IBPBII/1/436-315/11/AŻ - Opodatkowanie ustanowienia hipoteki.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 22 czerwca 2011 r. (data wpływu do tut. Biura - 28 czerwca 2011 r.), uzupełnionym w dniu 20 września 2011 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych ustanowienia hipoteki - jest prawidłowe.

W dniu 28 czerwca 2011 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych ustanowienia hipoteki.

Jako, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych pismem z dnia 8 września 2011 r. znak: IBPBII/1/436-315/11/AŻ wezwano wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku. Wniosek uzupełniono w dniu 20 września 2011 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujące stan faktyczny:

Wnioskodawczyni jest notariuszem. W dniu 6 czerwca 2011 r. podpisany został w prowadzonej przez wnioskodawczynię kancelarii notarialnej akt ustanowienia hipoteki, w którym osoba fizyczna ustanowiła na nieruchomości, której jest właścicielem hipotekę do wysokości 450.000,00 zł tytułem zabezpieczenia spłaty wierzytelności Agencji X. wynikających z pożyczki udzielonej w kwocie 300.000,00 zł. Umowa pożyczki została zawarta w dniu 31 maja 2011 r. pomiędzy Agencją X. a wspólnikami spółki cywilnej (m.in. właścicielem obciążonej hipoteką nieruchomości). Pożyczka została udzielona w celu prowadzenia działalności gospodarczej pod nazwą: "...s.c." Oprocentowanie pożyczki jest stałe i wynosi 5,26%. Hipoteka do wysokości 450.000,00 zł na rzecz Agencji ustanowiona została z tytułu udzielonej pożyczki. Płatnik pobrał przy akcie notarialnym podatek od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. b - tj. 19 zł.

W uzupełnieniu wniosku wnioskodawczyni wskazała, iż obowiązek ustanowienia hipoteki wynikał z zawartej umowy pożyczki w kwocie 300.000,00 zł (trzysta tysięcy złotych). Oprocentowanie pożyczki jest równe ustalonej stopie referencyjnej. Wysokość oprocentowania pożyczki ustala się w oparciu o podstawę obliczenia jaką jest jednoroczna stopa IBOR określona przez Komisję Europejską i opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich i marża. Oprocentowanie jest stałe i wynosi 5,26%, IBOR wynosi - 4,26%, marża wynosi 1%. W razie niedotrzymania terminu płatności raty bądź odsetek, pożyczkodawca naliczać będzie odsetki karne z tytułu opóźnienia w spełnieniu świadczenia w wysokości dwukrotności oprocentowania określonego w punkcie 2 niniejszego pisma. W razie niespełnienia warunków określonych w § 6 przedmiotowej umowy pożyczki - pożyczkodawca może za okres niespełnienia warunków naliczyć odsetki karne w wysokości dwukrotności oprocentowania określonego w pkt 2 niniejszego pisma oraz kary określone w tabeli opłat i prowizji - która stanowi załącznik do niniejszej umowy pożyczki - jednak nie została wnioskodawczyni okazana. Po upływie okresu wypowiedzenia umowy, oprocentowanie liczone jest od całości niespłaconej kwoty pożyczki, w wysokości dwukrotnego oprocentowania ustalonego w umowie o udzielenie pożyczki.

Zabezpieczenie spłaty pożyczki wraz z opłatami administracyjnymi oraz odsetkami karnymi stanowi:

Zadłużenie pożyczkobiorcy z tytułu odsetek i kosztów stanowi dla pożyczkodawcy wierzytelność przyszłą, której wysokości nie da się ustalić (stosownie do art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.).

Pożyczkodawca może naliczać kary za niespełnienie zobowiązań wynikających z umowy pożyczki a ciążących na pożyczkobiorcy, zgodnie z obowiązującą tabelą opłat i prowizji.

Pożyczkodawca (winno być pożyczkobiorca) zobowiązany jest w terminie wyznaczonym w otrzymanym powiadomieniu w wypowiedzeniu umowy zwrócić w całości niespłaconą dotychczas kwotę pożyczki, wraz z odsetkami karnymi, naliczonymi od dnia wymagalności zgodnie z harmonogramem spłat.

Powstanie zadłużenia wymagalnego upoważnia pożyczkodawcę do podjęcia działań zmierzających do odzyskania należności w tym:

Wszelkie koszty związane z odzyskaniem wierzytelności za pośrednictwem firmy windykacyjnej lub poprzez sprzedaż wierzytelności obciążają pożyczkobiorcę.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy podatek od czynności cywilnoprawnych został pobrany w prawidłowej wysokości.

Zdaniem wnioskodawczyni, ponieważ hipoteka ustanowiona została na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej (zabezpiecza spłatę kredytu (pożyczki), odsetki i koszty udzielonej pożyczki - więc został prawidłowo pobrany podatek w wysokości 19 zł.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. h ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) przedmiotem tego podatku jest ustanowienie hipoteki.

Obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu ustanowienia hipoteki powstaje z chwilą złożenia oświadczenia o jej ustanowieniu lub z chwilą zawarcia umowy ustanowienia hipoteki - art. 3 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przy ustanowieniu hipoteki obowiązek podatkowy ciąży na składającym oświadczenie woli o ustanowieniu hipoteki - art. 4 pkt 8 ustawy. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy podstawę opodatkowania przy ustanowieniu hipoteki stanowi kwota zabezpieczonej wierzytelności.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy stawka podatku od ustanowienia hipoteki wynosi:

Zastosowanie stawki podatku od czynności cywilnoprawnych nie jest uzależnione od rodzaju ustanowionej hipoteki. Jeżeli zatem ustanowiona hipoteka zabezpiecza wierzytelności istniejące, należy stosować stawkę podatku w wysokości 0,1% kwoty zabezpieczonej lub zabezpieczonych wierzytelności. W przypadku, gdy hipoteka zabezpiecza wierzytelności o wysokości nieustalonej lub zabezpiecza zarówno wierzytelności istniejące jak i wierzytelności o wysokości nieustalonej podatek wyniesie 19 zł.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym, uregulowanym w przepisach ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.). W dniu 20 lutego 2011 r. weszły w życie nowe przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece wprowadzone ustawą z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 131, poz. 1075). Nowelizacja ustawy wprowadziła m.in. jeden rodzaj hipoteki, tym samym zniesiony został podział hipoteki na hipotekę zwykłą oraz kaucyjną. Należy jednakże podkreślić, iż ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie odwołuje się w żadnym przepisie do pojęć takich jak hipoteka zwykła lub hipoteka kaucyjna. Przedmiotem opodatkowania w podatku od czynności cywilnoprawnych jest ustanowienie hipoteki

W myśl art. 65 ust. 1 w brzmieniu obowiązującym od 20 lutego 2011 r. w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Zgodnie z art. 68 ust. 1 ww. ustawy hipoteka zabezpiecza wierzytelność pieniężną, w tym również wierzytelność przyszłą.

Z opisu przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż w dniu 6 czerwca 2011 r. podpisany został w prowadzonej przez wnioskodawczynię kancelarii notarialnej akt ustanowienia hipoteki, w którym osoba fizyczna ustanowiła na nieruchomości, której jest właścicielem hipotekę do wysokości 450.000,00 zł tytułem zabezpieczenia spłaty wierzytelności wynikających z pożyczki udzielonej w kwocie 300.000,00 zł. Oprocentowanie pożyczki jest stałe i wynosi 5,26%. Zadłużenie pożyczkobiorcy z tytułu odsetek i kosztów stanowi dla pożyczkodawcy wierzytelność przyszłą, której wysokości nie da się ustalić. Płatnik pobrał przy akcie notarialnym podatek od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. b - tj. 19 zł.

Przenosząc powyższy opis stanu faktycznego na grunt uregulowań prawnych należy ponownie podkreślić, iż przedmiotem opodatkowania w podatku od czynności cywilnoprawnych jest ustanowienie hipoteki. Stawka podatku od ustanowienia hipoteki wynosi 0,1% kwoty zabezpieczonej wierzytelności w przypadku, gdy hipoteka zabezpiecza wierzytelności istniejące, albo 19 zł, w przypadku, gdy hipoteka zabezpiecza wierzytelności o wysokości nieustalonej. Przy czym wskazać należy, iż fakt, że hipoteka zostanie ustalona do wprost oznaczonej kwoty nie ma wpływu na zastosowanie zasad jej opodatkowania. Suma hipoteki (kwota do której hipoteka została ustalona) nie jest pojęciem tożsamym z kwotą wierzytelności istniejącej w rozumieniu podatku od czynności cywilnoprawnych. Nie można zatem przyjąć, iż suma hipoteki odpowiada kwocie zabezpieczonej wierzytelności istniejącej. W świetle powyższego zastosowanie stawki podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku ustanowienia hipoteki jest uzależnione od tego, czy wierzytelność zabezpieczona hipoteką istnieje i jej wysokość jest znana, czy też wysokości tej wierzytelności ustalić nie można (czyli od rodzaju zabezpieczonej wierzytelności). Z treści wniosku wynika, iż o ile wielkość kredytu jest znana, to nie można ustalić wartości należności ubocznych. W treści uzupełnienia wniosku wskazano, iż zadłużenie z tytułu odsetek i kosztów stanowi wierzytelność przyszłą o wysokości nieustalonej. Jeżeli zatem hipoteka zabezpieczać będzie zarówno wierzytelność istniejącą (tekst jedn.: kwotę kredytu) jak i wierzytelności o wysokości nieustalonej (różne dodatkowe koszty) podatek wyniesie 19 zł.

Wobec powyższego stanowisko wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Wskazać należy, iż brak jest podstaw prawnych aby ustanowioną hipotekę "rozbijać" na wierzytelności o wysokości ustalonej i nieustalonej i do każdej z osobna stosować odpowiednią stawkę podatku. W świetle obowiązujących przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych brak jest podstaw do stosowania dwóch stawek podatkowych do ustanowienia jednej hipoteki, nawet jeżeli hipoteka ta zabezpiecza zarówno wierzytelności istniejące, jak i wierzytelności o wysokości nieustalonej. Jeżeli zatem suma hipoteki obejmuje wierzytelność istniejącą (kwota kredytu) oraz przynajmniej jedną wierzytelność o wysokości nieustalonej - czynność taka opodatkowana jest podatkiem od czynności cywilnoprawnych przy zastosowaniu stawki w wysokości 19 zł.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-06 Rzeszów, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.