7372/2016 - Obowiązek pieczy nad małoletnimi na terenie placówek oświatowych

Unormowania zawarte w art. 83a ustawy o systemie oświaty 1 dopuszczają możliwość prowadzenia przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego działalności oświatowej na zasadach określonych w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej 2 ^.

Ustawa zawiera zastrzeżenie, iż nie może to być działalność polegająca na prowadzeniu szkoły lub placówki (a także zespołu szkół lub placówek) oraz tzw. innej formy wychowania przedszkolnego, tj. punktu przedszkolnego lub zespołu wychowania przedszkolnego 3 ^. Pod pojęciem "szkoły" rozumie się przy tym szkołę podstawową, gimnazjum oraz szkołę ponadgimnazjalną 4 ^, a także przedszkole 5 ^, zaś pojęcie "placówka" oznacza jednostki organizacyjne wymienione w art. 2 pkt 3-5, 7 i 10 ustawy o systemie oświaty 6 ^. Do oświatowej działalności gospodarczej nie zalicza się także prowadzenia placówki doskonalenia nauczycieli 7 oraz kolegium pracowników służb społecznych 8 ^.

W obecnym stanie prawnym nadzorem pedagogicznym sprawowanym przez kuratorów oświaty objęte są wszystkie ww. jednostki organizacyjne systemu oświaty (publiczne i niepubliczne) 9 wyłączone z zakresu działalności gospodarczej. Nadzór pedagogiczny ma państwowy charakter i jest jednym z głównych narzędzi realizowania polityki oświatowej państwa. Zasady i sposób jego sprawowania określa ustawa o systemie oświaty oraz rozporządzenie ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania 10 ^. Nadzór pedagogiczny obejmuje działalność dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą szkół i placówek oświatowych, przy czym organy nadzoru pedagogicznego są wyposażone nie tylko w uprawnienia kontrolne (m.in. mają prawo wglądu do dokumentacji dotyczącej organizacji pracy, kwalifikacji kadry pedagogicznej oraz przebiegu nauczania, wychowania i opieki), ale także posiadają możliwość władczego wpływu na działalność jednostek nadzorowanych (wydawanie, w drodze decyzji, poleceń dotyczących usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie) 11 ^. Szkoły i placówki są obowiązane wypełniać funkcje dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze 12 ^, z uwzględnieniem wymagań określonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania w drodze rozporządzenia 13 ^. Poziom spełniania tych wymagań jest podstawowym kryterium w procesie badania jakości ich pracy przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny.

Postulaty ustanowienia dla oświatowej działalności gospodarczej rygorów analogicznych, jak dla szkół i placówek, a także rozciągnięcia nadzoru pedagogicznego na podmioty prowadzące oświatową działalność gospodarczą, nie wydają się uzasadnione. Ich realizacja mogłaby - z jednej strony - stanowić istotne ograniczenie swobody prowadzenia działalności gospodarczej, z drugiej zaś-być postrzegana jako bariera dla urzeczywistnienia konstytucyjnych gwarancji dotyczących szeroko pojmowanego prawa do nauki 14 oraz prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, z uwzględnieniem stopnia dojrzałości dziecka, a także wolności jego sumienia i wyznania oraz jego przekonań 15 ^. Nie sposób bowiem pominąć faktu, iż wiele form edukacji działających na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oferuje zajęcia cieszące się dużym zainteresowaniem dzieci i młodzieży, a także ich rodziców.

Zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa dzieci i młodzieży stanowią przedmiot szczególnej troski Ministra Edukacji Narodowej, a w polityce oświatowej państwa są traktowane priorytetowo.

Z tego też względu, w Rządowym projekcie ustawy - Prawo oświatowe (druk sejmowy nr 1030) zawarto regulacje zobowiązujące podmioty prowadzące działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki osobom korzystającym z tej działalności, w szczególności zaś - do zapewnienia opieki nad osobami niepełnoletnimi.

Zaproponowano także rozwiązanie problemu związanego z używaniem przez niektóre formy oświatowej działalności gospodarczej nazwy "szkoła" (np. szkoła językowa, szkoła tańca, itp.), co może rodzicom błędnie sugerować, iż jest to jednostka działająca w ramach systemu oświaty i podlegająca nadzorowi sprawowanemu przez kuratora oświaty. Podmioty prowadzące oświatową działalność gospodarczą z mocy ustawy zostaną zobowiązane poinformować osobę korzystającą z tej działalności, a w przypadku osoby niepełnoletniej - jej rodziców, że działalność ta nie stanowi szkoły, placówki (albo zespołu szkół lub placówek) lub innej formy wychowania przedszkolnego.

Jednocześnie, stosownie do zawartych w nowej regulacji przepisów zobowiązano podmiot prowadzący działalność oświatową będącą działalnością gospodarczą, do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki osobom korzystającym z tej działalności, w szczególności opieki nad osobami niepełnoletnimi.

Odnosząc się do podniesionej przez Pana Posła kwestii akredytowania podmiotów prowadzących oświatową działalność gospodarczą pragnę poinformować, iż funkcjonujący obecnie system akredytacji zakłada zasadę dobrowolności, tzn. postępowanie akredytacyjne wszczyna się zawsze na wniosek zainteresowanego podmiotu. Akredytacja stanowi bowiem potwierdzenie spełniania określonych wymogów i zapewniania wysokiej jakości prowadzonego kształcenia. O przyznaniu akredytacji orzeka kurator oświaty decyzją administracyjną, wydawaną według przepisów kodeksu postępowania administracyjnego 16 ^.

O akredytację mogą się ubiegać:

* publiczne i niepubliczne placówki prowadzące kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych, tj.: placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego,

* oświatowa działalność gospodarcza,

* instytucje rynku pracy, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645, z późn. zm.), prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową.

System ubiegania się o akredytację zapewnia mechanizm podnoszenia jakości i efektywności ww. trzech grup podmiotów, zaś akredytacja stanowi urzędowe potwierdzenie wysokiego poziomu kształcenia. Wprowadzenie w tym systemie zasady obligatoryjności tylko w odniesieniu do jednej z ww. grup podmiotów, tj. do podmiotów prowadzących oświatową działalność gospodarczą, de facto nosiłoby znamiona działania o charakterze dyskryminującym.