7912/2016 - Przywrócenie zasadniczej szkoły zawodowej oraz technikum w szkołach przy zakładach karnych

Na podstawie regulacji zawartej w art. 5 ust. 3f. ustawy o systemie oświaty 1 Minister Sprawiedliwości może zakładać i prowadzić publiczne szkoły i placówki przy zakładach karnych i aresztach śledczych. Szkoły i placówki przy zakładach karnych i aresztach śledczych działają w ramach ich struktury. Szczegółowe zasady prowadzenia nauczania w zakładach karnych zostały określone w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad i trybu prowadzenia nauczania w zakładach karnych 2 ^.

Ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw 3 ^, która weszła w życie z dniem 1 września 2012 r., wprowadzono zmiany strukturalne i programowe, które zmodernizowały system kształcenia zawodowego, dostosowując go do potrzeb osób dorosłych. Z dniem 1 września 2012 r. rozpoczął się proces stopniowego wygaszania kształcenia m.in. w zasadniczej szkole zawodowej dla dorosłych oraz w technikum uzupełniającym dla dorosłych. Wygaszanie kształcenia w zasadniczej szkole zawodowej dla dorosłych oraz w technikum uzupełniającym dla dorosłych związane było z niską efektywnością kształcenia, co potwierdzały wyniki egzaminów zewnętrznych przeprowadzanych przez okręgowe komisje egzaminacyjne.

Zgodnie z art. 3 pkt 15 ustawy o systemie oświaty w szkole dla dorosłych stosuje się odrębną organizację kształcenia oraz przyjmowane są do niej osoby mające 18 lat, jak również osoby, które kończą 18 lat w roku kalendarzowym, w którym są przyjmowane do szkoły - zatem osoby te nie podlegają już obowiązkowi nauki. Od 1 września 2012 r. funkcjonują w systemie oświaty następujące typy szkół dla dorosłych: szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum ogólnokształcące oraz szkoła policealna, umożliwiająca osobom dorosłym zdobywanie kwalifikacji zawodowych.

Na postawie rozporządzenia w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych 4 ^, w szkołach dla dorosłych kształcenie może być organizowane w formie stacjonarnej i zaocznej, co sprawia, że formuła kształcenia bardziej odpowiada potrzebom osób dorosłych. Absolwent zasadniczej szkoły zawodowej, zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o systemie oświaty ma możliwość kontynuowania kształcenia ogólnego od klasy drugiej w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych. Ukończenie liceum ogólnokształcącego dla dorosłych w krótszym, dwuletnim cyklu nauczania, umożliwia uzyskanie wykształcenia średniego oraz przystąpienie do egzaminu maturalnego.

W świetle przepisów art. 68a ustawy o systemie oświaty kształcenie ustawiczne może być organizowane i prowadzone w szkołach dla dorosłych oraz placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego, ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego. Formą pozaszkolną, realizowaną w ramach kształcenia ustawicznego dorosłych są kwalifikacyjne kursy zawodowe. Szczegółowe zasady organizowania i prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych zostały określone w rozporządzeniu w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych 5 ^.

W świetle regulacji zawartej w § 4 rozporządzenia w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych kwalifikacyjny kurs zawodowy prowadzony jest według programu nauczania uwzględniającego podstawę programową kształcenia w zawodach, w zakresie jednej kwalifikacji. Ukończenie kwalifikacyjnego kursu zawodowego umożliwia przystąpienie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie kwalifikacji objętej kursem.

Kwalifikacyjne kursy zawodowe, dedykowane głównie osobom dorosłym są alternatywną formą kształcenia zawodowego, umożliwiającą zdobywanie kwalifikacji zawodowych w sposób bardziej elastyczny, z zachowaniem odpowiednich wymogów dotyczących jakości prowadzonego kształcenia zawodowego, określonych w rozporządzeniu w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach 6 ^.

Kwalifikacyjne kursy zawodowe mogą być prowadzone również przez szkoły prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą, oraz w zakresie obszarów kształcenia, do których są przypisane te zawody, a w świetle przepisu art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie oświaty, zajęcia prowadzone w ramach kwalifikacyjnych kursów zawodowych zalicza się do podstawowych form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły.

Wyodrębnienie kwalifikacji w zawodzie i wprowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych uelastyczniło proces dostosowywania kształcenia zawodowego, realizowanego w systemie szkolnym oraz w formach pozaszkolnych, do potrzeb rynku pracy. Takie rozwiązanie umożliwia porównywanie i przenoszenie kwalifikacji zawodowych w różnych systemach edukacyjnych i różnych krajach europejskich, co ma istotne znaczenie dla likwidacji barier oraz swobodnego przepływu pracowników i osób uczących się. W sytuacji pojawienia się na rynku pracy popytu na określoną kwalifikację, szkoła lub placówka może zorganizować kształcenie zawodowe w ramach kwalifikacyjnego kursu zawodowego, trwające krócej, aniżeli cykl nauczania w szkole.

Upowszechnienie rozwiązań polegających na zdobywaniu kwalifikacji zawodowych w ramach kwalifikacyjnych kursów zawodowych powinno mieć zastosowanie również w szkołach i placówkach prowadzonych przy zakładach karnych i aresztach śledczych.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w projektach ustaw Prawo oświatowe oraz Przepisy wprowadzające prawo oświatowe, od 1 września 2017 r. osoby dorosłe, tak jak dotychczas, będą mogły zdobywać kwalifikacje zawodowe w ramach kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz kształcić się i uzupełniać wykształcenie w szkołach dla dorosłych: ośmioletniej szkole podstawowej dla dorosłych i liceum ogólnokształcącym dla dorosłych. Projekty ustaw: Prawo oświatowe oraz Przepisy wprowadzające prawo oświatowe zostały we wrześniu 2016 r. skierowane do konsultacji społecznych. Na etapie konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych obydwu projektowanych ustaw nie wpłynęły do Ministerstwa Edukacji Narodowej uwagi dotyczące przywrócenia kształcenia osób dorosłych w zasadniczej szkole zawodowej i technikum.