SP1/S-861-237-1501/2000 - Tryb postępowania w sprawach dotyczących potrąceń.

Najwyższa Izba Kontroli w 1999 r. przeprowadziła kontrolę m.in. w zakresie stosowania instytucji potrącenia, uregulowanej w art. 64 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) przez urzędy skarbowe. W toku kontroli stwierdzono nadal występujące nieprawidłowości w stosowaniu tej instytucji polegające na:

- stosowaniu przewidzianej w art. 64 formy wygasania zobowiązań podatkowych w odniesieniu do należności płatników lub inkasentów,

- dokonywaniu potrącenia bez udokumentowania, iż wierzytelności powstały z tytułu robót budowlanych, dostaw i usług wykonanych przez podatnika w trybie przepisów o zamówieniach publicznych,

- dokonywaniu potrącenia bez potwierdzenia przez dłużnika (państwową jednostkę budżetową) wzajemności, bezsporności i wymagalności wierzytelności przedkładanych przez podatnika do potrącenia,

- nieterminowym załatwianiu wniosków o potrącenie.

Potrącenie zobowiązań podatkowych w trybie art. 64 § 2 ustawy - Ordynacja podatkowa może mieć miejsce wówczas, gdy spełnione są łącznie warunki:

- wierzytelność podatnika wobec państwowej jednostki budżetowej jest wzajemna, bezsporna i wymagalna, a potrącenie dokonywane jest przez tego podatnika - bezpośredniego wierzyciela i z tej wierzytelności,

- źródłem powstania wierzytelności podatnika wobec państwowych jednostek budżetowych jest umowa wykonana w trybie przepisów o zamówieniach publicznych,

przy czym przesłanką konieczną jest potwierdzenie przez dłużnika - państwową jednostkę budżetową lub organ odpowiadający za zobowiązania zaciągnięte przez tę jednostkę - wzajemności, bezsporności i wymagalności wierzytelności oraz spełnienia przez wierzytelność pozostałych warunków określonych w art. 64 § 2 Ordynacji podatkowej.

Przypominam ponownie, iż przepisy Ordynacji podatkowej nie przewidują możliwości zastosowania przewidzianej w art. 64 formy wygasania zobowiązań podatkowych w odniesieniu do należności płatników lub inkasentów.

Mając na względzie stwierdzone przez NIK uchybienia w zakresie potrąceń, uprzejmie proszę o przestrzeganie prawidłowego trybu postępowania w sprawach dotyczących potrąceń, wskazanego w pismach Ministra Finansów z dnia 26 października 1999 r. znak SP 1/S-861-217-2641/99* oraz z dnia 1 grudnia 1999 r. znak SP1/S-861-310-3006/99 oraz podjęcie stosownych działań zmierzających do usunięcia tych uchybień.

Jednocześnie zalecam objęcie szczególnym nadzorem prawidłowości stosowania przez urzędy skarbowe instytucji potrącenia, o której mowa w art. 64 Ordynacji podatkowej, przede wszystkim potrącania wierzytelności byłych państwowych jednostek budżetowych. W odniesieniu do tych jednostek niezbędne jest w szczególności wnikliwe badanie daty powstania wierzytelności. W związku bowiem z przeprowadzaną reformą administracji publicznej znaczna część państwowych jednostek budżetowych na skutek przekształcenia lub przejęcia przez jednostki samorządu terytorialnego straciła status państwowych jednostek budżetowych.