BP4/AS 802 4482 372a/98 - Wpłaty na fundusz rozliczeniowy krajowego depozytu papierów wartościowych

Stosownie do art. 14 § 1 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, z późn. zm.) uprzejmie wyjaśniam:

Na podstawie art. 143-146 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. Nr 118, poz. 754, z późn. zm.) Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczania zawartych transakcji, prowadzi fundusz rozliczeniowy. W stanie prawnym obowiązującym przed wejściem w życie tej ustawy analogiczne zadania spełniał fundusz ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu zawartych transakcji, utworzony na mocy art. 71e ustawy z 22 marca 1991 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych (Dz. U. z 1994 r. Nr 58, poz. 239, z późn. zm.).

Stosownie do art. 145 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. fundusz rozliczeniowy stanowi wspólną masę majątkową uczestników. Z Regulaminu KDPW wynika, że fundusz ten składa się z części podstawowej i rezerwowej. Przystąpienie do funduszu następuje poprzez wniesienie wpłaty do jego części podstawowej i rezerwowej. Wysokość wpłat do części podstawowej podlega aktualizacji po upływie okresu obliczeniowego, który wynosi dwa tygodnie. Część rezerwową natomiast tworzą także m.in. środki pochodzące z lokowania środków części podstawowej. Są to głównie odsetki i dyskonta od obligacji i bonów skarbowych. Udział uczestnika w dochodach ze środków części podstawowej i rezerwowej jest proporcjonalny do wkładów uczestnika odpowiednio do części podstawowej i rezerwowej funduszu. Wartość każdego udziału uczestnika w funduszu przekraczająca 1000 zł jest wypłacana uczestnikom w ostatnim dniu kwartału.

KDPW zarządza środkami funduszu i z tego tytułu pobiera określoną opłatę, stanowiącą część przychodów z zarządzania.

W odniesieniu do skutków podatkowych tego stanu prawnego i faktycznego stwierdzić należy:

Zarówno wpłaty na fundusz rozliczeniowy dokonywane przez uczestników KDPW, jak i kwoty, które zwiększają ten fundusz, pochodzący z lokowania środków funduszu w bonach i obligacjach Skarbu Państwa nie stanową po stronie KDPW dochodu do opodatkowania.

Takim dochodem jednak jest opłata za zarządzanie przedmiotowym funduszem, z tej racji, iż KDPW wykonuje czynność tę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, opłata ta podlega opodatkowaniu jako przychód należny stosownie do art. 12 ust. 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 1993 r. Nr 106, poz. 482, z późn. zm.).

W odniesieniu natomiast do uczestników KDPW dokonujących przedmiotowych wpłat na fundusz rozliczeniowy stwierdzić należy, że fakt dokonania samej wpłaty nie generuje prawa do zaliczenia tych kwot do kosztów uzyskania przychodu. Wynika to z treści cytowanego już art. 145 ust. 1 ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi, zgodnie z którym fundusz rozliczeniowy stanowi wspólną masę majątkową uczestników: wpłaty na fundusz stanowią więc jedynie przesunięcie w majątku uczestników, nie następuje zaś jeszcze faktyczne ich wydatkowanie. Środki finansowe przekazywane przez uczestników KDPW w fundusz rozliczeniowy stanowić będą koszt uzyskania przychodu dopiero w momencie ich faktycznego wydatkowania, tzn. z chwilą wykorzystania ich przez KDPW w celu zagwarantowania prawidłowości rozliczeń transakcji zawartych przez uczestników. Niewątpliwie bowiem istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dochodem uzyskiwanym przez uczestników z tytułu zawartych transakcji a kwotą wydatkowaną na zabezpieczenie prawidłowości transakcji.

Kosztem takim, stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jest także opłata, jaką uczestnicy ponoszą na rzecz KDPW z tytułu urządzania funduszem.

Przychodem podatkowym po stronie uczestników jest natomiast nie tylko kwota przekraczająca 1000 zł wypłacana w ostatnim dniu kwartału, ale cała kwota zwiększająca fundusz, pochodząca z lokowania środków funduszu - proporcjonalnie do wniesionych wpłat. W przypadku gdy kwota zwiększająca fundusz pochodzi z odsetek, momentem uzyskania przychodu jest moment wypłaty lub kapitalizacji odsetek, w przypadku zaś dyskonta przychód powstaje w momencie przedstawienia obligacji do wykupu. Nie można podzielić stanowiska, iż przychód powstaje dopiero z momentem fizycznej wypłaty udziału w funduszu (w ostatnim dniu kwartału).

Dochody z lokowania środków funduszu nie są bowiem dochodem KDPW, a dochodem uczestników, ponieważ zwiększają bezpośredni majątek tych uczestników (art. 145 ust. 1).

Z informacji przekazanych przez KDPW wynika, że - celem umożliwienia uczestnikom uwzględnienia dochodu z tego tytułu w deklaracjach miesięcznych na podatek dochodowy - począwszy od lipca br. wprowadzono system miesięcznego informowania uczestników funduszu o faktycznym zwiększeniu ich udziału w masie funduszu rozliczeniowego. Uprzednio KDPW informacje takie przekazywał w okresach kwartalnych, co powodowało, że także uczestnicy funduszu wykazywali dochód z tego tytułu raz na kwartał.

Ze względu jednak na fakt, iż w efekcie uczestnicy funduszu uiszczali podatek dochodowy jedynie przesunięty w czasie (na koniec każdego kwartału) i w związku z tym nie występowały uszczuplenia we wpływach należności budżetowych z tego tytułu w rozrachunku rocznym, przyjętą przez nich dla celów podatkowych zasadę ciągłości metod rozliczania - raz na kwartał - należy uznać jako dopuszczalną, w okresie aż do zmiany przez KDPW zasad informowania uczestników o faktycznym zwiększeniu ich udziału w masie funduszu rozliczeniowego.