DFI DOK/WPRII/0735/8/1/2016/EK - Obowiązki informacyjne dotyczące rachunków bankowych.

Komisja Nadzoru Finansowego zwraca uwagę, że 1.07.2016 r. weszły w życie przepisy ustawy z 9.10.2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1864, ze zm. dalej: "Ustawa"). Przepisy ww. ustawy stosuje się do umów rachunków bankowych i rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (dalej: "kasy") dla osób fizycznych, niezawartych w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Ustawa określa przesłanki rozwiązania oraz przesłanki wygaśnięcia umowy rachunku bankowego i rachunku prowadzonego przez kasę, a także konsekwencje wynikające z rozwiązania lub wygaśnięcia takiej umowy zarówno dla posiadaczy tych rachunków, jak i dla banków oraz kas.

Ustawa ta określa również nowe uprawnienia posiadaczy rachunków bankowych i rachunków prowadzonych przez kasy oraz spadkobierców posiadaczy tych rachunków, a także nakłada na banki i kasy określone obowiązki informacyjne służące zapewnieniu realizacji tych uprawnień.

Wśród najistotniejszych obowiązków nałożonych Ustawą na banki i kasy wobec posiadaczy rachunków oraz innych uprawnionych osób wymienić należy:

* poinformowanie posiadacza rachunku na etapie zawierania umowy rachunku bankowego lub rachunku prowadzonego przez kasę (zwanymi dalej: "rachunkami") w sposób dla niego zrozumiały o możliwości wydania przez niego dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz o zasadach składania takiej dyspozycji, a także w przypadku powzięcia przez bank lub kasę informacji o śmierci posiadacza rachunku, który wydał dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, niezwłoczne zawiadomienie wskazanych przez posiadacza rachunku osób o możliwości wypłaty określonej kwoty;

* poinformowanie posiadacza rachunku, na co najmniej 6 miesięcy przed upływem terminu 10 lat od dnia wydania przez posiadacza rachunku ostatniej dyspozycji dotyczącej tego rachunku, o skutkach upływu ww. okresu;

* udzielenie posiadaczowi rachunku oraz osobie, która uzyskała tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku, zbiorczej informacji o:

Zakres informacji, jakie powinny znaleźć się w zbiorczej informacji, określają odpowiednio art. 92ba ust. 2 znowelizowanej ustawy - Prawo bankowe oraz art. 13d ust. 2 u.s.k.o.k.

Należy mieć na uwadze, iż żądanie udostępnienia zbiorczej informacji może zostać złożone przez posiadacza rachunku lub osobę posiadającą tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku w dowolnym banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, zaś podmiot, który otrzyma żądanie, zobowiązany jest niezwłocznie pozyskać stosowne dane z Centralnej Informacji i udostępnić je osobie składającej to żądanie.

Jednocześnie banki i kasy, do których wpłynęło zapytanie z Centralnej Informacji, powinny niezwłocznie, lecz nie później niż w terminie 3 dni od dnia otrzymania zapytania z Centralnej Informacji, udzielać informacji na temat rachunków prowadzonych na rzecz danej osoby oraz na temat umów wygasłych i rozwiązanych z przyczyn określonych w przedmiotowej Ustawie.

Niezależnie od powyższych obowiązków o charakterze informacyjnym banki i kasy zobowiązane zostały do weryfikacji, czy posiadacz prowadzonego na jego rzecz rachunku żyje. Obowiązek taki pojawia się wraz z upływem 5 lat od dnia wydania przez posiadacza rachunku ostatniej dyspozycji dotyczącej tego rachunku. W celu dokonania powyższej weryfikacji podmiot prowadzący rachunek zobowiązany jest wystąpić do ministra właściwego do spraw informatyzacji o udostępnienie mu danych z rejestru Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL). W przypadku, gdy umowa zawarta z bankiem lub kasą przewiduje, że na rzecz danego posiadacza prowadzony jest więcej niż jeden rachunek, wskazany powyżej 5-letni termin liczy się od dnia wydania ostatniej dyspozycji dotyczącej tych rachunków.

Obowiązek banku i kasy, dotyczący sprawdzenia w bazie PESEL, czy posiadacz rachunku żyje, pojawia się także wraz z upływem 3 miesięcy od dnia wygaśnięcia umowy rachunku zawartej na czas określony, o ile wcześniej nie została złożona dyspozycja wypłaty środków pieniężnych znajdujących się na tym rachunku.

Ponadto należy także pamiętać o obowiązkach banków i kas wobec gmin ostatniego miejsca zamieszkania posiadacza rachunku bankowego, określonych odpowiednio w znowelizowanym art. 111c p.b. i art. 13c u.s.k.o.k. Zgodnie ze wskazanymi regulacjami banki, w przypadku rozwiązania albo wygaśnięcia umowy rachunku bankowego z przyczyn określonych w art. 59a ust. 1-3 p.b., oraz SKOK-i, w przypadku rozwiązania albo wygaśnięcia umowy rachunku bankowego z przyczyn określonych w art. 13a ust. 1-3 u.s.k.o.k., zobowiązane są przekazać gminie ostatniego miejsca zamieszkania posiadacza rachunku pisemną informację obejmującą:

* datę powzięcia informacji o śmierci posiadacza rachunku,

* datę wydania przez posiadacza rachunku ostatniej dyspozycji dotyczącej tego rachunku, a w przypadku, gdy umowa przewidywała prowadzenie na tej podstawie więcej niż jednego rachunku - tych rachunków,

* wysokość środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku lub rachunkach, jeśli umowa przewidywała prowadzenie na jej podstawie więcej niż jednego rachunku,

* kwoty i tytuły wypłat dokonanych z rachunku lub rachunków, w przypadku, gdy umowa przewidywała prowadzenie na jej podstawie więcej niż jednego rachunku,

* informację o możliwości nabycia przez gminę, zgodnie z art. 935 ustawy z 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 380, ze zm.), prawa do środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku lub rachunkach przez ich posiadacza.

Mając na względzie powyższe Komisja Nadzoru Finansowego zwraca uwagę na potrzebę dołożenia przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe należytej staranności w zakresie realizacji obowiązków wynikających ze znowelizowanych przepisów ustawy - Prawo bankowe i ustawy o SKOK, wprowadzonych ustawą z 9.10.2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw. Jednocześnie wskazać należy, iż wypełnianie przez banki i kasy przedmiotowych obowiązków będzie przedmiotem dalszego zainteresowania Komisji Nadzoru Finansowego.