62 ustawy o systemie oświaty.
§ 35 ust. 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. poz. 1872), obowiązujące od 1 września 2015 r.
Dz. U. poz. 2294.