DOOŚ-072-56/8367/07/ef - Udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.

W odpowiedzi na pismo z dnia 16 listopada 2007 r. uprzejmie informuję, iż:

Postępowanie w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach) prowadzone jest w trybie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm.) oraz - w odniesieniu do kwestii nie uregulowanych w tej ustawie - w trybie Kodeksu postępowania administracyjnego.

W trybie k.p.a. odbywa się w szczególności ustalenie stron postępowania w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Zgodnie z art. 28 k.p.a., stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego bądź obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Nie można tu w żadnym wypadku zgodzić się z tezą postawioną w przedłożonej przez Pana opinii prawnej GDDKiA, iż ustawa - Prawo ochrony środowiska "jako lex specialis (w art. 31 i 32 tej ustawy) wprowadza inne (niż to przewidywane przez k.p.a.) oznaczenie stron postępowania".

Przepis art. 31 - 37 ustawy - Prawo ochrony środowiska reguluje postępowanie z udziałem społeczeństwa, stanowiące jeden z elementów procedury oceny oddziaływania na środowisko, prowadzonej na etapie wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Zapewnienie udziału szeroko rozumianego społeczeństwa w postępowaniach dotyczących środowiska wymagane jest zarówno przez akty prawa wspólnotowego (dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne, dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidującej udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE), jak i międzynarodowego (Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzona w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r.). Przepisy dotyczące udziału społeczeństwa w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko funkcjonują już od roku 2001, kiedy to został wprowadzony system ocen oddziaływania na środowisko zgodny z wymaganiami wspólnotowymi - daleko przed wprowadzeniem instytucji decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Ich intencją nie było więc, wbrew tezie postawionej w omawianej tu opinii, "uproszczenie całego postępowania o wydanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych" (ani też żadnej innej decyzji, na etapie wydawania której prowadzone było, zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami, postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko).

Istotą postępowania z udziałem społeczeństwa w procedurze oceny oddziaływania na środowisko jest możliwość składania, w wyznaczonym przez organ terminie 21 dni, uwag i wniosków do wniosku o wydanie decyzji w sprawie danego przedsięwzięcia oraz raportu o oddziaływaniu tego przedsięwzięcia na środowisko. Organ prowadzący postępowanie obowiązany jest następnie do rozpatrzenia prawidłowo złożonych uwag i wniosków. Czym innym jest natomiast zagwarantowany przez k.p.a. udział stron w postępowaniu. Zgodnie z art. 10 k.p.a., strony postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach są uprawnione do czynnego uczestnictwa w każdym stadium tego postępowania, a nie tylko w ww. okresie 21 dni konsultacji społecznych.

W ramach postępowania z udziałem społeczeństwa możliwe jest także przeprowadzenie rozprawy administracyjnej otwartej dla społeczeństwa, do zawiadomienia o której stosuje się odpowiednio przepis art. 91 § 3 k.p.a.. Stosuje się odpowiednio, a więc po uwzględnieniu okoliczności, iż rozprawa ta jest otwarta dla społeczeństwa. Nie zmienia to oczywiście faktu, iż organ przeprowadzający taką rozprawę jest obowiązany do zastosowania pozostałych właściwych przepisów k.p.a. w tym zakresie.

Pragnę przy tym wyraźnie podkreślić, iż utożsamianie udziału społeczeństwa w danym postępowaniu administracyjnym z udziałem stron w tym postępowaniu jest całkowicie bezpodstawne. Jeżeli intencją ustawodawcy byłoby wprowadzenie rozwiązania sugerowanego w omawianej tu opinii prawnej, zostałaby ona wyrażona explicite poprzez wskazanie, iż stroną postępowania o wydanie decyzji środowiskowej jest "każdy". Należy tu przypomnieć, iż ustawodawca posługuje się przecież, w art. 46a ust. 5 P.o.ś., pojęciem "strony postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach", a nie terminem "każdy" bądź też odwołaniem do art. 31 P.o.ś.

Reasumując, należy uznać, iż wnioski zawarte w opinii prawnej GDDKIA zostały oparte na całkowicie błędnym założeniu i nie mogą być one traktowane jako prawidłowe.

Zupełnie inną kwestią jest natomiast sam proces ustalania stron postępowania w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Do ustalenia stron danego postępowania administracyjnego obowiązany jest organ prowadzący to postępowanie. Występujące w praktyce żądanie, od wnioskodawcy, przez organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, przedłożenia wykazu stron postępowania o wydanie tej decyzji, należy uznać za nieuprawnione.