DLB/DLB_WL1/708/17/1/2013/WK - Stanowisko UKNF w sprawie postanowień statutów dotyczących sposobu określenia więzi członkowskiej w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
Pismo z dnia 12 kwietnia 2013 r. Komisja Nadzoru Finansowego DLB/DLB_WL1/708/17/1/2013/WK Stanowisko UKNF w sprawie postanowień statutów dotyczących sposobu określenia więzi członkowskiej w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
Zgodnie z art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 855 z późn. zm.; dalej: ustawa o skok) spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (dalej: kasy), w terminie 9 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, obowiązane są wystąpić do Komisji Nadzoru Finansowego z wnioskami o zatwierdzenie statutów dostosowanych do przepisów ustawy. Analiza dotychczas złożonych do Komisji Nadzoru Finansowego wniosków pozwala stwierdzić, iż w statutach niektórych kas stosowane są nieprawidłowe rozwiązania dotyczące sposobu określenia więzi członkowskiej oraz zamieszczania emitowania obligacji w postanowieniu określającym przedmiot działalności kasy.
W świetle art. 10 ust. 1 ustawy o skok członkami kasy mogą być osoby fizyczne połączone więzią o charakterze zawodowym lub organizacyjnym, a w szczególności pracownicy zatrudnieni w jednym lub kilku zakładach pracy albo osoby należące do tej samej organizacji społecznej lub zawodowej. Występowanie pomiędzy członkami kasy łączącej ich więzi jest szczególnym warunkiem nabycia i kontynuowania członkostwa w kasie. Więź o charakterze zawodowym lub organizacyjnym powinna ponadto istnieć pomiędzy wszystkimi członkami kasy. Jedyny wyjątek od tej zasady uregulowany został w art. 11 ustawy o skok, zgodnie z którym statut może przewidywać możliwość kontynuacji członkostwa w kasie pomimo ustania więzi, o której mowa w art. 10. Za sprzeczne z omawianym przepisami należy zatem w szczególności uznać postanowienia wskazujące, że:
kasa działa wśród pracowników więcej niż kilku (a więc co do zasady więcej niż 9) zakładów pracy,
kasa działa wśród nieograniczonego lub nieokreślonego kręgu osób (bez wskazania łączącej te osoby więzi o charakterze organizacyjnym lub zawodowym), jak np.:
* pracownicy nieokreślonego bliżej kręgu zakładów pracy lub zawodów,
* pracownicy nieokreślonej liczby zakładów pracy z danego obszaru geograficznego lub administracyjnego (np. zakładów pracy działających na obszarze województwa, na terytorium RP),
* osoby, w stosunku do których z samego faktu przynależności do jakiejś grupy (społecznej) nie można wywodzić istnienia więzi zawodowej lub organizacyjnej - np. emeryci i renciści,
kasa działa wśród członków organizacji społecznej lub zawodowej (np. związku zawodowego), bez wskazania, o jaką konkretną organizację chodzi lub przynajmniej sprecyzowania, że jest to jedna i ta sama organizacja.
kasa zrzesza dwie lub więcej grup członków, z których każda połączona jest innym rodzajem więzi - np. połączonych więzią zawodową pracowników jednego zakładu pracy i połączonych różnymi więziami o charakterze organizacyjnym członków dwóch różnych organizacji zawodowych.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o skok celem kas jest gromadzenie środków pieniężnych wyłącznie swoich członków, udzielanie im pożyczek i kredytów, przeprowadzanie na ich zlecenie rozliczeń finansowych oraz pośredniczenie przy zawieraniu umów ubezpieczenia na zasadach określonych w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz. U. Nr 124, poz. 1154, z późn. zm.). Dodatkowo zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 z późn. zm.) kasy jako spółdzielnie mogą prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska. Przytoczone przepisy określają dopuszczalny zakres działalności kas, którą kasy mogą wykonywać w ramach przedmiotu działalności. Zakres ten ma charakter zamknięty, co oznacza, że wykonywanie przez kasy działalności innej niż wynikająca z przywołanych przepisów jest niedopuszczalne. Działalność polegająca na emisji obligacji, nie mieści się w żadnym z rodzajów działalności dozwolonej dla kas na podstawie przywołanych przepisów. Kasa, zgodnie z art. 2 pkt 1a ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (Dz. U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1300 z późn. zm.), może skorzystać z uprawnienia do emitowania obligacji, lecz nie jest to związane z realizacją przedmiotu działalności kasy. W sensie ekonomicznym emisja obligacji ma za zadanie bezpośrednie pozyskanie środków pieniężnych w celu finansowania działalności, jak ma to miejsce np. przy zaciągnięciu pożyczki. Tego typu czynności nie stanowią przedmiotu działalności kasy i nie mogą być jako takie ujmowane w statucie kasy.
Stosownie do art. 86 ust. 3 zdanie 2 ustawy o skok, do decyzji Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie zatwierdzenia statutu kasy stosuje się odpowiednio art. 8 ust. 3 ustawy o skok, zgodnie z którym Komisja Nadzoru Finansowego odmawia zatwierdzenia zmiany statutu kasy, jeżeli zmiana ta prowadzi do naruszenia przepisów prawa lub bezpieczeństwa gromadzonych w kasie środków. Na podstawie przytoczonych przepisów należy zatem przyjąć, że Komisja Nadzoru Finansowego odmawia zatwierdzenia statutu kasy jeżeli prowadzi on do naruszenia przepisów prawa lub bezpieczeństwa gromadzonych w kasie środków. Ze względu na fakt, iż opisane wyżej rozwiązania statutów kas należy uznać za sprzeczne z przepisami prawa i prowadzące do ich naruszenia, należy spodziewać się, że Komisja Nadzoru Finansowego będzie odmawiać zatwierdzenia statutów zawierających takie rozwiązania. Jednocześnie należy zauważyć, że przytoczony na wstępie art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy o skok wymaga, aby statuty kas przedkładane Komisji Nadzoru Finansowego do zatwierdzenia były dostosowane do przepisów ustawy o SKOK.