LK-832/1/AP/06/12 - Obowiązek podatkowy posiadacza samoistnego w podatku rolnym

Odpowiadając na pismo z dnia 3 stycznia 2006 r. znak: (...) w sprawie interpretacji przepisów ustawy o podatku rolnym - Ministerstwo Finansów wyjaśnia:

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 1993 r. Nr 94, poz. 431 ze zm.), podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące właścicielami, posiadaczami samoistnymi, użytkownikami wieczystymi gruntów, posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Nieruchomości Rolnych lub z innego tytułu prawnego albo jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych.

Zgodnie z art. 336 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Treść prawa własności określa art. 140 k.c., w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Na posiadanie w rozumieniu art. 336 k.c. składają się dwa elementy: element fizyczny, określany tradycyjnie jako korpus oraz element psychiczny określany jako animus (J. Ignatowicz - "Prawo rzeczowe").

Charakter posiadania samoistnego był wielokrotnie przedmiotem orzecznictwa.

W wyroku SN z 19 grudnia 2000 r. (sygn. akt V CKN 164/00) stwierdzono, że "Posiadacz samoistny to taki tylko, którego zakres faktycznego władania rzeczą jest taki sam, jak właściciela i który znajduje się w położeniu pozwalającym na korzystanie z rzeczy w taki sposób, jak może to czynić właściciel".

Na podstawie art. 97 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy.

Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, spadkobiercę ustala sąd podczas postępowania spadkowego. Do czasu zakończenia postępowania nie można stwierdzić, kto z kręgu powołanych do dziedziczenia jest spadkobiercą.

Z powyższego wynika, że jeśli nie ma ustalonego właściciela nieruchomości, a znajduje się ona w posiadaniu osoby, która faktycznie włada nieruchomością w zakresie, który jest określony w art. 140 k.c, a także może ona zostać właścicielem po przeprowadzeniu postępowania spadkowego, należy uznać tę osobę za posiadacza samoistnego.

Stanowisko powyższe potwierdza wyrok NSA z 17 listopada 1993 r. sygn. akt SA/GD 758/93, w którym stwierdzono że: "Podatkiem od nieruchomości powinien być obciążony posiadacz samoistny, faktycznie władający nieruchomością i osiągający przychody z tego tytułu...".