L.dz. P.II.439/183/92 - (bez tytułu).

Ministerstwo Sprawiedliwości, Departament Prawny w piśmie z dnia 20 stycznia 1992 r. L.dz. P II 439/183/92 zajął następujące stanowisko w zakresie wykładni artykułu 10 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o waloryzacji udziałów członkowskich w Spółdzielniach i zmianie niektórych ustaw, Dz. U. nr 83, poz. 373, nie przesądzając wykładni sądowej.

Uprawnienie, wynikające z art. 2 ust. 10 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464), w brzmieniu nadanemu temu przepisowi przez ustawę wymienioną na wstępie, może być realizowane przez zainteresowaną spółdzielnię (z wyłączeniem spółdzielni mieszkaniowej) tylko na jej wniosek. Jest to uprawnienie spółdzielni, nie zaś "wywłaszczenie" jej w sposób, jak to unormowano w odniesieniu do państwowych osób prawnych (art. 2 ust. 1 powołanej ustawy).

Ralizacja uprawnienia, wynikającego z tego przepisu, jest uzależniona od woli właściwego organu spółdzielni. Oczywiście uprawnienie to istnieje w sytuacji, gdy spółdzielnia spełnia inne przesłanki wskazane w tym przepisie. Nie jest ono natomiast uzależnione od woli przedstawiciela Skarbu Państwa lub organu gminy, jako właściciela gruntu. Przepis ten daje podstawę do realizacji tego uprawnienia nawet w drodze powództwa (roszczenie) opartego na dyspozycji art. 64 Kc.

Ustanowienie użytkowania wieczystego następuje w drodze czynności cywilnoprawnej. Należy tu bowiem mieć na uwadze, że nie ma odesłania do dyspozycji ust. 3 art. 2 ustawy o zmianie ustawy o gg. lecz do ust. 1 i 2 oraz 6 z pominięciem ust. 3.

Ustanowienie prawa użytkowania wieczystego nie musi być poprzedzone zniesieniem użytkowania. Po prostu nabycie uprawnienia "silniejszego" jakim jest użytkowanie wieczyste zniesie uprawnienie "słabsze" jakim jest użytkowanie.

Stosownie do treści art. 247 Kc ograniczone prawo rzeczowe, a więc i użytkowanie, którego źródłem powstania jest czynność prawna lub decyzja administracyjna - wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela rzeczy obciążonej albo jeżeli ten, komu takie prawo przysługuje, nabędzie własność rzeczy obciążonej. Zatem użytkowanie wygasa w przypadku tzw. konfuzji czyli połączenia w jednym ręku prawa własności i obciążającego go użytkowania. Stosownie do treści art. 7 ustawy o gospodarce gruntami w sprawach w niej nie uregulowanych stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, zaś do użytkowania wieczystego przepisy o własności (odpowiednio).

Skoro spółdzielnia nabędzie użytkowanie wieczyste, to winna ponieść przewidzianą ustawą opłatę. Opłaty tej przecież dotąd (z tytułu użytkowania wieczystego) nie wniosła.

Uprawnienie z art. 2 ust. 10 ustawy z 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gg. nabyły wszystkie spółdzielnie (z wyłączeniem mieszkaniowych), które posiadają grunty państwowe lub komunalne i to bez względu na datę i tryb uzyskania użytkowania. Dotyczy to w szczególności spółdzielni, którym przekazano grunty w oparciu o przepis art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach. Należy nadto mieć na uwadze treść przepisu art. 80 ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości.