7034/2016 - Zmiany w ustawie Karta Nauczyciela

W myśl art. 10 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2016 r. poz. 1379) z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje i rozpoczynającą pracę w szkole stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego. W przypadkach, o których mowa w art. 9c ust. 11 i art. 9g ust. 8, w razie ustalenia dodatkowego stażu, z nauczycielem stażystą nawiązuje się stosunek pracy na czas określony na kolejny jeden rok szkolny.

W szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły z osobą, o której mowa powyżej, legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nieposiadającą przygotowania pedagogicznego, dopuszczalne jest nawiązanie stosunku pracy, o ile osoba ta zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu. W przypadku gdy nauczyciel w ciągu pierwszego roku pracy w szkole nie uzyska przygotowania pedagogicznego z przyczyn od niego niezależnych, z nauczycielem może być zawarta umowa o pracę na kolejny jeden rok szkolny. Staż wymagany do ubiegania się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego przedłuża się do czasu uzyskania przygotowania pedagogicznego.

Zgodnie z art. 10 ust. 7 ustawy - Karta Nauczyciela w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym, z nauczycielem mianowanym lub z nauczycielem dyplomowanym, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony.

Jak wynika z powyższego, przepisy ustawy - Karta Nauczyciela przewidują możliwość zawarcia umowy o pracę na czas określony wyłącznie z osobą rozpoczynającą pracę w szkole w celu odbycia stażu na stopień nauczyciela kontraktowego oraz bez względu na posiadany stopień awansu zawodowego w szczególnych przypadkach, tj. zaistnieje potrzeba wynikająca z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela. Jedynie w przypadku zastępstwa nieobecnego nauczyciela możliwe jest zawarcie umowy o pracę na zastępstwo.

Przepisy ustawy - Karta Nauczyciela nie regulują natomiast kwestii związanych z rozwiązaniem umowy o pracę na czas określony jak również kwestii uprawnienia związanego z rodzicielstwem polegającego na przedłużeniu umowy o pracę na czas określony do dnia porodu.

Zgodnie z art. 91c ust. 1 ustawy - Karta Nauczyciela w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy. Na podstawie tego przepisu do nauczycieli mają zatem zastosowanie przepisy art. 177 § 3 i 31 Kodeksu pracy, zgodnie z którymi umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Przepisu tego nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Tak więc umowa o pracę na czas określony zawarta z nauczycielką rozpoczynającą pracę w szkole na podstawie art. 10 ust. 2 i 3 ustawy - Karta Nauczyciela, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Również umowa o pracę zawarta w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania na podstawie art. 10 ust. 7 ustawy - Karta Nauczyciela, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Jedynie umowa o pracę zawarta na podstawie art. 10 ust. 7 ustawy - Karta Nauczyciela w celu zastępstwa nauczyciela w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy nie ulega przedłużeniu do dnia porodu, ale rozwiązuje się wraz z upływem terminu, na jaki została zawarta.

Jednocześnie informuję, iż nie wydaje się zasadne wprowadzenie w przepisach ustawy - Karta Nauczyciela odmiennych w stosunku do Kodeksu pracy uregulowań w zakresie możliwości przedłużania umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Umowa o pracę na zastępstwo jest umową celowościową, służącą do zatrudnienia pracownika na czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy pracownika zastępowanego. Z uwagi więc na fakt, iż ww. umowa w zakresie trwania stosunku pracy jest ściśle powiązana ze stosunkiem pracy osoby zastępowanej, rozwiązuje się ona z chwilą powrotu pracownika do pracy. Szczególny charakter tej umowy od samego początku nie daje więc pracownikowi zastępującemu gwarancji stałego zatrudnienia ani nawet pewności co do czasu trwania tak nawiązanego stosunku pracy, a strony zawierające taką umowę mają pełną świadomość jej ograniczonego trwania, najczęściej uzależnionego od powrotu do pracy zastępowanego nauczyciela.

Wprowadzenie regulacji prawnej przedłużającej automatycznie umowę na zastępstwo do czasu porodu, jeżeli kobieta, która ją zawarła, zajdzie w ciąże, wypaczyłoby natomiast istotę umowy na zastępstwo. Należy zauważyć, iż wykonywanie pracy przez nauczyciela zastępowanego oraz zastępującego odbywa się w ramach jednego stanowiska pracy, na którym następuje jedynie ich wzajemne zastępowanie. Zatem konieczność przedłużenia stosunku pracy nauczycielce zastępującej z uwagi na jej ciążę (pomimo powrotu nauczyciela zastępowanego) powodowałaby po stronie pracodawcy konieczność stworzenia jej na ten czas nowego stanowiska pracy i de facto nawiązania z nią nowego stosunku pracy (już nie na zastępstwo), co w przypadku szkół, w których zatrudnianie nauczycieli zdeterminowane jest organizacją nauczania, nie wydaje się możliwe.

Jednocześnie należy zauważyć, że bezrobotnym kobietom, które posiadają prawo do zasiłku, przepis art. 73 ust. 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645) gwarantuje w razie urodzenia dziecka w okresie pobierania zasiłku lub w ciągu miesiąca po jego zakończeniu przedłużenie pobierania zasiłku o czas, przez który przysługiwałby jej zasiłek macierzyński.