NB/BPN/I/390/00 - Firma a znak towarowy.

W nawiązaniu do wystąpienia banku z wątpliwościami dotyczącymi stosowania przez bank przepisów ustawy z dn. 31.01.1985 r. o znakach towarowych w zakresie, kiedy bank może stosować znak towarowy, w związku z wymogami poprawnego używania firmy przez bank, Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego przedstawia następujące stanowisko:

Kwestia regulacji prawnych dotyczących używania przez Bank S.A., jako spółkę prawa handlowego w ujęciu kodeksu handlowego, będącą jednocześnie bankiem w rozumieniu ustawy z dn. 29.08.1997 r. - Prawo bankowe, została już przedstawiona bankowi. Dlatego też GINB ograniczy się tym razem do rozpatrzenia problemu w odniesieniu do przepisów ustawy o znakach towarowych.

Pierwsza generalna uwaga, jaka nasuwa się po lekturze tej ustawy, zawarta jest już w jej art. 1. Znaków towarowych używa się w obrocie gospodarczym w odniesieniu do towarów i usług. Oznacza to, co już donosił GINB w piśmie do banku, że znaki towarowe służą do odróżnienia towarów i usług, a nie samych przedsiębiorstw. Bardzo istotne dla omawianego problemu, w ocenie GINB, jest dokonanie przez ustawodawcę rozróżnienia w zakresie oznaczania firmy dla spółki akcyjnej i znaku towarowego dla przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 29 k.h. firma spółki akcyjnej może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatek "spółka akcyjna". Nazwiska osób nie mogą być umieszczane w firmie bez ich zgody lub zgody ich spadkobierców. Z brzmienia tego przepisu, jak również z komentarza do kodeksu handlowego wynika, że ustalenie firmy spółki handlowej ma charakter słowny. Sprowadza się do zamieszczenia w niej określonych słów lub zwrotów. A contrario wnioskować można, że nie są brane pod uwagę oznaczenia firmy w innej postaci. Natomiast inaczej położony został akcent na oznaczenie znaku towarowego. W myśl art. 4 ust. 2 ustawy o znakach towarowych, znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma plastyczna, melodia lub inny sygnał dźwiękowy bądź zestawienie tych elementów. Wynika z tego, że słowa nie są zdecydowanym elementem konstrukcyjnym znaku towarowego.

W konsekwencji ideą wprowadzenia przez bank znaku towarowego powinno być wyeksponowanie dokonywanych przez niego czynności bankowych i wykonywanych innych usług, jako jego cytowanych "towarów i usług" w rozumieniu ustawy o znakach towarowych. Tym samym bank nie powinien kłaść nacisku przy stosowaniu swego znaku towarowego na reklamę banku jako przedsiębiorstwa w znaczeniu podmiotowym.

Zasady posługiwania się znakiem towarowym wyraża bardzo dobrze art. 13 ust. 2 ustawy o znakach towarowych, przywoływany przez sam bank w jego pierwszym piśmie skierowanym do GINB. Zgodnie z jego brzmieniem używanie znaku towarowego polega w szczególności na:

1) umieszczaniu tego znaku na towarach (usługach) objętych rejestracją lub ich opakowaniu,

2) wprowadzaniu tak oznaczonych towarów (usług) do obrotu,

3) umieszczaniu znaku na dokumentach związanych z wprowadzeniem towarów (usług) do obrotu,

4) posługiwaniu się tymi dokumentami w polskich środkach masowego przekazu w celu reklamy.

Przenosząc ustawowe zasady na grunt praktyki bankowej można określić wykaz towarów (usług), dla których bank może używać znaku towarowego.

Produktami bankowymi oferowanymi przez bank w związku z dokonywanymi przez niego czynnościami bankowymi i wykonywanymi innymi usługami, na których mogą być umieszczane znaki towarowe są w szczególności blankiety czeków, poleceń przelewu, poleceń zapłaty, karty płatnicze, które bank lub inne podmioty działające na zlecenie banku mogą wydawać jego klientom korzystającym z gotówkowych, bezgotówkowych lub elektronicznych form rozliczeń.

Znaki towarowe mogą być także umieszczane na opakowaniach tych produktów. Wprowadzanie do obrotu produktów z umieszczonymi znakami towarowymi jest możliwe przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych kanałów dystrybucji. Dokumentami związanymi z ich wprowadzeniem są przede wszystkim umowy mające za przedmiot czynności bankowe, gwarancje bankowe, promesy, certyfikaty depozytowe oraz umowy związane z wykonywaniem przez bank innych usług. Do grupy tych dokumentów należy także zaliczyć regulaminy, ogólne warunki umów, wszelkiego rodzaju informacje o produktach, na przykład ulotki reklamowe, broszury informacyjne, tabele opłat i prowizji. Natomiast dokumentami wykorzystywanymi w środkach masowego przekazu w celu reklamy mogą być wszelkiego rodzaju przedmioty służące eksponowaniu określonego produktu bankowego, jego przeznaczenia, przydatności, funkcji, ceny lub innych cech. Najczęściej tymi przedmiotami są materiały informacyjne, ulotki, plakaty, billboardy itp.

Przedstawione wyliczenie nie jest wyczerpujące, jednak wystarczające dla określenia sposobów używania znaku towarowego w praktyce bankowej. Należy przy tym podkreślić, że do znamion odróżniających znak towarowy należy wskazanie pochodzenia produktu.

W świetle powyższego, GINB uważa za niewłaściwe stosowanie przez bank znaku towarowego na budynku siedziby.

Wątpliwości może nasuwać sprawa używania znaku towarowego banku w prowadzonej przez niego korespondencji. Tak samo jak w przypadku umowy konieczne jest tu posłużenie się firmą banku, jako strony umowy. Jednak w sytuacji, kiedy treść umowy dotyczy również produktu lub produktów, może być użyty również znak towarowy. Obowiązujące przepisy nie sprzeciwiają się bowiem umieszczaniu obok siebie firmy i znaku towarowego. Nie może wtedy jednak dochodzić do preferowania znaku i marginalizacji firmy, której zawsze powinna przypadać w udziale rola pierwszoplanowa.

Ponadto należy zauważyć, że regulujący zasady rejestracji znaku towarowego art. 6 ust. 1 ustawy o znakach towarowych podkreśla, że rejestracja znaku towarowego może być dokonana na rzecz przedsiębiorstwa (w znaczeniu podmiotowym - przyp. GINB) i tylko dla towarów będących przedmiotem jego działalności gospodarczej.