DLB/DLB_WL1/708/23/2/2013/MG - Stanowisko UKNF w sprawie postanowień statutów dotyczących zaliczenia środków uzyskanych z emisji obligacji do funduszy własnych spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (dalej: ustawa o skok) spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (dalej: kasy), w terminie 9 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, obowiązane są wystąpić do Komisji Nadzoru Finansowego z wnioskami o zatwierdzenie statutów dostosowanych do przepisów ustawy. Analiza dotychczas złożonych do Komisji Nadzoru Finansowego wniosków pozwala stwierdzić, iż w statutach niektórych kas stosowane jest nieprawidłowe rozwiązanie dotyczące zaliczenia środków uzyskanych z emisji obligacji do funduszy (kapitałów) własnych kasy.

Zgodnie z art. 78 § 1 ustawy - Prawo spółdzielcze zasadniczymi funduszami własnymi tworzonymi w spółdzielni są fundusz udziałowy powstający z wpłat udziałów członkowskich, odpisów na udziały członkowskie z podziału nadwyżki bilansowej lub innych źródeł określonych w odrębnych przepisach i fundusz zasobowy powstający z wpłat przez członków wpisowego, części nadwyżki bilansowej lub innych źródeł określonych w odrębnych przepisach. Na podstawie § 2 wymienionego przepisu spółdzielnia tworzy też inne fundusze własne przewidziane w odrębnych przepisach oraz w jej statucie. Oczywiście nie oznacza to, że statut spółdzielni, może uznawać określone pozycje bilansowe za fundusze własne na zasadzie pełnej dowolności, a w szczególności wbrew przepisom ustawy. W tym kontekście należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na szczegółowe rozwiązania dotyczące składników funduszy własnych kas. Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o skok funduszami własnymi kasy są:

W myśl art. 24 ust. 3 ustawy o skok fundusze własne kasy pomniejsza się o:

Na podstawie art. 24 ust. 4 ustawy o skok Komisja Nadzoru Finansowego może zaliczyć do funduszy własnych kas określoną część dodatkowej odpowiedzialności członków, przy czym suma kwoty dodatkowej odpowiedzialności członków, o której mowa w art. 26 ust. 3 (Odpowiedzialność członków kas za straty powstałe w kasie, może zostać podwyższona w statucie kasy do podwójnej wysokości wpłaconych udziałów), i kwoty, o której mowa w ust. 2 pkt 3, nie może przewyższać 50% sumy funduszy udziałowego i podstawowego. Przytoczone przepisy zawierają wyczerpujące wyliczenie pozycji bilansowych, które mogą stanowić składniki funduszy własnych kasy. Wśród pozycji tych nie został uwzględniony fundusz powstający ze środków uzyskanych w wyniku emisji obligacji, w związku z czym zaliczenie tych środków do funduszy własnych kasy przez statut byłoby sprzeczne z przytoczonymi przepisami. Niezależnie od powyższego środki takie nie mogłyby być uznane za kapitał (fundusz) własny również w świetle przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. W myśl art. 4 ust. 2 tej ustawy zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną. Dotyczy to w szczególności pasywów bilansu, w ramach których odrębnie ujmuje się fundusze własne i zobowiązania. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 20 ustawy o rachunkowości przez zobowiązania rozumie się wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki. W myśl art. 4 ust. 1 ustawy o obligacjach obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Środki uzyskane w wyniku emisji obligacji są zatem przyjmowane pod tytułem zwrotnym, jako świadczenie w ramach stosunku zobowiązaniowego i jako zobowiązania, a nie jako fundusze własne powinny być ujmowane w księgach rachunkowych i wykazywane w sprawozdaniu finansowym.

Stosownie do art. 86 ust. 3 zdanie 2 ustawy o skok, do decyzji Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie zatwierdzenia statutu kasy stosuje się odpowiednio art. 8 ust. 3 ustawy o skok, zgodnie z którym Komisja Nadzoru Finansowego odmawia zatwierdzenia zmiany statutu kasy, jeżeli zmiana ta prowadzi do naruszenia przepisów prawa lub bezpieczeństwa gromadzonych w kasie środków. Na podstawie przytoczonych przepisów należy zatem przyjąć, że Komisja Nadzoru Finansowego odmawia zatwierdzenia statutu kasy jeżeli prowadzi on do naruszenia przepisów prawa lub bezpieczeństwa gromadzonych w kasie środków. Ze względu na fakt, iż opisane wyżej rozwiązanie w statutach kas należy uznać za sprzeczne z przepisami prawa i prowadzące do ich naruszenia, należy spodziewać się, że Komisja Nadzoru Finansowego będzie odmawiać zatwierdzenia statutów zawierających takie rozwiązanie. Jednocześnie należy zauważyć, że przytoczony na wstępie art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy o skok wymaga, aby statuty kas przedkładane Komisji Nadzoru Finansowego do zatwierdzenia były dostosowane do przepisów ustawy o SKOK.